Bubbels

Ik ben opgegroeid in een kerkelijk dorp. Niet zo'n dorp dat volstaat met kerken, we hadden er maar één, maar die ene kerk zat wel elke zondag tjokvol. En dan was het dorp ook leeg. Toen ik ooit eens naar huis werd gestuurd door mijn ouders omdat ik misselijk was, en tijdens de dienst terugliep naar ons huis, viel het me voor de eerste keer op dat het dorp tijdens de kerkdiensten gewoon een spookdorp was.

Dat was waar ik mee opgegroeid was, en dat was normaal. Ik kwam niemand tegen die dat niet gewend was, die dat niet normaal vond. En ik kon me eigenlijk niet voorstellen dat je anders kòn leven. Ja, ik hoorde natuurlijk genoeg over dat er mensen waren die wel anders leefden, maar ik kon me niet echt een realistisch beeld bedenken hoe hun leven eruit moest zien. Wat ik me bedacht, was dat ze wel erg veel tekort moesten komen.

Pas toen ik op waterpolo ging, een heel eind uit het dorp, in een stadje wat voor mij aanvoelde als een enorme wereldstad, kwam ik mensen tegen van buiten die bijbeldorpse bubbel. Dat was ook iets waar mijn moeder zich een beetje zorgen over had gemaakt, en waar mijn opa me voor had gewaarschuwd. Ik wist dat ik nu mensen van buiten ging ontmoeten, en toch was het heel verwarrend en verrassend.

De meiden op mijn waterpolo-team vond ik enòrm werelds. Nu ik terugkijk zie ik dat ze eigenlijk zo werelds niet waren, en nogsteeds flink kerkelijk en nogsteeds minder werelds dan de gemiddelde Nederlander, maar toen was het echtwel een beetje een schok voor me. Ten eerste omdat ze bestònden, maar ten tweede ook omdat ze zoveel menselijker, genuanceerder, gelukkiger, logischer en onbevangener waren dan ik had verwacht.

Ik had altijd geloofd, want dat kreeg ik mee van de kerk, dat wereldse mensen de héle tijd bezigzijn om zich in bochten te draaien om voor zichzelf te kunnen verantwoorden dat ze God ontkennen. Ik had het idee meegekregen dat die wereldse mensen helemaal samen te vatten zijn als bezigzijn met wereldsheid. Toen ik een meisje van waterpolo een ander meisje van waterpolo zag troosten omdat haar konijn was overleden, kon ik dat me eigenlijk moeilijk bij wereldse meisjes voorstellen.

Ja, ik wìst ergens wel dat wereldse meisjes ook konijnen kunnen hebben, en dat ze daarvan houden, en dat ze verdrietig zouden zijn als dat konijn doodgaat. Maar dat was niet onderdeel van het plaatje wat ik had van wereldsheid, met alle TV, popmuziek, seks, drugs, geweld en wat daar nogmeer bijhoort. En toen ik ooknog dat troostende meisje hoorde praten over hoe het konijn nu naar de hemel was gegaan, was voor mij helemáál alles ondersteboven.

Volgens mijn kerkgenootschap gaan beesten niet naar de hemel, dat is voor mensen. Maar volgens mijn kerk proberen wereldse mensen ook juist God en de hemel in alles te ontkennen. Dus dat dat wereldse meisje het wèl over de hemel had, maar óók niet leek te snappen dat konijnen daar niet heengaan, dat kreeg ik niet in mijn wereldbeeld. En toen ik dus eruitflapte dat konijntjes niet naar de hemel gaan, was ik sociaal natuurlijk meteen het buitenbeentje in mijn team.

Daar snapte ik níéts van. Achteraf is het natuurlijk superduidelijk, maar toen zat ik nog zó in de bubbel waar ik in opgegroeid was, dat het totaal logisch was dat ik even herinnerde aan wat we in de kerk geleerd hadden over dat de hemel alleen voor mensen is, en niet voor dieren. Ik was dan zelfs aardig, want ik zorgde dat ze zich niet voor schut zette met dat soort onzin. En ik kon er niet anders tegenaankijken.

Uit die bubbel komen, toen ik ging studeren, was echt even pijnlijk. Er zijn mensen die zitten te wachten, zitten te hùnkeren om uit hun bubbel te breken, en die het ervaren als een bevrijding. Maar ik, en véél andere mensen, vond het helemaal geen leuke ervaring om te ontdekken dat de wereld groter, genuanceerder en ingewikkelder is dan wat ik had geloofd.

Je voelt je namelijk meteen een bekrompen sulletje als je ontdekt dat je in een bubbel hebt gezeten. Je merkt meteen dat je onbeholpen bent buiten je bubbel, omdat je gewoon niet weet hoe je ermee om moet gaan om buiten je bubbel te zijn. En al die status die je tochwel opgebouwd hebt binnen je bubbel, is niets waard buiten die bubbel. Als je probeert om die status te laten gelden buiten die bubbel, heb je mazzel als ze je alleenmaar raar vinden.

Ik was te schuchter om me daartegen af te zetten. Veel mensen gaan wel schoppen namelijk. Je hebt als je uit je bubbel komt niet meteen het idee dat je nu een bredere blik krijgt, of dat je eens kritisch moet zijn op wat je van je vorige bubbel geleerd hebt. Je eerste neiging is om extra kritisch te zijn op wat jouw oude bubbel tégenspreekt. En dat kan goedschiks of kwaadschiks.

Goedschiks is als je denkt dat al die arme zoekende mensen buiten jouw bubbel hun andere waarden en andere ideeën hebben vanwege een gebrek aan kennis en verlichting die jouw bubbel wel heeft. Dan kan je gaan prediken en die mensen verheffen. Kwaadschiks is om te denken dat die mensen dat allemaal expres doen, terwijl ze wel weten van de geweldige kennis binnen jouw bubbel, maar die om stomme of boosaardige redenen niet willen erkennen.

Allebei die dingen zijn soms waar. Héél soms. En bij heel afwijkende bubbels. Bij religieuze bubbels, of politieke bubbels, of andere sociale bubbels, zijn ze nooit waar. Maar ik kan wel zien dat dit soort denken wèl een keertje klopt bij mensen uit academische bubbels, zolang het over hun gebied van expertise gaat. En zelfs dan moet je oppassen, want de conclusies die jij trekt binnen je academische bubbel zijn wèl de conclusies van een academicus met academische waardes.

