Ondermijning

Wie mijn blog al langer leest, weet dat ik best veel heb geschreven over de bewegingen in de samenleving die hoeren willen wegwerken. Dat gaat met allemaal onderhandse manieren, maar ook gewoon met hele wetsvoorstellen, met razzia's, met aktivisme binnen de politie en het OM, met speciale rechtbanken, ga maar door. Dat zijn vooral de hoerenjagers, de overtuigde mensen, die hun zin krijgen. Maar die willen ook de rest van de samenleving meekrijgen.

Dat lukt best goed, want ze hebben bijna een monopolie op het verhaal in de media. Mensen die geen interesse of geen kennis hebben via iets anders dan de media, zijn àltijd onkritisch het media-verhaal aan het nablaten als je het aan ze vraagt. Maar daar zit een staartje aan: alleen als je het ze vraagt. Want voor heel veel mensen is het verhaal uit de zieligheidsindustrie en de moralistenstromingen gewoon niet iets wat ze bezighoudt.

Best veel mensen geloven het wel, die onverwoestbare maar toch geknakte en willoze hoeren die jarenlang misbruikt worden zonder een spatje bewijs achter te laten, die iedereen om de tuin weten te leiden met hun akteerwerk. Maar ze geloven het niet zo sterk dat ze ook voelen en denken dat het echt bestaat. Het is een soort Sinterklaas voor ze, ze doen wel mee maar ze geloven niet echt diep in hun hartje. En dus trekken ze de kar van de heksenjacht niet mee.

Bij de gewone burger maakt dat niet zo uit. Die is plebs, het enige wat die moet doen is stemmen op een gevestigde politieke partij die in campagnetijd spierballen laat rollen, belasting betalen, en zijn kop houden. Vooruit, als hij wat te klagen heeft mag die in een demonstratie op afspraak ergens buitenspel blauwbekken op het Malieveld. En je dan door de ME naar huis laten slaan. Dat die kutburger er maar half in meegaat, dat zit de heksenjacht niet tegen.

Maar ze hebben er wèl een probleem mee als de processen van de heksenjacht niet werken. Als een buurman ontdekt dat zijn buurvrouw hoer is, en het wel best vindt en haar gewoon haar leven gunt, dan is dat een belangrijke gemiste kans voor de hoerenjacht. En omdat dat best vaak voorkomt, is het een doorn in het oog van de hoerenjagers en de zieligheidsindustrie.

Een manier die de zedengompen graag gebruiken om toch mensen mee te krijgen, is om te doen alsof ze anders medeplichtig zijn. Als ze een meid aan haar advertentie hebben opgespoord, gaan ze bij haar buren langs om te vertellen dat ze hoer is, en om te vragen of ze geen overlast ervaren hebben daarvan. Al is het maar dat er naar hun idee teveel geparkeerd wordt in de straat. En zo niet, dan wordt er doorgevraagd waaròm.

Want als je een vent bent, is het dan dat je het wel best vindt omdat je zelf klant bent misschien? Als je een vrouw bent, is het dan omdat je zelf "er wat mee te maken hebt?" Als je er niets van hebt gemerkt, hoe kan dat dan? Want iedereen weet dat hoeren ontzèttend veel overlast veroorzaken, en de rest van de buurt heeft er natuurlijk wèl last van. Zegt de zedengomp. Jij staat in de kijker, en het is duidelijk welk verhaal er van je wordt verwacht.

Maarja, dat is wèrk, en ze zouden het veel fijner vinden als ze dat niet hoefden te doen. Als de burger dat zelf gewoon oppakte. Net zo is het binnen de ambtenarenkorpsen. Daar zitten de hoerenjagers, daar zitten de moralisten, maar die zijn daar niet alleen. Ze zijn zelfs niet de meerderheid. De meeste ambtenaren zijn met hun ambtenarenbaan bezig, en niet met de politiek-maatschappelijke hobbies van hun collega's.

