Antwoord op: Hoge cijfers over dwang

Voor dit stukje heb ik heel veel tijd moeten besteden, en heel veel hulp gehad. Ik wil graag mijn statistiekmannetje, Bouche, en een paar lezers heel hartelijk bedanken voor het meedenken, het insturen van informatie waar ik anders niet bij zou kunnen, en voor het uithalen van fouten, ookal werd ik er nog zo gefrustreerd van.

In bijna elk debat over prostitutie komen de verbiedertjes tevoorschijn met cijfers om te laten zien hoe èrg het allemaal wel is in de prostitutie. Ze zeggen dat uit onderzoeken is gebleken dat vijftig tot négentig procent van de hoeren gedwòngen hoert. Daar schrikken mensen wel van, en dan is het wel duidelijk dat je de gewone hoeren wel uit het oog mag verliezen, want de belangen van de gedwongen hoeren zijn véél groter.

Nou ik dit stukje aan het typen ben, vraag ik me eigenlijk af waarom dit niet het eerste antwoordstukje was. Want dit wordt geaccepteerd door bijna iedereen, en de mensen die het niet accepteren weten wel meer ook. Dit idee wordt ook gebruikt om zo'n beetje alles wat ze ons aansmeren te rechtvaardigen, en het is een heel belangrijk geloofsartikel. En het is ooknog totaal niet waar, en totaal niet onderbouwd.

Dus mijn antwoord op die claims over hoeveel er wel niet gedwongen werkt is: onzin! De waarheid is dat we heel erg weinig weten hoeveel hoeren er zijn, en hoeveel daarvan gedwongen werken. Laat staan dat we weten wat we dwang zouden moeten noemen. Maar we kunnen wel zien dat dìt niet klopt. Als je dit stukje wel gelooft, en alleen maar wil zien wat ik er zelf over heb uitgevonden, heb ik hieronder drie koppelingen voor je naar mijn eigen onderzoekje naar dwang in de prostitutie.

Heel in het kort gaat stukje 1 over dat het lastig is om precies te beslissen wat nou dwang is, wie dat mag bepalen, en vooral hoe. Stukje 2 gaat over de methode die ik gebruik, en stukje 3 zijn mijn resultaten. En die laatste moet ik nog eens goed overdoen nou dat ik een heleboel meer heb geleerd over de motivaties van andere meiden, zoals pooiermeiden en loverboymeiden, waar ik toen nog niet veel van snapte.

Er wordt al jaren veel geróépen over hoeveel hoeren er nou gedwongen werken. Vooral de turfboertjes van Comensha doen al jaren hun best om het cijfer zoveel mogelijk op te kloppen, maar die kwamen tot een paar jaar geleden nooit met meer dan enkele honderden "signalen" ookal deden ze nog zo hun best. Met zoveel tienduizenden meiden, nou ja, als je díé schattingen dan ook weer moet geloven, was dat niet veel.

De onderzoeken waren meestal interviews met de meiden, waarbij ze niet goed bijhielden hoe ze nou aan hun antwoorden kwamen. Een WODC onderzoek uit 2007 vond 8% van de meiden die ze interviewden dat ze met "enige soort van dwang" waren begonnen. Maar wat ze dwang noemen is nergens in het rapport te vinden. En hoe ze zorgen dat ze niet "gewenste antwoorden" krijgen is ook nergens te vinden.

Iets eerder, in 2006, hadden we al het spannend klinkende rapport "Verboden Bordelen," waar er onderzoek door Intraval werd gedaan naar de illegale sector. Het is eigenlijk een grote roddelbundel. Ze schrijven alleen geruchten op, en niets zoeken ze door. Af en toe lees je tussen de regels door dat dat komt omdat bij het doorzoeken de roddel verdampt. Alleen in een voetnootje vind je ergens dat dwang bij 11 procent van de ondervraagde illegale tippelmeiden is genoemd bij een enquete. En wat die dwang nou weer inhoudt, staat er weer niet in natuurlijk.

