Kritiek

De eerste drie maanden dat ik mijn blogje schreef, was het alsof ik alleen voor de duisternis schreef. Niemand las. Pas toen het 2009 werd, kon Google me vinden, en toen begonnen de lezers te komen. En met de lezers kwamen ook de reakties, de mails en de berichtjes. En die zijn nooit meer gestopt. De meeste mails en berichten die ik van mensen krijg over mijn blog, beginnen met dat ze mijn blog hélemaal gewèldig vinden, máár...

In het begin wist ik niet wat ik moest met kritiek. En bijna elk berichtje wat ik kreeg had wel iets kritisch. Nouja, niet iets wat ik nu nog kritisch zou vinden, maar bestwel veel van de berichtjes toen waren niet helemáál zonder meer positief. En dat was eigenlijk alles waar ik me op voorbereid had. Ik had zo'n beeld van blogs dat daar mensen komen die fan van elkaar zijn en waar alleenmaar positiviteit is.

Niet echt een realistisch beeld. Sowieso had ik geen realistisch beeld van het internet, van bloggen, van blogs, of van het hoerendebat. Ik wist nog van niets, ik was minder ontwikkeld dan ik zou moeten zijn geweest bij het beginnen van zoiets als wat mijn blogje geworden is, en ik had nog veel te leren. Maarja, als ik had geweten wat ik op me nam, was ik er ook ècht niet aan begonnen.

Toen de reakties begonnen, en toen bleek dat echt veel mensen kritiek hadden op mijn blogje, voelde dat wel zwaar voor me. Ik heb me een poosje bij de reakties in de reaktiepanelen gehouden omdat die verreweg de vriendelijkste en opbouwendste waren. Afentoe ging ik ervoor zitten om ook privéberichten en mails door te nemen, maar dat was veel zwaarder en ook veel negatiever, dus die liet ik steeds maar oplopen.

Er veranderde een aantal jaar niets, en toen begon het media-offensief tegen de hoererij harder te lopen. Ik had gelukkig al een aantal jaar geschreven toen, en ookal wat kritiek gegeven, maar het was goed te merken. Er bleek al heel erg snel dat media waarin de hoererij werd verketterd voor stukken meer lezers zorgde. Ik werd nog niet gecensureerd, en mensen zochten geile verhalen over hoeren en misbruik.

Dan was mijn blog wel een koude douche, dus ik kreeg een hoop gekanker over me heen. Die mensen kwamen om het geile verhaal waar ze in waren gaan zitten lekker expliciet te laten worden, en dan prik ik het door. Dat is niet leuk. Ik heb tegenwoordig niet meer de illusie dat ze dan ook echt aan het twijfelen werden gebracht door dat doorprikken, maar vroeger hield ik me daar toch een beetje aan vast.

Kritiek van mensen die boos worden omdat ik niet doe alsof het verhaal van de zieligheidsindustrie of de verbiedertjes klopt, is altijd het grootste stuk van de kritiek gebleven. Niet in mijn reaktiepanelen, die zijn eigenlijk de minst kritische plek geweest sinds ik begon, maar in de andere feedback die ik krijg wel. In mijn reaktiepanelen krijg ik meer kritiek op mijn schrijfstijl en mijn taalgebruik.

Ik kreeg ook doodsbedreigingen, al is dat eigenlijk geen kritiek. De eerste doodsbedreigingen die ik kreeg waren gelukkig belachelijk ongeloofwaardig, dus dat zorgde ervoor dat ik er zachtjes aan kon wennen, maar nuendan kwamen er ook serieus overkomende doodsbedreigingen langs. Want die krijg je als je zo openbaar een positie aanneemt die niet iedereen lekker ligt. Ik hoefde ze gelukkig nooit serieus te nemen, maar echt helemaal negeren is best lastig.

Die doodsbedreigingen kwamen, heel onverwacht eigenlijk, niet van de reddingsindustrie, van de pooiers of van de zedengompen, de groepen die ik toch het meest op de korrel neem. Die houden hun kop. Ze kwamen vooral van pooiermeiden en van totaal ongeïnformeerde mannetjes die internetheld wouden spelen, door een grote bek te hebben namens die arme geile kleine geile slachtoffertjes. Vaak konden ze zelfs tijdens het doodsbedreigen niet ophouden met geilen.

De kritiek die het heftigste was, kwam van vrouwen en meisjes die ofwel wat met pooiers hadden, ofwel die meedraaiden in de zieligheidsindustrie. Vaak deden die alsof ze pooiers waren, maar je hoefde geen Sherlock Holmes te zijn om daar doorheen te prikken. Meestal was het getier en gescheld waarbij het een kwestie was van wachten tot ze zichzelf doorprikten.