Het duurt even voordat je accepteert dat het gewoon ànders kan dan in je oude bubbel. En meestal komt dat besef pas als je in een nieuwe bubbel stapt. Maar in een nieuwe bubbel stap je niet in met dezelfde status, en in een nieuwe bubbel word je vaak eerst nog afgerekend op de bubbel waar je net uitkomt. Zelfs bubbels die er werk van maken nieuwe mensen binnen te halen, maken de overstap vaak niet makkelijk. Vaak moet je je toch bewijzen.

Daarnaast heb je ooknog dat je enorm veel te leren hebt. Nieuwe manieren van kijken naar de wereld, andere dingen belangrijk vinden, leren accepteren wat je eerder veroordeelde, dat is allemaal moeilijk en hard werk. Je bent van je boot gevallen, en nu is het spartelen in een zee van onzekerheid. En voor mij was de oplossing dan om zo snel als je kan op een nieuwe boot te klimmen.

Op mijn eerste studie als tienertje werd ik snel al bij de hand genomen en in nieuwe bubbels geïntroduceerd. Daar was ik dankbaar voor, en daar ging ik ook helemaal voor. Elke nieuwe bubbel was dè nieuwe bubbel voor mij, waarvan ik kon doen alsof het geen bubbel was, maar gewoon een groep mensen die de waarheid over de wereld begrepen, terwijl de meeste mensen in onze waarheid leefden maar hem gewoon niet snapten. Net als iedereen, net als èlke bubbel.

Dus ik zat al snel in de studentenbubbel, waar ik het niet lang volhield, en was al heel snel daarna in de krakersbubbel beland, die me beter vasthield. Via de krakersbubbel kwam ik in de dierenaktivisten-bubbel terecht, die een flinke overlap hadden. Van daaruit sprong ik over naar de feministenbubbel, wat één van de diepste en sterkste bubbels was die ik ooit gezien heb.

Terwijl ik in de feministenbubbel zat, kwam ik ook in de bubbel van het kunstwereldje terecht. Die bubbels hielpen elkaar versterken, want ze hadden respekt voor elkaar. Ik zat toen dubbel ingebubbeld, en dat was best stressvol. Sommige stukken van de ene bubbel zitten niet binnen de andere bubbel, dus al snel heb je de keus tussen een mentale spagaat dat je alles van allebei accepteert, òf iedereen moet verketteren die niet in allebei de bubbels tegelijk zit. Dat laatste is fijner, want dan kan je lekker oordelen over mensen die jou tochwel als hun bubbelgenoot willen houden. En jij bent meer incrowd geworden.

Heel veel bubbels geven het gevoel dat je onderdeel bent van een groepje dat de wereld begrijpt, terwijl de meeste mensen spartelen en dwalen in wat zij niet begrijpen, maar jij wel. Maar tegelijk hebben ook heel veel bubbels een ondertoon van slachtofferdenken. Heel veel bubbels voelen zich belaagd door de drommen die andere dingen willen dan de bubbel, en voelen zich bedreigd.

Dat is logisch. Mensen die zich bedreigd voelen, ballen samen. Dus dat is goed voor de bubbel, en daar gaat de bubbel dan naar staan. Mensen zijn altijd verbaasd als ik vertel over hoe de kerkelijke bubbels zo bang zijn voor afbraak van het Christelijk erfgoed, en de opmars van het wereldlijke. Over hoe dierenaktivisten niet zien hoe er steeds méér diervriendelijkheid in de wereld is gekomen, maar juist het idee hebben dat we afglijden naar meer dierenwreedheid.

Slachtofferdenken werkt het beste als het zwartwit is. Wij zijn de slachtoffers, en waar wij ons slachtoffer over voelen wordt dus veroorzaakt door de daders. Die daders wijzen wij aan, en die hebben zich als daders op te stellen, want anders vinden we ze huichelaars. Vooral de wat diepere slachtoffersektes kunnen heel boos worden als mensen erop wijzen dat ze meer onderdrukking dóén dan ondervinden, en die kunnen heel vijandig worden naar wie dat aanwijst.

Ik hoef denk ik niet uit te leggen dat het feminisme het duidelijkste voorbeeld is van een groep die juist veel privileges en respekt krijgt, maar er zo'n beetje om gáát dat ze doen alsof ze onderdrukt en aangevallen worden. Anders lees je hier maar. Maar ook de kunstwereld voelt zich belaagd, want die zien het feit dat de subsidies waar ze al levenslang van leven kunnen worden bevròren al als een bedreiging.

Maar ook toen ik uit die bubbels gebroken was, en had gezien hoe schadelijk, dom en kleinhoudend die bubbels zijn, kwam ik meteen weer in bubbels terecht. Als HR-kutje zit je absoluut in een bubbel. Als je ergens manager bent, zit je ook in een bubbel. Je vriendenkring verandert, daaraan merk je meteen dat je in een bubbel zit. En zelfs toen ik me aktief ging vrijvechten, en in de hoererij ging werken? Toen kwam ik in de hoerenbubbel terecht.

Dan heb ik het nieteens over van die typische hoerengemeenschappen zoals de Wallen, waar je tochwel een sociaal groepje vormde. Toen tenminste was dat nog zo, dat is wel vakkundig gesloopt door de gemeente Amsterdam. Ironisch kon ik juist op de Wallen niet goed aarden, ik was toch nog te naïef denk ik. Maar ookal was ik niet geaard daar, ik was tòch een Wallenmeisje, die vooral met Wallenmensen omging.

Hoeren als groep hebben ook een bubbel, en binnen die bubbel ook bubbeltjes, en die hebben gemeen met veel andere bubbels dat ze zich belaagd en onderdrukt voelen. Maar het grote verschil is, dat de hoeren dat met heel goede redenen zo voelen. Je kan in de wet zó lezen dat we als minderwaardig behandeld worden, en onderdrukt. Je kan het zien aan razzia's en aan speciale politiemachten, die ons laten berechten door speciale rechtbanken met speciale regels.