Die moeten wel méé natuurlijk. Maar dat lukt al tientallen jaren maar half. Ze leggen geen strobreed in de weg, maar de gemeentereinigingsjongens zijn niet naar hoeren aan het speuren, en de Beleidscommissie Rotondes en Verkeersregelinstallaties ookal niet. Terwijl alle hens aan dek moeten als de hoerenjacht meer moet worden dan een beetje meiden kwellen terwijl de hoererij ondanks alle vervolging blijft bestaan.

En zo komen we bij het onderwerp van vandaag, ondermijning. Een hele vage term, en met een goede reden. Het moet wel vaag blijven, want net als wanneer je de onheilspellende term "witwassen" zou vervangen door wat het inhoudt, namelijk "boeven belasting laten betalen over hun inkomsten zodat ze het aan iets eerlijks kunnen uitgeven," zouden mensen het misschien niet zo negatief meer zien.

Als ik namelijk ga zoeken naar de redenen waarom de overheid prostitutie moet gaan aanpakken ookal is daar geen wet voor, en ookal levert het mensenhandelcircus nauwelijks resultaten ondanks al die blanco cheques die ze krijgen, dan komt het vaak onder het kopje "ondermijning" terecht. Wat de prostitutie daar doet, en wat ondermijning nou ìs, dat was even onderzoeken. Want logisch is dat niet.

Ondermijning is een gemeente-ding. Andere stukken overheid hebben het er ook wel over als het ze uitkomt, maar je komt het vooral tegen in gemeentelijke documenten en in gemeente-websites. De insteek is wel landelijk, dat kan je zien doordat de meeste van de stukjes tekst erover geknipt en geplakt zijn van elkaar, waar alleen de gemeentenaam is omgeruild. Maar de doelgroep is op gemeentelijk nivo, de verspreiding is binnen gemeentes, en de mensen die het verhaal nablaten in de pers zijn meestal burgemeesters. En dan krijg je dit soort teksten:

Onder ondermijning verstaan we alle vormen van criminaliteit die een bedreiging vormen voor de integriteit van onze maatschappij. Ofwel: wanneer de grenzen tussen de bovenwereld (de 'gewone' maatschappij) en de onderwereld (criminelen) vervagen. Je kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld georganiseerde drugscriminaliteit, mensenhandel en witwassen. Ondermijnende criminaliteit vindt georganiseerd plaats en onschuldige mensen kunnen betrokken raken zonder dat zij zich daarvan bewust zijn en zelfs slachtoffer worden. Ondermijning zorgt ervoor dat normen vervagen. Daarnaast gaan de activiteiten vaak samen met geweld. Of is er overlast voor omwonenden. Dit zorgt ervoor dat de veiligheid en leefbaarheid van de buurt afneemt. Ondermijning is een probleem dat de maatschappij verzwakt en uiteindelijk zelfs ontregelt. De overheid (gemeenten, politie, Openbaar Ministerie) maar ook bedrijven, waterschappen en brancheorganisaties treden gezamenlijk op in de strijd tegen ondermijning.

Maar meestal wordt het stukken dramatischer, vooral als het politici zijn die wat mogen publiceren in een landelijke krant. Natuurlijk kom je met ronkende verhalen heel ver, maar valt dit soort praat uitelkaar als je temaken krijgt met mensen die er echt wat mee zouden moeten gaan dóén. Want al heel snel zie je dat wat ze als problemen aanhalen allang illegaal ìs, en flink wordt opgespoord ook. Er komt dus redelijk snel de vraag vanuit de mensen die aangesproken worden om het aktief aan te gaan pakken, hoe het nou zit met die ondermijning, en wat het nou echt ìs. En dan krijg je:

De exacte definitie is moeilijk in een zin samen te vatten, maar grofweg betekent het de vermenging van de onderwereld en de bovenwereld.

Dan heb je dus nòg niets duidelijks, en het wordt ook niet duidelijker als je verder gaat lezen in de ambtelijke krantjes en de bombastische verhalen. Vragen vanuit het gepeupel worden vooral gepareerd met uitspraken over dat het onzichtbaar en onmerkbaar gaat, en dat dàt het juist extra gevaarlijk maakt. Niet dat je kan zeggen dat iets wat niet te merken is, blijkbaar geen effekt heeft op de samenleving.