Het ging opeens de fabeltjeskrant in met Sneep. De schok van Sjaban was zo groot dat de politieke opinie maar besliste dat we al die tijd niet met een familie rotzakken van doen hadden gehad die ongehinderd de hoeren kon terroriseren, maar dat de hele business rot was. De rapportage Schone Schijn uit 2010 was daar de uitkomst van. Daar vroegen ze politiemensen en zedencontroleurs naar hun indruk, en de meeste zeiden dat ze daar niet aan begonnen. Maar sommigen kwamen wel met hun idee.

Er waren er zes die getallen noemden. De andere zeventien agenten vonden dat niet realistisch. Helaas is het rapport heel vaag over waar ze nou precies naar gevraagd zijn. Er wordt gepraat over "dwang en/of uitbuiting." Maar zoals we weten betekent dwang verschillende dingen, en uitbuiting is ook heel verschillend te zien. Dus wat die mensen bedoelden weten we niet. En de getallen die ze opgaven waren "50%," "50%," "60%," "70%," "70%," en "65-85%."

Het KLPD heeft daar toen een rapport over geschreven met de naam "Schone Schijn." Daarin vatten ze de uitspraken van de respondenten samen door te zeggen dat "de respondenten" schatten dat de hoeveelheid gedwongen tussen de 50 en 90 procent ligt. Die getallen horen we nog steeds. En met ieder nieuw krantenartikel dat erover verschijnt halen ze wat nuance weg, en is er een artikel bij waarvan ze kunnen zeggen: "Kijk! Al die artikelen zijn het met elkaar eens!"

Bureau Beke heeft een rapport, Kwetsbaar Beroep, gepubliceerd in 2010, en vond weer 8% meiden die aangaven gedwongen te zijn. En maar een paar die "toegaven" dat ze het werk leuk vonden. Dan zie je wel wat er gebeurt als je je interviews laat doen door Scharlaken Koord, maar daarover komt nog weleens een eigen stukje. En wat ze precies gevraagd hebben, en wat ze dwang noemen, is natuurlijk weer onbekend.

In hetzelfde rapport wordt de politie ook om hun schatting gevraagd. De ondervraagden vinden de Sneep-getallen overdreven, en vinden 30 tot 40 procent realistischer. Anderen, vooral gemeente-ambtenaren en Christelijk gemotiveerde "hulpverleners," houden krampachtig vast aan de 90 procent. En het rapport doet erg weinig werk om te laten zien wie nou wat vindt, wat voor definitie ze gebruiken, en hoe zeker ze ervan zijn.

In Kwetsbaar Beroep doen ze zomaar ook maar alsof elke prostituee waar een misbruiksituatie wordt gegokt, ook maar meteen een gedwòngen prostituee ìs. Het is hetzelfde als wat er gebeurt met de term "illegale prostitutie" en de term "mensenhandel," het gaat erom dat je er heel veel bij kan laten horen, en dan kan doen alsof het àllemaal de meest extreme vorm is.

Het WODC heeft nog meer producten, maar in hun latere rapporten, bijvoorbeeld de roddelbundel van 2011, worden de cijfers alleen schaarser. Hoewel het intussen gewoonte is geworden om schattingen van eerdere rapporten in de nieuwe papers als feiten te presenteren, wordt het ook steeds vager. Er worden steeds meer geruchten en indrukken doorgegeven, en cijfermateriaal of nawijsbare feiten worden haast vermeden. Toch was het voor het NRC genoeg om op 27 mei 2011 te koppen: "Gedwongen prostitutie komt nog altijd op grote schaal voor."

Ook uit 2010 hebben we de Amsterdamse Prostitutiemonitor. Die is door de UvA gemaakt, en is duidelijk minder politiek geschreven. Er komt veel minder paniektaal uit, en het laat ook duidelijk zien dat heel veel dingen gewoon niet na te gaan zijn. Vooral de geruchten. Zij komen uit op een schatting van 10 procent waar iets mis is. Helaas is het niet duidelijker dan dat. Aan de andere kant laten ze wel zien dat van hun respondenten 98,9 procent bewust voor de prostitutie heeft gekozen.