Ik zit dus in een bubbel. In bubbels, eigenlijk. Zoals zo'n beetje iedereen, die geen rare snuiter is die nergens inpast. Zelfs de alu-hoedjes hebben hun bubbel, en reken maar dat die sterk is. En dicht zit. Maar ik heb wel het voordeel dat ik tegenwoordig in meerdere bubbels tegelijk zit, en dus ook de wereld kan bekijken vanuit een bubbel die niet dezelfde overtuigingen deelt als mijn andere bubbels.

Nu zit ik in de hoerenbubbel. Ik zit nogsteeds bestwel in de thuisontvangstersbubbel, al ben ik geen thuisontvangster meer. Ik zit in de escortbubbel. Ik zit ook in de bubbel van mensen die seksueel niet strak in de norm zitten, al heb ik daar weinig binding mee. Ik zit óók in de studentenbubbel, en óók in de academici-bubbel. Twee heel verschillende bubbels, die wel wat overlap hebben. Maar die bubbels zijn helemaal losgezongen van mijn hoerenbubbel.

Ik zit in de ondernemersbubbel, ik zit in de bubbel van de datingwereld, ik zit in de bubbel van de politiek aktieve mensen, en dan eigenlijk vooral aan de kant van mensenrechten en privacy. Ik probeerde ook een beetje in de underground van de dissidentenwereld te komen, waar de interessantste mensen de interessantste informatie over vrijheid en privacy uitwisselen, maar daar blijken de echte interessante types allemaal technici, hackers en computergenieën te zijn, en de rest net als ik een beetje de plank mis te slaan.

Er zit overlap tussen mijn bubbels. Maar het is een diverser groepje bubbels dan de meeste mensen hebben, en als ik vanuit één bubbel kijk, zie ik hele andere dingen dan vanuit een andere bubbel. Dat is altijd heel ontnuchterend voor mij, en dat heb ik hard nodig om niet mee te worden gesleept in de overtuiging van mijn eigen bubbels. Het is goed voor me om te zien dat er veel niet met elkaar klopt in mijn wereldjes.

Ik wil helemáál niet zeggen dat ik daar uniek mee ben! Of dat ik zelfs maar bijzonder ben daardoor! Er zijn bestwel veel mensen met meerdere bubbels, en bestwel veel mensen die zien dat de verschillende bubbels niet overeenkomen met elkaar. Maar toch hebben mensen het er weinig over, en weten ze ookwel beter dan hun eigen bubbel te irriteren door te laten zien dat er ook andere perspektieven mogelijk zijn.

Wat speelt, en superbelangrijk is, en waar íédereen het over heeft in de ene bubbel, kan totaal onbekend zijn in de andere bubbel. Dat is voor mensen in die ene bubbel dan moeilijk om zich voor te stellen. Er zijn in mijn studiegebied op het moment verschuivingen aan de hand, die enorme gevolgen kunnen hebben voor de samenleving, en zelfs voor het leven op de planeet. Buiten het bubbeltje van mijn studieveld weet niemand er wat van, en zouden ze er weinig om geven als ze het wèl wisten.

De hoeren zijn al jaren een publiciteitsveldslag aan het voeren tegen de geoliede politieke machines van de verbiedertjes. We komen afentoe zelfs in de mainstream pers. Wij zien het als een doorlopend offensief, als een oorlog die al decennia woedt, als iets waar eb en vloed in zit, als een grote strijd met vele legendarische namen. Mensen van buiten de hoerenkwestie weten van niets. Die denken afentoe een kiftende hoer in een praatprogramma te zien, en beseffen niets van de rest van de strijd.

Ik hou niet van de hoerenbubbel. Ik hou van de mensen binnen de hoerenbubbel, echt heel veel, maar onze bubbel is een groot probleem. Niet dat we daar uniek in zijn hoor, heel veel bubbels zijn een groot probleem, maar als hoeren hebben we met genoeg dingen te schaften, dus dat we onszelf ooknogeens gaan saboteren door onszelf zo diep in te bubbelen met alle extra problemen die daarbij horen is wel dom.

Dat de hoeren een bubbel vormen is niet raar. We hebben allemaal toch een eigen sociaal kader, waar we samen dezelfde dingen ondervinden, en waar we elkaar in kunnen versterken. Je moet alleen wel altijd in het oog houden dat er meer is dan die bubbel, en dat die bubbel je blik naar buiten vervormt. Mensen van buiten denken niet hetzelfde als wij, zien niet hetzelfde als wij, en buiten onze bubbel gaat het gesprek over heel andere dingen. Dat laatste is vooral het verschil.

Hoerenaktivisten gaan daar vaak nat mee. Die zitten natuurlijk in de bubbel, dat is ook niet verkeerd, want je moet je achterban kennen. Maar hoerenaktivisten zijn meestal méér gebubbeld, terwijl een goede aktivist juist mensen van buiten kan aanspreken door over haar eigen bubbel héén te kijken. En dat doen we niet, we zijn bezig met de verhalen die in onze bubbel relevant zijn, niet met de verhalen die mensen buiten onze bubbel moeten horen.

Veel hoerenaktivisten gaan ervanuit dat als we maaer prediken, als we maar uitleggen wat we weten door te hebben geleerd van ons werk, dat mensen dan wel gaan inzien dat we gelijk hebben. Maar voor mensen buiten het vak is dat helemaal niet zo makkelijk. Die zien niet wat wij zien, en die vinden onze conclusies helemaal niet zo onontkoombaar als wij. Dus de zeggingskracht van wat we ze vertellen is heel veel minder dan we denken.

We denken ook dat we groot alarm moeten slaan, en daar komen initiatieven als Ugly Mugs vandaan. Waar vooral de verbiedertjes wat aan hebben, omdat die willen doen alsof ons leven één en al geweld is. Geweld van klanten en nepklanten is helemaal niet het probleem waardoor we in de verdrukking zitten. Ja, binnen onze bubbel lijkt het nuttig om te laten zien dat we naar noodgrepen moeten grijpen om te laten zien hoe afwijzend de overheid is. Maar als je gaat kijken naar wat het publiek buiten de bubbel gelooft, hebben die juist een realistische, gebalanceerde kijk nodig. Niet méér rel en méér doemdenken.