Waarom komen ze dan met zoiets zwaks? Het is een neuzelend verhaal wat riekt naar paranoia, en het klikt niet echt met de mensen die het tehoren krijgen. Ze kunnen het zèlf nieteens goed uitleggen. Waarom denken ze dan dat dit een sterke manier is om mensen zover te krijgen aan hun kant te komen te staan, en lekker mee te NSB'en? Omdat het, zoals heel vaak, niet origineel uitgedokterd is door onze eigen moralisten, maar dat die het overgenomen hebben uit het buitenland. Waar het wèl een zinnige betekenis heeft.

Dit heeft me even gekost, maar het valt op zijn plek als je het ziet. Dit is namelijk een bloedserieus onderwerp in bijvoorbeeld Italië, Colombia, Griekenland, Mexico, Brazilië of Albanië. Daar heb je echt iets wat je onmiddellijk herkènt als je het ondermijning noemt, en waarbij dit soort campagnes ook gewoon echt nodig zijn.

Wat je hebt in die landen is een relatief zwakke bovengrondse economie, of eentje die dat tijdens een flink aantal jaren is geweest relatief kort geleden, zodat de kultuur er nog naar is, en met een relatief gezonde ondergrondse economie. Die bovengrondse economie is niet genoeg voor de mensen om van te leven, dus ze voelen dat ze die ondergrondse economie nodighebben. En daar worden ze beschermend over natuurlijk. Daar komt een stuk van hun brood vandaan.

Maar dat werkt op de lange termijn niet. Zo'n ondergrondse economie waar het recht van de sterkste geldt, wordt altijd een gore maffia-toestand. Letterlijk. En als je belasting wil heffen om je overheid belangrijke dingen te laten doen is dat ook alleen in de bovengrondse economie mogelijk. Die bloed je dus alleenmaar verder dood. Als je een gezonde, goed draaiende economie wil, moet je iedereen mee laten draaien in een bovengrondse economie.

Je zit in die landen met een bovengrondse economie die veel minder loont om in mee te draaien dan de ondergrondse, maar als de ondergrondse economie er niet was, zou de bovengrondse economie beter zijn dan alletwee nu zijn. Die landen doen dus ook hun best om die ondergrondse economie uit te roeien, en dan vooral door de maffia-strukturen die er de baas spelen aan te pakken.

Dat aanpakken is makkelijker gezegd dan gedaan. Gewoon alles proberen op te pakken werkt niet, want de maffia-topstukken scheiden zichzelf van het vuile werk met laagjes van hulpjes en handlangers, en als je de lagere leden van het netwerk en de medeplichtigen allemaal op wil pakken, zit het halve land in de cel. En je krijgt je zaken niet rond, want niemand wil getuigen. Want iedereen is min of meer afhankelijk van de ondergrondse economie.

Je ziet wel, dàn is er sprake van het ondermijnen van de samenleving. En dan is het belangrijk om op laag nivo iedereen met de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Zolang heel veel mensen de andere kant opkijken, of zelfs meedoen, aan die ondermijnende economie, heeft de bovengrondse geen kans. Zolang bijna iedereen liever niet verwikkeld raakt in de strijd tegen de ondergrondse economie, heeft die strijd geen kans. De fundamenten van de economie en de samenleving zijn uitgehold. De rot zit erin, en de weerstand om die eruit te zuiveren zit tot in de hoogste politieke kringen. Want die zijn ook corrupt.

Die ondermijning is een supergroot probleem in die landen, waar dus ook heel serieus naar gekeken wordt. Er wordt dus ook heel serieus aangepakt om die ondermijning op te lossen. Daar wordt veel geld en werk ingestopt, en ze zijn er dus erg kien op om alleen te doen wat wèrkt. En zelfs dan is het een gevecht van de lange adem. Ze vechten dus vooral tegen de meest ondermijnende dingen: het beeld van de maffia als onaantastbaar, de zwijgcultuur, de corruptie, maar vooral het idee dat het "nou eenmaal zo gaat."