Een jaarlijks terugkomend iets is de rapporten van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Die gaat niet met percentages aan de slag, maar doet wèl alsof àlle turfjes van Comensha gaan over een echt slachtoffer, en zegt ooknog dat het makkelijk tien keer zo erg kan zijn! Ze onderzoekt zelf niets en onderbouwt niets. Haar rapporten en adviezen zijn dan ook nog de officiële regeringsrapporten.

Ze gaat er in haar rapportages vanuit dat er in Nederland zo'n twintigduizend hoeren werken. Of ze daarmee nou bedoelt dat er altijd twintigduizend staan, of dat er in dat jaar twintigduizend meiden hebben gewerkt, of dat er twintigduizend manjaren worden gedraaid, of dat er twintigduizend meiden zijn die ooit hebben gewerkt, of wat ook, is daaruit niet duidelijk. En voor mij is het ook heel onduidelijk, mijn statistiekmannetje begrijpt dat beter dan ik. Ik hoor alleen viavia waar dit getal vandaankomt, maar op meer ongecontroleerde dingen zitten jullie ook niet te wachten.

Tegelijk zijn er bijna tweeduizend meldingen van mensenhandel door Comensha geturfd. Als je uitgaat van de betrouwbaarheid van Comensha, en we doen alsof het allemaal in de prostitutie miszit, dan hebben we tien procent mensenhandel. Dat is dan nog niet eens dwang, alleen mensenhandel. De methodes van Comensha zorgen voor een grote overschatting, daar schreef ik eerder aleens over. Maar volgens Dettmeijer kan het makkelijk tien keer zo erg zijn. Dan kom je dus bij honderd procent.

Er is altijd veel respect voor de politie als bron over de misdaad, en dus ook over de mensenhandel. Je kan je er makkelijk op verkijken, want de politie hangt veel rond in hoerenbuurten, en komt ook graag bij de meiden binnen om ze eens te vragen of ze wel klaarkomen, en of hun vriendje wel beft. Ook omdat de politie graag meepraat op TV als het over mensenhandel gaat, geloven de kijkers wel dat die er veel over weten. Ze zijn zo officiëel en serieus.

Je hoeft alleenmaar te kijken in hun eigen criminaliteitsbeeldanalyses om te zien waar ze al hun kennis vandaanhebben. Alweer Comensha. De verhoudingen van wat er binnen die cijfers gebeurt leiden ze af door te turven in afgeronde politiezaken. Dat zijn dus de zwamverhalen van zedenrechercheurs. Dat kruiden ze nog met wat geruchten die ze ergens uit de hersenspoelclub met een luchtje Fier Fryslan krijgen, en hun beeld is wel klaar.

Ze kijken niet naar buiten, ze kijken naar binnen. Ze maken zelf het verhaal, en dàt gaan ze tellen. De cijfers zijn niet om het beeld aan de politie te geven, maar ze maken cijfers over wat de politie er zelf van vindt. Het gaat zo in een cirkeltje. Je hebt geen gedwongen prostituee nodig om tot die cijfers te komen. Als de politie eerlijk onderzoek deed zou het werken, maar ze vullen eigenlijk alleen het denkbeeld in als je met ze te maken krijgt.

De politie doet alsof hun razzia's bedoeld zijn om kijk en grip op de branche te krijgen. De politie is een bron van hoge schattingen, en mensen denken dat de politie heel goed weet wat er in de business speelt. Dat is helemáál niet waar, maar het wordt hardnekkig geloofd. De politie komt met schattingen van dertig tot vijfentachtig procent, en wat laten de razzia's zien? Droog brood. De politie treft nooit wat aan, ondanks al die intimidatie, huiszoekingen, nachtelijke verhoren en chantage met de belastingdienst, jeugdzorg en ouders bellen.

Als de politie dus ècht die razzia's deed om kijk te krijgen, dan hadden ze nu wel toegegeven dat de schatting flink onder de tien procent zou moeten liggen. Maar zo werkt het niet. Het is prostitutiebestrijding die ze mogen doen omdat ze zogenaamd de mensenhandel bestrijden. De toestemming komt omdat we mensenhandel willen bestrijden, maar het enige wat ze doen is hoeren wegpesten. Netzoals de gemeentes.

