Novelle

Er is een novelle uitgekomen, dus een officiële verandering van het wetsvoorstel, over de WRP. Daar is de minister door de Eerste Kamer toe gedwongen. Deze novelle moet door de Tweede Kamer worden behandeld, en die lieten in de eerste ronde al zien dat ze totaal niet kritisch zijn over die hele wet, dus ik verwacht eigenlijk dat ze dit niet eens lezen, en gewoon vóór stemmen.

Ik weet niet wanneer het behandeld gaat worden, dat maken ze erg moeilijk om op te zoeken. Er komt nog een mail van mij aan de Tweede Kamer, ookal denk ik dat dat er helemaal niet meer toe gaat doen. Ik moet het toch gedaan hebben. Maar gelukkig zijn er ook andere hoeren, en die kunnen kennelijk beter overtuigen dan ik. Ik hoop maar dat die nog niet opgegeven hebben. Ik verlies de moed zowat van al die onnozele papieren. Voor wie wil weten wat erinstaat is dit stukje, met heel veel dank aan Bouche.

Het wrak van de Wet Regulering Prostitutiebranche komt gehavend de veilige haven van de Tweede Kamer der Staten Generaal binnenzeilen. Klaar voor wat lapwerk, hopende dat bij een tweede poging door de Eerste Kamer te komen de storm zal zijn gaan liggen.

Een betere analogie is echter een patiënt waar dokter Ivo zo veel ledematen van heeft moeten amputeren, dat hij nu letterlijk geen poot meer heeft om op te staan. De punten die de minister als motivatie voor de wet, zelfs als rechtvaardiging voor ingrijpen, namelijk het contactmoment en het bij toverslag eenvoudig wordende toezicht door een lijst persoonsgegevens waar al of niet, naar gelang het de minister uitkomt, toegang toe is door verschillende delen van het overheidsapparaat, heeft aangevoerd, zijn immers zonder uitzondering gesneuveld. Alleen de ondergeschikte vergunningplicht en de bijkomende regelingen zijn overgebleven, en daarmee is wat van de wet overblijft los gekomen van haar oorspronkelijke onderbouwing.

Op voorgaande paragraaf kan men aanmerken dat het uniform maken van het vergunningstelsel voor prostitutie ook een uitgesproken doel was van de oorspronkelijke wet. Deze kritiek faalt echter bij beschouwing van het wetsvoorstel, waarin wij immers zien dat weliswaar een vergunningstelsel nu voor elke gemeente opgelegd is, maar de invulling hiervan door de buitengewone vrijheden geschonken aan de gemeenten in dit wetsvoorstel nu openstaat voor creatieve geesten. Oplegging van een uniform stelsel aan de gemeenten wordt expliciet vermeden, slechts aan de prostituee en exploitant worden verplichtingen opgelegd. Daarmee is ook deze rechtvaardiging voor de wet verlaten.

Geen enkel recht wordt aan de prostituee toegekend door dit wetsvoorstel, wat tenminste opmerkelijk mag worden genoemd voor een wet die de sociale positie en rechtszekerheid van deze mensen zou verbeteren en verankeren. De wet kent geen recht of bescherming toe aan de prostituee, terwijl deze wel een keur aan middelen biedt om haar werk duur, gevaarlijk of ronduit onmogelijk te maken. Zij ontheft de gemeenten wel van verplichtingen ten opzichte van de prostituee, en ruimt hindernissen in de vorm van burgerrechten die gemeenten niet makkelijk konden schenden uit de weg. Voorzover er kansen bestonden om prostituees mogelijkheden te geven de gemeentes aan verantwoordelijkheden te houden, worden die resoluut uitgesloten. Huisrechten kunnen worden geschonden, en specifiek in het geval van prostitutie wordt het begrip "bedrijfsmatigheid" uitgebreid.

Zonder een herhaling te geven van eerdere behandelingen van de WRP, zijn de belangrijke veranderingen in de novelle als volgt:

De artikelen omtrent landelijke registratie van prostituees en de bijbehorende vergewisplicht komen integraal te vervallen. Hierbij wordt toegegeven aan de kritiek van de Eerste Kamer dat zulks ontoelaatbare schendingen van de persoonlijke levenssfeer, de privacy en de mensenrechten behelst, ook al strekt die knieval zich er niet toe uit dit ook in de wet te onderstrepen als zijnde ontoelaatbaar, en hindert het de minister blijkbaar ook niet in zijn oproepen deze registraties dan op gemeentelijk niveau maar in te voeren.