Het is niet het aanpakken van een handjevol misdadigers. Het is nieteens het zuiveren van je samenleving. Het is het hervormen van je economie en je kultuur. Mensen moeten mee gaan doen met de gezonde samenleving en niet valsspelen door dingen via de ondergrondse economie te doen. Daarbij moeten ze zich niet voelen alsof ze tegen de bierkaai vechten, en ze moeten weten dat het voor de hele samenleving het goede is om te doen. Dat is heel belangrijk als je geen derdewereldland wil worden.

Dat is in Nederland helemaal niet aan de orde. Alles is bovengronds in Nederland, en zelfs de boeven willen witwassen, hun belasting betalen, en meedraaien in de gewone economie. We hèbben nauwelijks een ondergrondse economie. Dat weet iedereen die heeft gekeken naar de ondermijning in het buitenland, en een poosje mee heeft gedraaid in de Nederlandse samenleving. Dus wat is er dan aan de hand met al dat gelul over ondermijning?

In Nederland komen de mensen die over ondermijning prediken niet verder dan "een klap uitdelen aan de georganiseerde misdaad" en "het vermengen van de bovenwereld en de onderwereld" alsof dat iets betekent in Nederland. En het is al helemaal onduidelijk hoe je die georganiseerde misdaad een klap zou geven door contant geld te verbannen, mensen die op grote voet leven verdacht te maken, of hoeren te sarren.

Maar ik heb wel degelijk ervaring met dingen die ondermijnend zijn, zelfs op de manier die de overheid definiëert als ondermijnend.

Nee, niet als hoer, want wij hebben de kans nieteens om iets ondermijnends te doen. De hoererij is te simpel en te transparant, en bovendien zijn we totaal niet te organiseren omdat we allemaal te eigenwijs en te koppig zijn. Zelfs als het water aan onze lippen staat zijn we nogsteeds meer bezig om elkaar de tent uit te katten dan om te proberen onszelf te redden. Dan valt er niets te ondermijnen.

Waar ik het heel veel tegenkwam, echt héél véél, was toen ik mijn kunst in de kunstwereld aan de man bracht. Om een beetje winst te draaien moet je dan "leuk doen" met de kunst-society, en moet je de juiste mensen kennen. Daar ging ik bestwel hard achteraan, en ik schrok niet terug als iemand een beetje vaag, een beetje smoezelig, een beetje fout of een beetje smerig was. Anders was ik ook nergens gekomen.

Als je geld wil verdienen met kunst, ben je namelijk vooral aan het sjacheren en handelen. Dan gaat het niet om hoe goed het werk is dat je wil verkopen, maar om hoe verkoopbaar het is. Dus òf iets wat voor de klant gemaakt is, een custom job dus, òf iets wat verkoopbaar is omdat er een beroemde naam aan hangt. Dat kan een prul zijn dat door een dure galerie wordt geplugd, maar meestal is het een oude meester.

Er gaan de hele tijd Manets en Monets over de toonbank, en die gaan van opslag naar opslag. Ik heb een Bracquemond gezien die drie keer verkocht werd zonderdat het eerste krat waarin die zat opengemaakt was. Intussen komt er massa's geld dat niet nagetrokken wordt, want dat mocht wèl in de kunsthandel maar nèrgens anders, van de anonieme koper naar de verkoper toe. Cash zelfs. Die werken zien het daglicht niet, want die zijn niet bedoeld om te worden bekeken. Die zijn investeringsobjekten.

Ik heb het dan nieteens alleen over maffiabazen en wiettelers, maar vooral over mensen die gewoon superrijk zijn, ook als het geld uit bovengrondse bronnen komt. Dat willen ze ook uit de klauwen van de Belastingdienst houden, daar willen ze ook smeergeld mee kunnen betalen, daarmee kunnen ze ook onduidelijk houden in welk land ze hun assets hebben, daar willen ze ook een verzekerings-voordeeltje uit kunnen slaan.

Er was een beeldje dat werd gekocht voor hondertachtig ruggen, vervolgens door een taxateur als nep en dus waardeloos werd bestempeld, werd geschonken aan een vrouw van een werknemer van een zakenpartner, toen opnieuw getaxeerd werd maar nu ècht en een half miljoen waard bleek te zijn, en vervolgens cash voor die prijs werd opgekocht door een anonieme koper. De eerste verkoper had datzelfde beeldje snel daarna weer terug. Weer anders getaxeerd. Allemaal hagelwit geld, op de plekken waar het moest zijn.