Daar heb je de razzia's ook niet voor nodig hoor. Met al die eindeloze controles waarbij ze alles overhoop halen zouden ze toch ook al genoeg moeten vinden. En met de steeds maar uitgebreide bevoegdheden kunnen ze je pakken bij het minste wat er mis lijkt te zijn. Maar toch kregen ze in 2012 maar honderdnegen veroordelingen voorelkaar. Als er zeventig procent van de twintigduizend hoeren, allebei hùn schattingen, gedwongen werkt, hebben ze dus een oplossingspercentage van 0,78 procent.

Ik heb wel eerder uitgelegd wat nou mensenhandel is volgens Justitie, en wat Justitie al bewijs of signalen van mensenhandel vindt. Dat is mager, en nòg krijgen ze het niet voorelkaar om de cijfers verder op te poetsen. Wanneer geven ze dan eens toe dat ze er gewoon naast hebben gezeten al die jaren, en dat ze ons voor niets hebben opgejaagd en gekoeioneerd? Wat moet er gebeuren voordat dat onvermijdelijk is? Want voordat het onvermijdelijk is, gebeurt het niet, dat zien we wel.

De truc die ze nu nog gebruiken is dat de razzia's in de ramengebieden niets opleverden, omdat we "een verschuiving naar de thuisontvangst" hebben. Nu dat de thuiswerksters ook razzia na razzia krijgen, zullen ze wel weer wat nieuws moeten vinden. Maar die nieuwe razzia's op meisjes thuis komen niet trots in films en TV. Ze melden telkens trots dat ze bij een actie tegen mensenhandel heel veel illegale prostitutie zijn tegengekomen. Dat slikt de pers alsof dat betekent dat ze dwang hebben gevonden. En de politie vindt dat wel fijn zo.

Ze suggereren graag dat ze zó effectief zijn geweest, dat de misstanden zich naar de "illegale" prostitutie hebben teruggetrokken. Maar eigenlijk is illegaal altijd schoner geweest dan legaal. Mensen denken alleen makkelijk dat het in de illegale sector allemaal wel smeriger zal zijn. Daar komt nog wel een stukje over. Kort gezegd, in de illegale business is het heel anders. De sfeer, de klantjes, het werk, en de vrijheid die je hebt is veel groter.

Eigenlijk zie je in de meeste rapporten vooral veel roddels en geruchten. En die worden telkens herhaald. Zo'n gerucht wordt ergens vandaan opgepikt, vaak òf van Melissa Farley en haar gelijken, òf van een Christelijke organisatie, òf uit de griezelverhalen uit het buitenland, en komt dan in een rapport. Dat is sappig, dus dat komt in de pers. En dan weet iedereen ervan, en krijgt de volgende interviewer het van hoeren, gemeentecontroleurs, welzijnswerkers, reddertjes, klanten en politie te horen als iets wat iedereen weet. Maar dan heeft het extra gewicht, want het komt "van binnen."

Soms kan je dat gewoon volgen als je die rapporten na elkaar leest. In mijn geval ontdekte ik het omdat een collegaatje ooit plotseling een heel raar verhaal uit haar duim moest zuigen omdat ze met haar administratie had gelogen. Dat verhaal kwam maanden later in een rapport, en nu is het nog steeds iets wat je in de grotere rapporten langs ziet komen, ze zijn er steeds zekerder van, en ze vermelden nu ook erbij dat het steeds vaker voorkomt. Helaas kan ik wel heel makkelijk opgespoord worden als ik vertel welke roddel dat is, en ik begrijp wel dat dat nietzo overtuigend overkomt. Sorry.

Ze maken ook heel dankbaar gebruik van Hookers.nl, de grootste hoerenloperssite. Daar zijn de meeste mannen hele normale types, maar je hebt er genoeg die rare dingen zeggen. Of ze nou gek zijn of zitten te stoken doet er niet toe, een citaat is zo gevonden waar je wat mee kan. De mensen nemen toch al snel aan dat Hookersmannen erg bevooroordeeld zijn om maar niets te zien, ookal is dat niet waar. En de Hookersmannen denken dat ze privé praten, en dat ze onder gelijken niet op hoeven te passen dat ze niet verkeerd worden begrepen.