Een nieuw artikel wordt ingevoerd. Oorspronkelijk werd het bedrijven van prostitutie aan mensen minder dan 21 jaren oud verboden door ze registratie in het prostitutieregister te ontzeggen, en prostitutie te verbieden aan mensen die niet in het prostitutieregister voorkwamen. Om nu alle prostituees jonger dan 21 jaar te verbieden was dus een apart artikel nodig. Dit verbod op prostitutie voor personen jonger dan 21 jaar wordt doorgewerkt in de artikelen die eerder bepalingen omtrent ongeregistreerde prostituees bevatten.

Kleine verruimingen in de bevoegdheden van gemeenten worden doorgevoerd door middel van verandering van het taalgebruik in bestaande artikelen. Voorzover het oorspronkelijk wetsvoorstel geen carte blanche gaf om complete willekeur op de prostituee los te laten, is dat nu opgeknapt. Hierbij moet worden aangemerkt dat een eerdere frasering die de gemeenten ruimte gaf tot "andere" regels nu is hersteld tot "aanvullende" regels. Gemeenten mogen wel strenger en repressiever reguleren, maar niet milder dan de wet voorschrijft.

Nog steeds is de definitie van seksbedrijf in de WRP zo opgesteld dat elke prostituee omvat wordt. De bedrijfsmatigheid waarmee soms geschermd wordt is derhalve een wassen neus. Onafhankelijk werkende hoeren, thuiswerkers, part timers, hobbymeiden, werkstudentes, zelfs meiden die een keer in een dronken bui een aanbod aannemen vallen onder seksbedrijven. Alleen in feitelijk dienstverband is men niet onderworpen aan de vergunningplicht. En dan alsnog is het meisje verantwoordelijk dat bij haar baas de vergunning in orde is, anders is zij immers mede strafbaar.

Ook de klant is niet overal van af. Zijn expliciete verantwoordelijkheden met betrekking tot de vergewisplicht zijn weliswaar geschrapt, maar nog steeds is er de duistere schim van de geobjectiveerde strafbaarstelling van een weliswaar meerderjarige, maar toch "te jonge" prostituee. Er is bij een geobjectiveerde strafbaarstelling geen sprake van een vereiste dat er opzet in het spel is aan de zijde van de verdachte. Als hem een rad voor ogen wordt gedraaid, is hij alsnog strafbaar. Deze eigenaardige constructie, wordt in zedenzaken waarin jeugd onder de 16 jaar oud is betrokken gebezigd. De reden dat opzet hier niet vereist is, zou zijn om de naieve en redeloze jeugd "optimaal te beschermen" tegen ontucht. Dit wordt door de minister schaamteloos naar meerderjarigen uitgebreid. Uit de memorie van toelichting op de novelle:

Om de leeftijdsnorm te effectueren, is artikel 29 zodanig aangepast dat iemand die seksuele handelingen verricht met een prostituee jonger dan 21 jaar, kan worden gestraft met hechtenis van ten hoogste twaalf maanden of een geldboete van de derde categorie. Een boete van de derde categorie bedraagt sinds 1 januari 2014 EUR 20.250. De strafbedreiging is zwaarder dan in het oorspronkelijke wetsvoorstel, maar in die context ging het om een overtreding van de vergewisplicht, wat van een andere orde is dan het verrichten van seksuele handelingen met een prostituee onder de vereiste minimumleeftijd. Het risico op overtreding van deze norm ligt geheel en al bij de klant. De leeftijd van de prostituee is een geobjectiveerd bestanddeel van het gewijzigde artikel 29. De klant heeft er dus belang bij om van jeugdige prostituees te weten of zij de vereiste minimumleeftijd bereikt hebben. Zonder registratie van prostituees en zonder prostitutiepas is het voor de overheid evenwel niet mogelijk te regelen dat de klant een reële mogelijkheid heeft om zo nodig de leeftijd van een prostituee te verifiëren. Bij twijfel of een prostituee de vereiste leeftijd heeft bereikt, loopt de klant dus het risico strafbaar te zijn indien hij seksuele handelingen verricht met die prostituee. Wil hij dat risico niet lopen, dan zal hij daarvan af moeten zien. Dat betekent dat ook de prostituee in kwestie er belang bij heeft dat zij kan aantonen dat zij de vereiste leeftijd heeft bereikt - anders loopt zij omzet mis. Ik laat het aan de prostituee en de klant om hiervoor in de praktijk een oplossing te vinden. Denkbaar is dat de prostituee haar paspoort of identiteitsbewijs zodanig toont dat alleen de pasfoto en de geboortedatum zichtbaar zijn. Het risico blijft niettemin bij de klant: de feitelijke leeftijd van de prostituee is bepalend voor het antwoord op de vraag of hij in strijd handelt met artikel 29.