Binnen de hoerenbubbel is er veel misleiding doordat we flauwekul geloven. Wat we bijvoorbeeld telkens fout blijven doen, is één aanspreekpunt, één publiciteitsorganisatie proberen te hebben. Dat was zinnig in de tijd van de Rode Draad, die dat met heel veel werk wel aankon, in een minder diverse tijd, in een tijd dat het medialandschap zo'n konstruktie toestond. Maar we houden eraan vast terwijl het allang niet goed meer is.

Mensen van buiten zien dan telkens dezelfde gezichten, en die denken èn dat we allemaal achter dat ene gezicht zitten, terwijl we veel diverser zijn, èn dat er maar één sleetse stem is die ons verhaal vertelt, terwijl de verbiedertjes en moralisten telkens met nieuwe gezichten komen, telkens met nieuwe programma's, telkens met nieuwe misèreporno-shows met weer een fris blond snoetje dat op verontwaardigd onweer staat.

Dat ene aanspreekpunt hebben wordt vooral ingegeven doordat de politiek de hele tijd dramt dat we dat moeten doen. Want als er maar één stem is, hoef je alleenmaar die ene stem te smoren. Als er maar één onderhandelpartij is, valt er achterkamertjespolitiek te doen. Dat is níét in ons voordeel. Maar door onze bubbel trappen we er telkens weer in, want we zien niet wat er buiten speelt.

Politiek is vergif, maar wel vergif waar we niet omheen kunnen. En omdat zoveel partijen òf aktief ons proberen te bestrijden, òf ons afschepen omdat ze door één deur willen kunnen met de partijen die ons bestrijden, klampen we ons veel te hard vast aan de partijen die vriendelijk doen tegen ons. Ook als dat eigenlijk helemaal geen goed idee is.

Daar komt ook vandaan dat er bij de aktivisten best veel meiden naar de moderne politieke korrektheid toetrekken. "Woke" doen is best populair bij de aktivistische meiden, véél meer dan bij de gemiddelde sekswerker. En dat is omdat de woke groeperingen onze rechten in het vaandel hebben staan. Dus die partijen, en hun gedachtengoed, gaan er heel vriendelijk uitzien. En van die bubbel uit krijg je applaus voor je ideologisch welkome belijdenis. En omdat het een bubbel is, lijkt het alsof de hele wereld applaudisseert.

Helaas valt het in de praktijk vaak tegen, en wordt er door die partijen nogsteeds hard in het denkbeeld geloofd, en in ons slachtofferschap. En als je gaat kijken naar waaròm partijen vanuit die woke hoek onze rechten willen waarborgen, kom je erachter dat het ze vooral gaat om ons imago als vertrapte stervende rebellen, zoals ze graag ook homo's, transen en vrouwen afbeelden. Steun kunnen we best gebruiken, daar niet van, maar er zit een hoop bagage vast aan die associatie.

Dat zie je best duidelijk aan de impact die het heeft als aktivisten die woke framing gaan gebruiken voor hun aktivisme. Buiten hun bubbel wordt hun gedachtengoed niet geloofd, en ze steunen héél zwaar op de geloofsartikelen van de ideologie. Voor mensen van buiten, èn voor mensen die kritisch kijken naar die ideologie, heeft dat geen enkel gewicht. Ze komen dus vooral als geloofsmaniakken over, niet als mensen die iets nuttigs aankaarten.

We zijn al genoeg "anders" om het niet nòg ingewikkelder te maken met allemaal uit Amerika overgewaaide onderdrukkings-ideologie. En we hebben al genoeg te klagen, onderbouwd en bewijsbaar, zonderdat we onzichtbare en overdrachtelijke machten als onze onderdrukker moeten gaan aanwijzen. We hebben geen boeman nodig zoals de feministen, wij kunnen wetsvoorstellen aanwijzen.

Die bijziendheid is niet alleen in de hoerenbubbels hoor. In de privacywereld is het zo gemeengoed geworden dat de social media-platformen hun gebruikers als vee behandelen, dat de grote techbedrijven alle pretentie van ethiek hebben opgegeven, dat ze om met meer legaal twijfelachtige dingen weg te komen overheden helpen om de mensen te mennen en te bespioneren, dat het koddig lijkt om dat nòg een keer uit te leggen. Maar buiten die bubbel denkt iedereen dat Facebook gewoon handig is, en dat je dankbaar mag zijn dat het gratis is. Zo'n gul bedrijf joh. Van wat er allemaal gebeurt hebben ze geen idee. En dat idee wìllen ze ook niet.

Bubbels houden mensen binnen, maar bubbels houden ook kennis binnen. Juist omdat de mensen binnen die bubbel te weinig mengen met mensen buiten die bubbel. En omdat de kennis van binnen die bubbel niet zomaar met een foldertje of een soundbite over te dragen is, en je dus al interesse moet hebben voordat je die kennis gaat leren. Maar ook, omdat mensen aanvoelen dat kennis van binnen die bubbel niet wèlkom is bij mensen buiten die bubbel.

Mensen vinden het niet leuk om te weten dat de wereld nòg ingewikkelder is dan ze met al hun sores al moeten accepteren. Mensen vinden het bedreigend om te merken dat er heel veel gaande is waar ze de ballen niet van snappen. Mensen vinden het ook niet leuk als er andere kwesties zijn die aandacht wegtrekken van wat zijzelf belangrijk vinden, en waar zij zich zelf mee ingebubbeld hebben. Die mensen voelen dat als dingen ingewikkeld maken.

Bubbels houden niet alleen kennis bìnnen, maar ook kennis búíten. En dat is nog gevaarlijker. Wat jouw bubbel liever niet ziet aan kennis, dat geeft je bubbel niet aan je door. En omdat je bubbel je enige bron van kennis is, want je zit ingebubbeld weet je nog, krijg je dus belangrijke kennis niet. En als het naar binnen lekt in je bubbel, is iedereen om je heen die kennis aan het afwijzen en bagatelliseren.

Je kan zo'n beetje een bubbel uitgewerkt worden als je komt met kennis die niet welkom is in je bubbel. Dat heb ik bij de feministen wel gezien. Vrouwen die onderzoek gingen doen naar wat er nou ècht speelde, en dan met kennis kwamen die niet in het plaatje paste, werden gewoon weggekeken en niet meer uitgenodigd op bijeenkomsten. Die waren afvallig, en daar werd alleennogmaar slecht over gesproken.