Je kan in een rapport aan de hoogte van cijfers ook meteen zien waar ze vandaankomen. Geruchten en vermoedens leveren hoge cijfers op. Enquetes, administratie, cijfers van onderzoeken door welzijnswerkers en steekproeven leveren lage cijfers op. Dat wil al wat zeggen natuurlijk. Niet alleen dat de hoge cijfers dus opgeklopte lege wind zijn, maar ook dat wat die schattende mensen wìllen dat het is, juist de hogere cijfers zijn.

Er zijn ook góéie onderzoekers, zoals Bovenkerk en Wagenaar, die hele nuttige en ware dingen opzoeken en schrijven. Maar omdat die niet met gokken en roddels werken, en zorgvuldig zijn, hebben die niets sensationeels te vertellen, komen ze met een heleboel waarschuwingen over dat het nietzo zeker is, en laten ze zien dat het eigenlijk véél ingewikkelder is dan het zwartwitplaatje. En dat lusten de mensen niet, vooral niet de media en de politici.

Je hebt zelfs onderzoekers die kijken naar hoe het plaatje nou ontstaat, en hoe mensen erover práten. Dat is bijvoorbeeld wat Laurens Buijs doet. Meestal zijn dat soort van dingen nietzo interessant voor mensen die meer met de praktijk te maken hebben, maar hij laat wel mooi zien hoe die plaatjes nou opgebouwd worden, en dat het eigenlijk alleen maar spookverhalen zijn.

Er is hier ook een mooi nuchter stuk van Sietske Altink, die steeds maar iets mooiers maakt van haar website Sekswerkerfgoed.nl en die haar plekje in mijn koppelingen dubbel en dwars verdiend heeft. Ze is wat minder fel dan ik, en ze kijkt niet van binnenuit, maar ze doet éérlijk onderzoek. Als de pers nou eens naar haar toeging om vragen te stellen in plaats van gemeentes, BN'ers of Geisha, kregen ze een veel duidelijker beeld. Jammer dat het de media er eigenlijk nooit om te doen is om iets waars te schrijven, omdat waarheid geen kijkcijfers oplevert.

Als je al die rapporten hebt gelezen, en alles naast elkaar hebt gelegd, kom je er eigenlijk achter dat er geen goeie cijfers bestáán. De onderzoeken met goeie methodieken en "zuivere schatters" zijn er gewoon niet. De definities zijn te vaag, de steekproeven zijn te klein, de sample-keuze is meestal slecht, er zijn problemen dat meiden de motivatie niet hebben om eerlijk te antwoorden, en de wil is er gewoon niet om er wat goeds van te maken bij de mensen die er het geld voor krijgen om het groot aan te pakken.

Maar in het debat, op de TV, in de Kamer, in de krant, worden die cijfers gebruikt als feiten, om te laten zien dat het echt zo is als de verbiedertjes willen. Bij de zeldzame gevallen dat er wordt gevraagd of die cijfers wel kloppen wordt er gebluft, of moppert Myrthe Hilkens over cijferfetisjisme. Daarmee bedoelt ze dus niet het gebruik van cijfers door háár kant, om even duidelijk te zijn.

Tegencijfers zouden misschien wel helpen, om te laten zien dat het anders zit. Maar ik denk dat dat eigenlijk niet zou helpen. Het is namelijk onmogelijk om het met één cijfertje af te doen. Dat zegt zelfs mijn statistiekmannetje, en die werkt de hele dag met cijfers. Het is dat de mensen zich aan een simpel zwartwitverhaaltje willen vasthouden. En die cijfers zijn daar niet de reden voor, die zijn de smoes.

Met die hoge schattingen kan je namelijk doen alsof de vrije meiden er niet toe doen. Met die hoge cijfers kan je doen alsof de prostitutie en de misstanden praktisch hetzelfde zijn. Met die hoge cijfers kan je doen alsof het een enorme beweging is, waar je de maatschappij voor moet veranderen. Met die hoge cijfers kan je doen alsof het te groot is om elke misdaad apart aan te pakken, maar dat je hele groepen moet veroordelen. Het maakt over één kam scheren legitiem. En dat gebeurt nu al een aantal jaar.