De minister laat aan de klant en de prostituee over hoe ze het probleem dat hij heeft geschapen op gaan lossen, en zijn ministerie zal achteraf bepalen of dat genoeg is geweest. Zelfs in de memorie van toelichting ziet men dat de onredelijke suggestie van de minister over het bepalen van de leeftijd van de prostituee niet garandeert dat de klant zeker is vrij te blijven van vervolging en veroordeling. Opzettelijk wordt hier de wet zo draconisch mogelijk gemaakt. Dit is fnuikend voor de onafhankelijk werkende prostituee. Zij is immers een groter risico voor de klant, die zelf met haar zal moeten bepalen of ze wel oud genoeg is. Zolang de klant niet op de hoogte is van de echtheidskenmerken van Boliviaanse, Roemeense of Slowaakse identiteitskaarten neemt hij dus grote risico's. Klanten zullen sneller vertrouwen dat een exploitant voor hen bepaald heeft of de prostituee in kwestie oud genoeg is. Ook daarbij zullen ze echter een reeel risico lopen.

Er wordt met de nieuwe wet een scheiding gemaakt tussen een legaal, vergund circuit, en een illegaal, onvergund circuit. Het onvergunde, legale circuit dat nu uit onafhankelijk handelende vrouwen bestaat, wordt verboden. Onvergund betekent illegaal, en illegaal betekent strafbaar. Dit is een doel van de wet geweest, en is destijds geprezen door de Nationaal Rapporteur en de minister. Hoe dit de sociale positie en veiligheid van deze vrouwen gaat verbeteren is echter nog steeds nergens mee onderbouwd. Door hen strafbaar te maken wordt hun positie niet verbeterd, en de wet voorziet in niets anders dan strafbaarstelling van deze groep. In de memorie van toelichting herhaalt Opstelten zijn eerdere uitspraken waar hij kritiek op bestraffen van de prostituee probeert af te doen met opmerkingen dat het maar een lichte straf is:

Uitgangspunt is dat de prostituee die te jong is, met haar werk moet stoppen. In het oorspronkelijke voorstel was een lichte sanctie gekoppeld aan het werkzaam zijn als prostituee zonder geregistreerd te zijn (artikel 30). Dit wordt nu, door de gewijzigde inhoud van artikel 2, gekoppeld aan het werken als prostituee onder de leeftijd van 21 jaar. Ook het werken voor een exploitant zonder vergunning blijft strafbaar.
[...]
De strafbaarstelling in artikel 30 dient ertoe om ook de eigen verantwoordelijkheid van de prostituee tot uiting te laten komen.

Weliswaar is het een onterechte straf, maar wees gerust, het is een lichte onterechte straf, die je niet als straf moet zien, maar als symbool. Het is beschermen tegen wil en dank, bij meerderjarigen, tegen iets wat a priori niet schadelijk is. Verder is het ongebruikelijk werknemers in een bedrijf dat geen vergunning heeft persoonlijk strafbaar te maken. Het is voorshands onlogisch om mensen strafbaar te maken voor zaken waar ze geen oorzakelijk verband mee hebben. Hier wordt de prostituee strafbaar gemaakt voor verzaken door haar exploitant. Daar wordt geen woord van uitleg aan gewijd. Het beschermen van rechten en sociale positie van prostituees is hier duidelijk niet mee gediend, maar de moralistische achtergronden van de wet, die voortkomt uit kleinburgerlijke afkeer tegen de prostitutie, schemert hier duidelijk door. Kom maar meisje, ome Ivo bepaalt wel wat jij met je lijfje mag doen.

Het is ook maar de vraag of die boete wel als licht moet worden beschouwd. Voor een hardwerkende hoer is het zeker wel op te brengen, ook al zet een onterechte sanctie natuurlijk kwaad bloed. Maar een werkstudente, de voornaamste prooi van deze strafbepaling, ziet in de lichtvaardig rondzingende bedragen haar spaarpot makkelijk opgebruikt. Ze zal snel twee tot tien klanten voor daddy Ivo moeten afwerken.