Maar ik heb zelf bijvoorbeeld ook meegemaakt dat in de privacy-aktivisten-bubbel iedereen het eens was dat privacy belangrijk was, maar er natúúrlijk wèl een uitzondering moest kunnen worden gemaakt om die verschrikkelijke mensenhandel op te kunnen sporen waar de politie zonder speciale gluurwetten geen grip op krijgt. Niet alleen is dat gewoon een mentale spagaat, maar het laat ook zien dat je dan niets snapt van het mensenhandelcircus.

Ik heb dus flink uit zitten leggen hoe het mensenhandelcircus werkt. Ik had eigenlijk gedacht, omdat wat ik vertel veel méér past in het gedachtengoed van de privacy-aktivisten dan een rare uitzondering waarbij spioneren opeens koosjer is, dat ze het makkelijk zouden accepteren. Maar dat bleek helemaal niet zo te zijn. De meeste mensen deden alsof ik niets geschreven had en negeerden het, en weer anderen kwamen met wat slappe verhaaltjes dat ik het wel niet goed begrepen zou hebben.

Na wat peuren en navragen bij mensen waar ik respekt voor heb, maar die toch nogal slapjanussen waren geweest bij dat gesprek, besef je dan dat het komt omdat het de bubbel zou betrekken bij een strijd waar de bubbel helemaal geen deel van uitmaakt. De mensenhandeltoestand is een goed voorbeeld van waar privacy-schending totaal over de kop gaat, maar de privacy-aktivisten willen zich aan zoiets kontroversieels niet branden.

Ik was wel verbaasd. De privacy-aktivisten zitten namelijk best verlegen om voorbeelden van misbruik van privacy-schendingen, op een nivo dat mensen begrijpen. Het wordt vooral veel meta gespeeld nu. Dit zou een geweldig, aktueel, beeldend voorbeeld zijn. Maar juist omdat het zo aktueel is, en de media zo zwaar voordeel geeft aan de heksenjacht, willen ze er niet aan. Ik vind dat wel slap trouwens. Valt me tegen van mijn bubbeltje.

Ze hebben me er niet uitgewerkt, maar ik heb wel een reputatie opgedaan, en daardoor word ik minder geaccepteerd. Voor je het weet, lijken ze te denken, zal ik wel weer met iets ingewikkelds en onwelkoms komen. Laten we ons aan haar niet branden. Minder extreem dan je in andere bubbels ziet, dat wel, maar het is er nogsteeds. Wat ze achter mijn rug over me zeggen weet ik niet, maar het lijkt niet heel erg te zijn, anders had ik wel meer gezien dat ze me met de nek aankijken.

Je zal als je tot hier hebt gelezen wel denken dat ik toch een groot ding heb gemist. Het nieuws. Iedereen krijgt ongeveer hetzelfde nieuws voor zijn neus. Iedereen kent in ieder geval wel de krantenkoppen, en zóveel verschil is er niet meer tussen kranten. In de tijd van internet heb je nu.nl, en dat leest zo'n beetje iedereen, dus dan ben je toch niet gebubbeld?

Het nieuws brengt inderdaad nieuws vanuit andere bubbels naar jou, in je eigen bubbel. Daardoor kan je eigen bubbel je niet helemaal insluiten. Maar tegelijk zal je best gemerkt hebben dat je over het nieuws veel kritischer bent als het tegen het verhaal van je eigen bubbel ingaat, en je het allemaal wel gelooft als het niets temaken heeft met je eigen bubbel. En je het ook niet belangrijk vindt. En het gewoon van je afglijdt.

Daar heb je alleen wel het probleem mee dat het nieuws helemaal niet neutraal is. De nieuwsmedia zijn hun eigen bubbel, en vooral de populaire nieuwsmedia zijn dat. Want met een beetje bias krijgt berichtgeving sjeu, en wordt het een verháál inplaatsvan een opsomming. En de bubbel waarvanuit dat komt is de journalistenbubbel. Want journalisten zitten bestwel in een stevige bubbel, en denken net als iedereen dat hun bubbel de enige met een echte volledige blik is.

Journalisten krijgen vaak kritiek over de onbalans in hun bubbel, maar daar trekken ze zich niets van aan. Wat de buitenstaander wil van de journalist, namelijk gewoon weten wat er nou ècht speelt, is niet wat de journalist belangrijk vindt. De journalist weet best dat mensen in verhalen denken, en die wil niet droge opsommingen geven die mensen in hun eigen verhaal inpassen. Die wil juist mensen het verhaal van zijn bubbel inprenten.

Ze zijn meer verhalenvertellers dan toeschouwers. En dat zorgt ervoor dat de bubbel waarin de journalist leeft heel belangrijk is, want dat verhaal is nou juist heel erg beïnvloed door de bubbel van die journalist. Die geeft die draai niet aan zijn berichtgeving omdat hij je bewust aan het manipuleren is, maar omdat hij eerlijk gelooft dat het zo ìs. En daarom is die "manipulatie" ook zo naïef en doorzichtig dat het je opvalt. En je irriteert.

De journalistenbubbel is er eentje die vooral belangrijk vindt, wat de journalisten zich belangrijk laat voelen. Als een journalist wordt geroemd om zijn moed dat hij vanuit een gevaarlijke plek verslag doet, is dat meteen belangrijk nieuws. Als een journalist verslag doet van iets waar een maatschappelijke rel over ontstaat, is dat ook belangrijk, ook als de rel tussen een handvol extremisten is en nergens over gaat.

Maar het hoeft niet alleen de nieuwsconsument te zijn die de journalist zich belangrijk laat voelen. Journalisme is geen vetpot, en journalisten hebben daarom veel respekt voor geld. En dus voor rijke mensen. Kijk maar hoe rijke idioten in het nieuws komen. Kijk maar hoeveel respekt er is voor iedereen met geld. En grote bedrijven met persbudgets die toestaan om journalisten leuk te ontvangen met een hapje en een drankje komen ook leuk in de pers.

Het werkt ook de andere kant op, bijvoorbeeld met de politiek. Er is veel eerbied voor de politiek bij de journalisten, ookal hebben die een veel betere plek vooraan in het circus van het gekloot en het gesjacher dan wie ook. En dat komt omdat journalisten die netjes knikken en buigen voor de eerbiedwaardige politici veel meer nieuwtjes loskrijgen bij de politieke organisaties, dan de kritische speurneuzen. En resultaat telt.