Kritiek van mensen die mijn boodschap haten heeft me gelukkig nooit zoveel gedaan. Boze zedengompen, uitzinnige loverboymeisjes, vurig hatende Christenen, prekerige Moslims, fanatieke feministes, en vooral de hopen geilneven die het niet leuk vonden om hun heldenstatus als goeierik die de meisjes uit de industrie willen wensen vergald te krijgen, ze kwamen nooit met iets wat me wat deed, en hun mening doet er alleen voor hunzelf wat toe.

Ik heb ookwel kritiek gehad die ik vier keer las, waarna ik nog stééds niet snapte waar het nou over ging. Dan schreef er iemand een heel boze mail, ooit zelfs eentje van vijf kantjes, die als een tang op een varken sloeg, en die ik nergens mee in verband kon brengen. Maar de schrijver was wèl heel boos, dat was wel duidelijk. En vond dat ik iets moest veranderen. Maar geen idee verder.

Al die kritiek laat je na een paar jaar bloggen gewoon van je afglijden. Maar er is kritiek die altijd blijft steken, en dat is kritiek van je doelgroep, en kritiek waarbij de kritikus een punt heeft. En dat komt dus ook voor. En eigenlijk is dat de hele reden dat je mensen een mailadres geeft om naar te schrijven. Ookal is dat nu dichtgecensureerd. Maar wat kan dat zeer doen zeg.

Wanneer ik kritiek krijg die een punt heeft, omdat ik gewoon iets verkeerd heb gezien, verkeerd weergeef, verkeerd bedacht heb of verkeerd benoem, dan zou ik dat gewoon aan moeten nemen als een verbetering. Maar inplaats daarvan voel ik, vergroot alsof je door een mikroskoop kijkt, de irritatie die de kritikus moet hebben gevoeld, en de awkward-heid waarmee ik mezelf te kijk heb gezet. En dan wring ik behoorlijk op mijn stoel.

Ik probeerde dan zo snel mogelijk een edit bij mijn verkeerde stukje te zetten. Of, zoals bij de stukjes van vroeg begonnen meisjes, gaf ik ze dan de ruimte om zelf hun verhaal te doen. Dan maak ik het weer goed. Maar ook dat voelt altijd als een doekje voor het bloeden, want uiteindelijk knaagt er toch bij me dat ik mijn huiswerk niet goed gedaan had. Terwijl ik nou juist een open en eerlijk beeld van het werk wil geven.

Veel kritiek van mijn doelgroepen, van mensen die echt wat willen leren, van andere hoeren, van hoerenlopers, raakt me ook wel, maar is niet iets wat ik verkéérd heb gedaan. Die vinden alleen mijn insteek of mijn uitvoering niet goed, die vinden mijn onderwerpkeuze maar niets, die vinden dat ik minder neutraal of minder persoonlijk moet zijn, in het kort vinden ze altijd dat ik mijn blog meer zou moeten hebben geschreven zoals zij hem zou hebben geschreven.

En ookal voel ik die kritiek best duidelijk, en brengt hij me elke keer weer wat van mijn stuk, ik denk dan altijd: "Jamaar als je een blog op internet wil hebben die geschreven is zoals jij hem zou schrijven, ga hem dan zèlf schrijven! Ik koppel je wel!" En die gedachte geeft me dan weer kracht. Want ik hóéf helemaal niet de blog te schrijven die voor iedereen neerzet wat ze opgeschreven willen hebben. Dat kunnen ze zelf.

Van bijna veertien jaar met kritiek omgaan, en me er echt mee te betrèkken, heb ik wel wat geleerd heb ik gemerkt. En heel nuttige dingen ook. Ik ben heel anders met kritiek om gaan gaan. Inplaatsvan het paniekmoment als je kritiek ziet gebeuren, en dat kritiekmoment is er soms nogsteeds hoor, als belangrijkste van de kritiek te ervaren, is het nu een kinderachtig dingetje wat ik mezelf moet dwingen weg te doen. Want kritiek moet ik afhandelen.

Het eerste wat je moet beseffen, is dat kritiek negen van de tien keer meer over de kritikus zegt, dan over jou. Ja, hij oordeelt, maar als je zijn oordeel leest, lees je wat hij zèlf in zijn hoofd laat gebeuren. Als je het ziet als iets wat bij hem gebeurt, en waar hij dan wat van bij jou neerlegt, voel je je meteen ook minder kwetsbaar, en begrijp je beter wat er echt gebeurd is.

Veel kritiek gaat namelijk over misverstanden. Dat kan je dan, afgemeten door zijn oordeel, meteen bij jezelf neerleggen, waarbij je die boosheid ook meteen maar overneemt, maar daar schiet je niet mee op. Je kan er wèl van leren hoe sommige mensen je blog lezen, en wat je daarmee moet. En hoe ze de bocht uit kunnen vliegen bij het lezen, zodat jij weet waar je vangrails in je tekst moet schrijven.