De Nationaal Rapporteur heeft een andere mening. Zij vindt dat strafbaarstelling van meiden onder de 21 jaar in de vergunde sector niet past. Over hoe zich dat zou moeten verhouden met de toch al rommelige onderbouwingen van de strafbaarstelling überhaupt, en waarom die strafbaarstelling buiten het vergunde circuit dan wel toepasselijk is, of zelfs maar wenselijke resultaten zou kunnen leveren, laat zij zich niet uit. De minister komt zelf ook niet verder dan:

Het verbod biedt een aangrijpingspunt voor de toezichthouder om een (vermeend) te jonge prostituee te kunnen aanspreken. De toezichthouder zal bij die gelegenheid ook verwijzen naar hulpverlening, om eraan bij te dragen dat deze ongewenste situatie eindigt.

De carte blanche voor gemeentelijke controleurs woonhuizen binnen te treden, waar in de Eerste Kamer enkelingen de minister over hebben bekritiseerd, blijft behouden. Weliswaar komt er van meerdere kanten kritiek, maar de minister brengt hiertegen teweer:

De Politie en de burgemeesters van Amsterdam en Rotterdam geven juist aan dat zij in de praktijk herhaaldelijk te maken krijgen met situaties waarin toezichthouders met een beroep op het huisrecht de toegang tot een pand waar prostitutie plaatsvindt wordt ontzegd en dat de vertraging en hinder in het toezicht en de handhaving die hierdoor ontstaan in deze sector zeer ongewenst is.

De gemeenten vinden die rechten maar lastig, en in het geval van prostituees moeten we daar derhalve maar de hand mee lichten.

De nieuwe WRP bevat minder van haar oorspronkelijke artikelen, en is derhalve beter. Maar wat overblijft is nog steeds een wet die alleen geschikt is om prostitutie in elke vorm te kunnen verhinderen zoals gemeenten uitkomt. Geen onrecht, geen misstand, geen wantoestand zal door de gestelde regels worden gehinderd. Sterker nog, door het aldus verder verzwakken van de rechtspositie van de prostituee, en de focus op het hinderen van onafhankelijk werkende prostituees, is het enkel eenvoudiger geworden voor kwaadwillenden om pressie uit te oefenen. De wet en haar dienaren is hun stok achter de deur.

Naast de novelle en de toelichting die daarbijhoort is er ooknog een Privacy Impact Assessment gedaan. Daar heb ik zelf naar gekeken, en eerlijk gezegd snap ik nietzo wat ze er nou mee willen. Ik lees over veel dingen heen, die me helemaal niets zeggen, en ik zie vooral eigenlijk dat ze geen idee hebben wat ze nou gaan doen met die hele wet. Ze snappen niets van prostitutie, en ze hebben dus geen realistisch idee van wat er gaat gebeuren.

Ze halen mijn blogje zelfs een keertje aan, maar dat is een stukje wat volgens mij helemaal niets te maken heeft met waar ze het over hebben. Dat vind ik eigenlijk netzo frustrerend als dat ze me helemaal niet zouden hebben aangehaald. Het enige waar ze in mijn ogen grondig over uitgezocht hebben is hun analyse hoe de overheid op zijn kop kan krijgen als ze betrapt worden met niet netjes met de gegevens omgaan.

Bouche heeft de PIA ook gelezen, en vond het een vod. Volgens haar is het een sjabloon dat is ingevuld met platte dooddoeners, waarbij elke scherpe analyse moedwillig is ontweken. Voor het dataverwerkings-gedeelte heb ik mijn internetgoeroe gevraagd wat die ervan vond. Hij schreef:

Ja, gelul over privacy by design, maar helemaal geen uitleg welke data-abstractie dan op welke manier word geimplementeerd. Ze willen de rauwe data voor opsporing gebruiken, dus alles moet ergens rauw staan. Zo te zien wordt er uberhaubt niet met abstractie of hashing gewerkt. Privacy by design betekent bij de overheid dus gewoon dat alleen de groep die bij de papieren mag de sleutel van de archiefkast krijgt. Als je kan rekenen op 1 gatekeeper die dan competent genoeg is om het dicht te houden heb je wel nog iets bij een klein bedrijf of zo, maar dit is de overheid. Als er een access is geweest is daarna die data ergens onbeheerd. Dat noemen ze nou privacy by design. Dit kwalificeert niet.