Dat is niet alleen in Nederland zo trouwens. De voornaamste reden dat Trump altijd zo slecht in de pers kwam is omdat hij toen hij aantrad als president de pers geschoffeerd heeft, nadat die hem tijdens de campagnetijd zo geschoffeerd hadden. Obama was in veel opzichten geen haar beter als president, maar die smeerde de pers meer stroop om de mond dan wie ook. Die werd dus opgehemeld. Dingen waarvoor Trump verguisd wordt, deed Obama ook. Maar daar hoorde je nooit wat over.

Wat je vanuit de pers krijgt is dus scheef en beperkt. En met de gebeurtenissen van de afgelopen jaren is er ooknog steeds meer censuur bijgekomen. Wat de macht niet wil dat je hoort, dat poetsen ze gewoon weg. Je zou verwacht hebben dat de journalisten, de verdedigers van het vrije woord, daartegen op hun achterste benen zouden gaan staan. Maar dat is dus hélemaal niet gebeurd.

De reden is vrij plat. Journalisten snappen meestal weinig van waar ze over schrijven, en ze vinden het vooral prettig om eens niet voor schut gezet te worden als ze een verhaal neerzetten. Ze krijgen best veel over zich heen, terwijl ze toch hun best wel doen. En als je dan de steun krijgt dat iedereen die tegen jouw verhaal ingaat wordt gecensureerd, geeft dat een rust, een voldoening en een gevoel van erkènning die erg makkelijk zijn om te accepteren. Eindelijk eens de autoriteit zijn waarnaar geluisterd moet worden is fijn.

Ik zal maar niet uitleggen over welke dingen ik het heb. Want dan krijg ik dit stukje alwéér niet geplaatst.

Nieuws heeft vaak al een oordeel ingebakken. En als dat oordeel niet is wat het oordeel van jouw bubbel is, dan irriteert dat. Dan merk je het op. Als je bubbel niets beslist heeft over het nieuwsartikel, neem je ongemerkt het oordeel uit de krantenkop gewoon over. Ook als het niet logisch is dat je er wat om geeft. Zoals bijvoorbeeld bij de stortvloed aan achterklap-nieuws waar mensen gretig in lezen, terwijl het gaat over dingen en mensen die er eigenlijk voor niemand toe zouden hoeven doen.

Dat achterklap-nieuws is een voorbeeld van hoe raar mensen met nieuws omgaan. Je zal wel gezien hebben dat er mensen telkens in het nieuws komen die alleenmaar beroemd zijn omdàt ze beroemd zijn. Niet omdat er iets belangrijks aan ze is. Dat wordt gelezen, lekker toegankelijk oordelen en voyeuristisch zijn over een beroemdheid. Dat de consument dat leest, is omdat het hem zo makkelijk wordt voorgeschoteld. Dat de journalist het bijhoudt, is omdat zijn consumenten het kennelijk graag lezen. En zo gaat dat in een kringetje, waarbij echte nieuwswaarde voor niemand belangrijk is.

Maar tegenwoordig heb je meer dan alleen de pers en de TV om je nieuws uit te halen. Je hebt immers social media. De nieuwsmedia vinden social media maar een bedreiging, en hameren er ook subtiel en minder subtiel op dat je nieuws dat je via social media krijgt, minder kan vertrouwen dan als het door een ècht nieuwskanaal wordt gebracht. Dat werkt natuurlijk niet, want mensen kunnen ookwel zien dat de nieuwsmedia nogal losjes met de kwaliteit en de waarde omgaan.

Zijn social media dan beter? Zeker niet. Social media zijn verschrikkelijk als het gaat om nieuws, want ze zijn uitgekiend om je precies te voeren wat er bij je bubbel past, en ze maken je bubbel zo alleenmaar sterker. Op een manier dat je je het meest thuisvoelt in je social media bubbel. En dus lekker veel tijd en lekker veel vertrouwen stopt in wat dat social media bedrijf je voert.

Dat is met de jaren steeds handiger en geniepiger geworden. Niet alleen doordat ze niet meer per bubbel kijken wat voor nieuws je gevoerd moet krijgen, maar per persoon. Er is steeds meer computerkracht voor vrijgekomen. De algoritmes zijn steeds subtieler en ingrijpender geworden. En van vooral jouw-bubbel-nieuws is het nu gegaan naar jou-in-je-bubbel-houd-nieuws.

Gek genoeg vóélt dat andersom. Want naast een gecensureerde vloed van nieuws uit je eigen bubbel, waar het algoritme minder voorkeur geeft aan eigen-bubbel-nieuws wat jou niet aan zou staan, krijg je namelijk tegenwoordig óók nieuws dat tegen je bubbel ingaat te zien, vaak met commentaar van een sterke bubbelgenoot eromheen. Nieuws wat jouw bubbel stuk probeert te maken.

Want als jij afentoe te zien krijgt hoe vijandig en mentaal gevaarlijk de wereld buiten jouw bubbel is, kruip jij dieper in je bubbel weg. Dus bubbel-bedreigend nieuws, vooral als het niet overtuigend voor jou gaat zijn, maar je waarden wel aanvalt, voert je algoritme graag aan je. Vooral als je het vlaggetje "kritisch persoon" hebt gekregen. Dan kan je je daar lekker boos over maken.

Heel veel nieuws is boosmaaknieuws. Niet alleen op social media, kijk maar in de kranten. De reden dat zoveel nieuws negatief is, is omdat boosmaken verkoopt. Boosmaken voelt relevant, boosmaken voelt machtig, boosmaken voelt alsof het ertoe doet. Ook als het gaat om iets wat niet belangrijk is, wat niets met jou temaken heeft, en waar jij geen invloed op hebt. Boosmaken verkoopt. Het voelt duidelijk, het voelt nuttig, en het voelt rechtvaardig. Dat voelen mensen graag.

Binnen je bubbel zie je alleen je bubbel. En eigenlijk zie je alleen de aktieve, aktivistische voorhoede van je bubbel. De drommen die er achteraanhollen, die zeggen weinig en die zie je niet. Dus je ziet een klein groepje van een klein groepje. En niet toevallig, dat is het extreme randje van je bubbel. Daar trek je vanzelf naartoe, als dat je grootste invloed is. Zo radikaliseert je bubbel je.