Maar ook gewoon fouten komen naar voren. Soms ben je onduidelijk, soms sla je de verkeerde toon aan, soms heb je het mis, soms ben je onwetend. Dat gebeurt. Maar trap dan niet in de val dat je je kritikus dan meteen gelijkgeeft in wat hij wil dat jij anders gaat doen. Je kan prima zijn kritiek lezen, ontdekken dat jij zelf iets fout hebt gedaan, en daar je éígen oplossing voor vinden. Dat is veel beter dan meegaan in iemands boosheid.

En je leert ook dat kritiek waardevol is. Boze kritiek vaak minder, belerende kritiek nòg minder, maar gemeende kritiek is één van de waardevolste dingen die je van iemand kan krijgen. Eerbiedig zwijgen terwijl je iemand fouten ziet maken is lief bedoeld, maar je laat iemand dan voor altijd dezelfde fout blijven maken. En daar doe je mensen uiteindelijk geen plezier mee.

Het belangrijkste misschien wat ik geleerd heb, is om kritiek en de emotie waarmee die kritiek naar me toe komt te scheiden. Zelfs kritiek die heel boos naar je toekomt, kun je afpellen tot je alleen de kritiekpunten overhoudt. En pure kritiek, zonder alle oordelen erbij, is geen aanval, en is geen afkeuring. Het is alleenmaar een aanwijzing waar je werk niet soepel gaat, waar het resultaat achterblijft.

En sommige kritiek geeft je dan verbeterpunten in een heel andere richting dan de kritikus bedoelde. Een kritikus die je niet heeft begrepen, en daarom heel boos wordt over iets wat er niet toe doet, kan je aangeven hoe je misverstanden opvangt. Een pooiermeisje dat heel boos wordt omdat je raak zit, vertelt je dat je raak zit. Legers boze geilmannetjes die zich te kijk voelen gezet door een argument, vertelt je dat dat argument mensen raakt en dus waardevol is.

Wat veel nuttiger was dan ik dacht, was ongeïnformeerde kritiek door ongeïnformeerde mensen. Je denkt als je begint dat je genoeg hebt aan weten hoe het zit, om het aan andere mensen uit te kunnen leggen. Maar wat je nog helemaal mist, is een landkaart van welke leegtes je publiek eigenlijk heeft om in te vullen. Waar je het over moet hebben, daar krijg je veel informatie over door mensen die ongeïnformeerd boos gaan zijn.

Het heeft me ook geholpen in mijn werk. Niet dat je van klanten veel kritiek krijgt, helaas. Die zijn veel te intiem met je, en alleen de ergste horken hebben kritiek. Nou ja, eigenlijk hebben ze wat te zeuren en zit daar haast nooit wat zinnigs bij. Nette mannen zijn galant en houden alles wat ze negatief voelen voor zich. Dat is best jammer, vooral als je nog groen bent en bijsturing nodighebt.

Maar klanten kritiek géven is ook soms nodig. Veel mannen, en dus ook veel klanten, hebben geen idee waar ze mee bezigzijn. Die moeten bijsturing. Dan kan je wachten tot je het echt nietmeer trekt, en hem met irritatie in je stem vertellen wat hij al date na date verkeerd doet, maar dan heb je veel kans dat hij je nooit meer onder ogen wil komen. Een manier vinden om kritiek uit te delen zonderdat het awkward wordt, is heel waardevol.

De tóón is dan het belangrijkste. Hij moet kunnen voelen dat je hem iets meegeeft, terwijl je hem waardeert en vertrouwt dat hij er goed mee om zal gaan. Het is voor hem veel te makkelijk om zich betrapt of belachelijk te voelen, dus je moet zo praten dat hij daar helemaal geen ruimte voor heeft. En dat is iets wat je alleen echt door ervaring leert. Gelukkig netzogoed ervaring van kritiek krijgen als van kritiek geven.

Ik ben steeds gezonder met kritiek om gaan gaan. Maar dat betekent niet dat ik er nu altijd luchtig en makkelijk over ben. Ja, ik kan nu lachend oude mails lezen waar ik ooit letterlijk van ging zweten. Maar er is nogsteeds kritiek die me raakt. Vooral kritiek die de scherpe vinger steekt in de zachte plekken van de fouten die ik liever negeer, waarvan ik liefst zou doen of ze niet bestaan.

De koningin daarvan is W. Die mentort me nu al heel wat jaren op afstand, en ze kent me best goed. Ze is er heel goed in om me te wijzen op de dingen die ik laat liggen. En die scherpe vinger op de zere plek, die doet pijn. Tegelijk weet ik heel goed dat die vinger daar niet zomaar prikt. Dus ik buig mijn hoofd voor de kritiek, en ik probeer er oprecht wat mee te doen. Maar auw, kritiek kan pijndoen.