Ik heb er zelf vooral moeite mee dat ze denken dat er allemaal voordelen voor ons hoeren aan deze wet zitten, en dat ze denken dat je je niet meer zorgen dan normaal behandelde mensen hoeft te maken als je naam en adres via de vergunningaanvraag op straat komen. Het is zo duidelijk dat ze helemaal niet begrijpen wat voor risico's we lopen, en hoe we eigenlijk worden behandeld door buurten, bedrijven, organisaties en de overheid zelf.

De voordelen van de wet zien ze als het uitroeien van de concurrentie voor vergunningmelkers, en dat daarmee het imago van de sector wel beter zal worden. Ik zie dat tweede niet gebeuren. Dat eerste is een hele rare. Hoe de branche nou beter wordt van nòg minder concurrentie is ook niet logisch. Ja, de bazen die er al zitten en hun meiden totaal kunnen uitwringen omdat alle concurrentie kapot wordt gemaakt, zullen er wel blij mee zijn. Er staat:

In gemeenten waar het aantal vergunningen wordt beperkt genieten vergunde bedrijven bovendien extra economisch voordeel vanwege de verminderde concurrentie.

Alsof dat iets goeds is.

Exploitanten en vergunningmelkers kunnen me eigenlijk niets schelen. Wat ze schrijven over hoeren is alleen nog bespottelijker. Neem nou dit:

Ook prostituees die werkzaam zijn voor exploitanten zijn gebaat bij het landelijk systeem waarin de Wrp voorziet. Iedere gemeente die niet kiest voor de nuloptie, dient het landelijke regime voor vergunningverlening in acht te nemen en wordt geprikkeld om na te denken over aanvullende vergunningvoorwaarden op het gebied van veiligheid, hygiëne en het tegengaan van criminaliteit. Een belang dat voor prostituees extra speelt, is dat van goede arbeidsomstandigheden. De Wrp bevordert structurele betrokkenheid van de Inspectie SZW. Daarnaast bevordert de Wrp hulpverlening door de GGD en maatschappelijke organisaties.

Moet ik nog uitleggen dat zo'n prikkel om meer regels op te leggen helemaal geen voordeel is voor de hoeren zelf? Is het al duidelijk dat de overheid nooit met goeie inzichten over hoe ons werk werkt heeft gewerkt, dus dat hun voorschriften over wat goeie werkomstandigheden voor ons zijn nooit iets goeds op gaan leveren? Er is nu al heisa over de nieuwe GGD-regels. Niemand wil door onwetende sukkels voorgeschreven krijgen hoe ze moeten werken. In de conclusie hebben ze het trouwens over andere voordelen:

De Wet bescherming persoonsgegevens erkent de legitimiteit van Wrp
gegevensverwerking als zodanig, omdat de Wrp gerechtvaardigde doelen dient die
samenhangen met publieke taakuitoefening en wezenlijke persoonlijke belangen:
- betere hulpverlening aan prostituees
- tegengaan misstanden in de seksbranche
- ondersteuning van gemeentelijke taken op het gebied van openbare orde en veiligheid
- volksgezondheid
- criminaliteitsbestrijding
De positieve effecten resulteerden in de hoogste score: C3. Iedere prostituee die door verbeterde hulpverlening kan uitstappen, geholpen kan worden bij uitbuiting, is er één.

De hulpverlening aan prostituees zal volgens de PIA verbeteren als ze verplicht worden om een vergunning te nemen. Alsof we nu niet doodgegooid worden met hulpverlening en "hulpverlening," en alsof niet elke hoer nu naar een hulpverlener kan stappen. Dat wordt natuurlijk anders als je illegaal bent, maar dat negeren ze maar even. En dat het helemáál niet makkelijker wordt voor de hoer die haar vergunning gewéígerd krijgt, laten ze er ook maar uit. Die wordt bovendien ook helemaal niet meer vindbaar door de wet.

De misstanden in de seksbranche worden totaal niet aangepakt. Hoe die verbanden moeten zijn is al uitgebreid aan de minister gevraagd, en die heeft na allemaal gedraai en gemompel toegegeven dat het met deze wet, dit "tussenstation," "nog" helemaal niet gaat gebeuren dat er ook misstanden worden aangepakt. De mensen van de PIA hebben daar dus niet goed opgelet.