Tegelijk zorgt zo'n mediabedrijf dat je niets vervreemdends tegenkomt. De rauwe randjes van je bubbel worden eerst bij je weggehouden, en dan rustigaan verteerbaar gemaakt. Als jij bij alles wat je ziet een mening hebt, blijf je geëngageerd. Als jij denkt dat je niet op je plek bent, overdonderd wordt, het niet meer snapt, of het saai en ver van je bed vindt, haak je af en ga je wat nuttigs doen. En dat willen ze helemáál niet.

Social media voert jou radikale boosmaakdingen over andere bubbels, en vooral een warm bad vanuit je eigen bubbel. En liefst hebben ze dat jij zelf dingen plaatst die niemand tegen de schenen schopt, zodat ze met een paar van je vrienden je dinerfoto's en je strandselfies uit kunnen wisselen. Dan ben jij geïnvesteerd in hun platform zodat je iets hebt om te blijven tuinieren, terwijl zij je verder hun platform intrekken en je kunnen manipuleren.

Social media lééft van bubbels. Ze willen geen allegaartje van gebruikers met hun eigen inzichten, ze willen bubbels mensen. Want mensen zijn makkelijker verkoopbaar als duidelijk afgebakende groepen, zijn makkelijker beïnvloedbaar als ze gemeenschappelijke thema's hebben, en zijn afhankelijker van de goedkeuring van hun bubbelgenoten als ze voelen dat die bubbel één mening heeft over een gemeenschappelijk thema. Jou in je bubbel krijgen is je verkoopbaar maken.

Het zal ze aan hun reet roesten in welke bubbel jij zit. Het zal ze aan hun reet roesten wat die bubbel gelooft, en hoe waar dat is. Het zal ze zèlfs aan hun reet roesten of je bubbel gezond of legaal is, of je in de problemen komt door je bubbel, of of je uberhaupt wel in die bubbel thuishoort. Zolang ze je maar hebben. Zolang jij maar gevangen bent. Vee moet achter een hek.

Mensen halen wat normaal is voor hen, uit wat hun bubbel normaal vindt. Als dat bubbelgedrag steeds minder genuanceerd wordt, wordt de betrokkenheid van de bubbelgenoten groter, wordt de samenhang groter, en zolang dat maar veiliggehouden wordt tegen doorprikken, kan zo'n bubbel best strak voor die mensen hun gedrag bepalen. Dat zorgt dat die mensen keiharde grenzen gaan stellen aan wat ze normaal vinden, en dus ook keihard oordelen over wie daar buiten valt.

Dat samentrekken van die bubbels is zoetjesaan sterker geworden. Ik weet nog dat járen geleden ik met veel plezier kon lezen hoe KSP op Twitter grote beroemdheden uit het mensenhandelcircus provoceerde tot een discussie, en ze dan filéérde met feiten, en publiek voor schut zette door te laten zien hoe weinig er klopte van wat die mensen beweerden. Dat zorgde voor wat interesse bij de mensen, en dat droeg bij aan het publieke debat. Een beetje. Op die vierkante centimeter.

Twitter heeft KSP al jaren geleden geshadowbanned, dus van het platform af gewerkt, maar tegenwoordig zou het ook niet meer kùnnen wat ze deed. Twitter is niet meer openbaar te lezen of te doorzoeken zonder ingelogd te zijn, en als je een account hebt wordt zorgvuldig gecensureerd wat je te zien krijgt. Als openbaar platform heeft het afgedaan. Daarnaast kunnen accounts zelfs bepalen dat ze niet aangesproken kunnen worden door anderen. Allemaal om dat bubbeldoorprikken maar tegen te gaan. Het heeft alle waarde verloren. Je hebt veel minder bereik dan je denkt.

Ooit had Twitter bestaansrecht omdat het juist door de guerilla journalism dat het toestond zo relevant was. Maar sinds ze groot zijn geworden, en minder een microblog-aggregator en meer een ego-plakbord zijn geworden, willen ze daarvan af. En daarmee snijden ze zich wel in de vingers, want dan krijg je geen rel meer, zoals je vroeger op het oude Twitter de hele tijd had. Maar die gesneden vinger weegt niet op tegen hoe corporate-vriendelijk Twitter ervan wordt, en dat zijn de kopers van hun vee. Jammer van die rellen dan maar.

En mensen zoeken die rellen. Niet expres, maar een rel trekt altijd de aandacht. Ook van die mensen die erover tut-tutten dat zo'n rel niet netjes is, en dat we er toch beschaafd over moeten praten. Rellen trekken de aandacht, ook van mensen die er niets mee temaken hebben, ook van mensen die er niets van snappen, ook van mensen die het onderwerp niet interessant vinden. Want de rèl is opwindend.

Dat wordt verkeerd geïnterpreteerd als dat die rellen danook belàngrijk zijn. Door het nieuws, en vooral door de politiek. Dat verklaart ook meteen waarom een zootje mensen die zich aan een snelweg vastplakken of hun trekker op het Malieveld parkeren als grote sociale thema's worden behandeld. En als de rel voorbij is, gaat de aandacht voor het onderwerp ook weg. Dat blijft mensen maar verbazen. Maar social media bedrijven léven ervan dat zij dat wèl begrijpen. Behalve Twitter dan.

Wat erger is, de media en politiek zien zo'n rel niet alleen als iets wat belangrijk is, en breed uit de maatschappij komt, maar ook iets wat zorgvuldig doordacht is, en niet gewoon de waan van de dag kan zijn. Ja, de politiek krijg je niet uit de waan van de dag wàt je ook doet, maar als ze denken dat zo'n rel dat nou net juist níét is, gaan ze dubbel fout. En gaan ze wetten maken. En dat is het ergste wat ze kunnen doen.

Social media worden door de pers en politiek behandeld als een manier om de vinger aan de pols van de samenleving te houden, zonderdat ze zich realiseren dat het een nogal vervormd beeld van een nogal onrepresentatief deel van de samenleving is, waar ze naar kijken. Maarja, als je vooral mensen kent via social media, lijkt het snel alsof iedereen heel aktief op social media zit.

Wat natuurlijk wèl een voordeel is van opinies peilen op social media, is dat het een mogelijkheid geeft om een idee te krijgen van hoe populair sommige ideeën zijn zonderdat er een Maurice de Hond tussen zit met zijn enquetes. Want zelfs politici snappen wel dat met een poll van zo'n pollster minstens de helft van de uitslag niet de mening van de bevolking is, maar van de Maurice de Hond die de poll uitvoert.

De social media sites hebben geen waarde. De enige reden dat je er komt is de gemeenschappen die zich erop gevormd hebben. Dat vormen gebeurt terwijl er veel meer vrijheid is. Pas als je vastzit aan je gemeenschap, en je om weg te gaan zou moeten breken met je kontakten, beginnen ze je in te kapselen, en beginnen ze je te beperken en te besturen. Daarom vinden de investeerders het ook prima om járenlang miljoenenverliezen te boeken. Het wordt later wel uit de gemeenschappen geperst.

Social media is onbelangrijk. Ja, het wordt als heel belangrijk gezien door het vee wat het bijeengedreven heeft, en ook door pers en politiek, vooral omdat het makkelijk te doorzoeken is en per bubbel voor je politieke karretje te spannen is, maar het doet niets nuttigs voor je. Het beperkt je, terwijl het je het gevoel geeft dat het je verbreedt. Maar het is wel waar het nieuws rondgaat, dus ik ontkom er niet aan om toch mee te lezen.

Daarom had ik tot kort geleden flink wat social media accounts. Meestal van die accounts met alleen een nummer als naam, en een lege bio, want schrijven deed ik daar niet. Ik las alleen mee. En als je dan niet meteen in een bubbel gevangen wil zitten, moet je meerdere accounts hebben, want dan kan je in meerdere bubbels meekijken. Ik had dus ook meerdere hengeltjes in meerdere bubbeltjes, om mijn nieuws binnen te blijven halen.

En ook een social media account met mijn eigen gezicht erop, met mijn buurtjes en vriendinnen, mijn eigen naam, en stomme foto's van mijn eten 's avonds. Want het wordt als verdacht gedrag gezien als je helemaal niets met social media doet, dus ik heb iets om dat verdachte gat mee op te vullen, zodat dàt in ieder geval geen verdenking oproept. Elke keer als ik er iets opzet maakt het me ongemakkelijk. Het voelt zo onecht, en dat is dan het énige waar echt mijn echte naam op staat!

Mijn accounts waar ik een inkijkje mee krijg in andere bubbels dan waar de social media bedrijven me willen hebben, sneuvelen één voor één. Langzaam sluit het net. Er wordt, onder het mom van "veiligheid," steeds meer gecontroleerd wie de persoon achter elke account is. Niet alleen omdat ze àlles van èlke "klant" willen weten, maar ook omdat ze beheersing willen over wat er met hun bubbels gebeurt. Dus anonieme accounts zijn een bedreiging voor de bubbeling. Die zorgen dat ze minder grip hebben op wat jij te zien krijgt.

Elke keer dat er weer een account op slot gaat tot ik "two factor authentication" heb aangezet, probeer ik nogwel om de boel weer open te krijgen, maar het is een verloren strijd. Ze willen elke account aan een persoon verbinden, en daarvoor is je telefoon natuurlijk het geschiktste. Want je telefoon, dat bèn jij. Mensen hebben geen idee hoe erg je zakspion voor de techbedrijven werkt, inplaatsvan voor jou.

Als ze zouden willen, zou er best een alternatief zijn voor betere security. Maar dat willen ze niet. Het gaat niet om veiligheid. Niet jouw veiligheid, tenminste. Het gaat om de veiligheid dat jij geen informatie krijgt die de bubbel waarmee ze je manipuleren zou doorprikken. Hoe meer ze je informatie kunnen beheersen, hoe meer invloed ze hebben op wat jij denkt, en vooral wat jij normáál vindt.

Maar ik heb een blogje. Een simpel blogje, gewoon tekst, met wat koppelingetjes en heel afentoe een plaatje. Dat blogje wordt gehost door een grote techreus, dus die wordt niet zomaar geshadowbanned. Goed, ik krijg niet de plek in de zoekmachines die mijn blog op basis van de prestaties wel verdient, maar ik bèn er nog. En iedereen, uit elke bubbel, kan mijn website bezoeken. En iedereen kan lezen. Een inkijkje naar buiten hun bubbel, en in de mijne. Dat er een andere normaliteit kan zijn.

Het zou een mooier internet zijn als er meer blogjes waren waar je gewoon terechtkon om eens buiten je bubbel te kijken. Dat internet bestond ooit ook, maar was toen niet zo toegankelijk, en was vooral voor nerds. Nu wordt het internet rustig opgevroten door de mediagiganten, en dat is maar weinig mensen duidelijk. Want die zitten niet in een bubbel waar die informatie serieus wordt genomen, of zelfs maar beschikbaar is.

Mijn blogje wordt gelezen door heel veel verschillende mensen, uit heel veel verschillende bubbels, voor heel veel verschillende redenen. Ja, hoeren zijn enorm oververtegenwoordigd. En ik krijg ook meer aandacht van politie en justitie dan je zou denken. Maar ik bereik ook heel veel mensen die voor de rest geen inkijk zouden krijgen in de hoerenwereld en de kwesties die we te verteren hebben.

De censuur op mijn blog is misschien ookwel zo strak en zo snel omdàt mijn blogje in veel bubbels wordt gelezen als een dissident geluid. Als ik kijk naar hoe mijn blogje wordt aangehaald door andere mensen, zie ik veel verbazing. Ik voldoe niet aan de verhalen die in andere bubbels rondzingen over hoeren. En die vervreemding van de verhalen van je bubbel, die ontnuchtering waardoor je opeens ziet dat er meer is dan je bubbel, daar hebben de mediabedrijven de pleuris aan.

In mijn eigen bubbels is mijn blogje ook nergens helemáál thuis, en nergens helemáál welkom. Het past nergens helemaal perfekt in. Sommige van mijn bubbels zijn zelfs helemaal niet passend bij mijn blogje. Dat is omdat mijn blogje van mij is. Het is persoonlijk, het is mijn eigen kijk, mijn eigen ervaringen, en niet herkauwen van wat mijn bubbels me geven. En dat soort eigen perspektieven, zonder de consensus, zou ik graag vaker op internet lezen. Ik zie daar waarde in.