De gemeentelijke taken met betrekking tot openbare orde en veiligheid zullen niet echt geholpen zijn met deze wet. Of ze moeten bedoelen dat ze door razzialijsten minder tijd kwijtzijn aan het opsporen van de vergunde meisjes, en dus meer politie overhouden. Dat is in elk geval wel een argument wat al eerder is gebruikt om de WRP goed te praten. Dat je nog steeds moet jagen op de illegale meiden, dat vertellen ze er liever niet bij.

Ik weet wel wat ze bedoelen met de volksgezondheid. Ze denken dat wij allemaal domme hoeren zijn die niet voor onszelf op kunnen komen en ons als hompen vlees laten naaien zonder condooms. Als de GGD je maar voor kan schrijven dat je (de verkeerde) condooms bij je moet hebben, en (het verkeerde) glijmiddel, dan zal het allemaal wel goedkomen. Als we de overheid toch niet hadden, wat maakten we dan er een boeltje van.

Criminaliteitsbestrijding is een enorme gotspe. Want deze wet doet hélemaal niets tégen criminaliteit, maar maakt wèl elke onvergunde hoer een crimineel, maakt elke jonge hoer onder de éénentwintig een crimineel, maakt elke hoer die werkt bij een slordig bedrijf een crimineel, en maakt alle hoeren kwetsbaar voor uitbuiting, chantage en afpersing, of ze nou legaal werkt of niet. Dus dat hebben ze wel heel erg fout.

Ze blijven heel stil over de grote groep meiden die nu onvergund werkt, en dus aan de vergunningmelkers moet. Veruit de meeste gemeentes hebben nu namelijk plannen om vergunningen mondjesmaat uit te geven of gewoon alle prostitutie te verbieden. Je kan dus eigenlijk heel slecht nog onafhankelijk blijven. Dat is zoetjes aan ook gewoon duidelijk het doel van die hele WRP, de meiden tevoorschijndrijven zodat we makkelijker te jagen zijn.

In de PIA gaan ze ervanuit dat er vooruitgang zal komen in de hygiëne, en dat klopt niet. Met meer gemeentevoorschriften krijg je de meiden echt niet schoner, maar er zijn nu al problemen met hygiëne door voorschriften van bijvoorbeeld welke glij je mag gebruiken. Ondanks dat de minister al verschillende keren heeft moeten toegeven dat de hele WRP niets ging bijdragen aan criminaliteitsbestrijding, hebben ze dat in de PIA weer bejubeld. En de veiligheid is door verplichte gegevens bij onbetrouwbare mensen te plaatsen ook bepaald niet beter geworden.

De negatieve effecten die in de PIA staan, gaan vooral over wanneer de wet fout zal worden toegepast. Dat is al heel wat, de overheid die toegeeft dat de overheid fouten maakt, maar gelukkig noemen ze ook nog wel als een droog lijstje de problemen die we echt gaan tegenkomen. Daar trekken ze geen conclusies uit, doen ze niets mee, en hoor je nergens meer terug.

Ze geven de wet wel erg makkelijk een voldoende in kopje 5.2, waar de noodzaak en het nut wordt "besproken." Daarna wordt het voor mij erg moeilijk te begrijpen wat ze nou bedoelen, maar Bouche vindt het maar gelul, en mijn internetgoeroe vindt het amateuristisch gewauwel. Dus ik als hoer vind de dingen over prostitutie onder de maat, Bouche als jurist vindt de juridische kant onder de maat, en mijn goeroe vindt als dataspecialist de gedeeltes over data onder de maat. Het enige wat hier goed gedekt is, is de risico's van de overheid zelf.

Ik heb al in de mail reacties van andere meiden. Sommige vragen zich af wie Opstelten gaat drogeren en neuken, zodat hij lekker objectief strafbaar is. Anderen vragen zich af waarom ze verantwoordelijk zijn als hun baas de Vreemdelingenwet niet handhaaft. Maar er is niemand in het vak die het gelezen heeft en zich geen zorgen maakt. Mijn statistiekmannetje had niet veel bij te dragen, maar ik sluit maar af met zijn opmerking:

Novelle: zelfst.naamw. m/v, Beknopt fictioneel proza, meestal betrekking hebbend op één wending in het leven van één personage.

Dat zal wel Opstelten zijn.