Dat klinkt heel schimmig, maar dat was juist iets waar openlijk feestjes over gegeven werden door kunsthandelaars. Soms ging zo'n schilderij even op een ambachtelijk met verf besmeurde ezel, in de achtergrond van zo'n galerie, terwijl we ons allemaal ter ere van de deal lam zopen, voordat hij weer het krat in ging. Tot de volgende keer dat hij verkocht werd. Ik hield er een vuile smaak aan over, en dat was echt niet alleen door de kwak van de galeriehouder.

Gelukkig is het niet allemaal grootse kunst die daarvoor gebruikt wordt. Ik werd ooit als punkend kunstenaresje voorgesteld aan twee jongens die een deel van die verhandelbare kunst máken. Want als het toch in een krat staat, hoeft het niet echt te zijn. Het hoeft alleen de belastinginspecteur te neppen, of een kunsttaxateur. Die jongens konden heel goed kopiëren, en daar verdienden ze veel meer mee dan met hun eigen werk. Dat minstens netzo mooi was.

Mijn ogen puilden uit toen ze uitlegden hoe ze een kopie van een Jordaens echt oud lieten lijken door hem in een oven te bakken nadat ze de vernis met een bepaalde flitspuit hadden ondergekliederd. Hoe ze een adresje hadden voor linnen wat klopte met oude meesters. Hoe het allemaal genept werd, tot je niet meer kon ontkennen dat wat zij deden méér en béter was dan het origineel. Ze waren er trots op. En schaamden zich niet, want het was toch alleen voor de handel.

Ze waren er vooral trots op omdat hun kunst beoordeelbaar was. Het moest echt goed zijn, echt lijken, het mocht geen enkele fout hebben. Veel kunst is vooral "authentiek," en foutjes en gepruts worden eerder als schattige accenten behandeld dan als dat je faalt. Bij een vervalsing kàn dat niet natuurlijk. Veel kunstenaars leren door kopiëren, en weten dus ook hoe moeilijk het is om een perfekte vervalsing te maken. Dat gaf die jongens ook zelfrespekt, en een gevaarlijke nonchalante houding over of ze ooit ontdekt zouden worden.

Er is in de kunstwereld wel ruimte voor nieuw, mooi werk. Maar eigenlijk alleen als de kunsthandelaars besluiten om je tot beroemd talent te bombarderen. Je raakt mooi werk wel kwijt aan echte kunstliefhebbers, maar daar zit het grote geld niet. En omdat het grote geld er niet zit, weten die kunstliefhebbers ookwel dat ze een inleg nooit gaan terugverdienen. Dus die zijn niet makkelijk met betalen. Het is immers een consumptie, geen investering.

Dat ondermijnt de kunstwereld. Dat zorgt ervoor dat museums zich blut betalen aan een schilderijtje. Dat zorgt ervoor dat je als kunstenaar aan iemands lul moet hangen in de kunstwereld als je je boterham wil verdienen. Die handel om de handel, die jacht naar witwassen of naar het investeren van flinke smakken geld met belastingvoordeel, die beheerst de kunstwereld. Nieteens alleen de handel. Alles, van musea tot kleine kunstenaars.

Maar daar liggen de politici en de ondermijnings-jankers niet van wakker. Dat is hun doelwit niet, en bovendien weten die ookwel best dat als ze er wat aan zouden doen, de kultuurwereld de media voljankt over dat ze eraan kapotgaan, dat het tochwel makkelijk is voor veel mensen om een onderhandse manier te hebben om veel geld te kunnen verplaatsen, en uiteindelijk het belangrijkste: de kunstwereld is "ons soort mensen."

Bij "ons soort mensen" kan het allemaal geen kwaad. Die zijn belangrijk, die zijn verheven, en die moeten nou eenmaal, omdat ze zo belangrijk zijn, om de regeltjes en rechtsprincipes van de samenleving heen kunnen werken. Je moet immers flexibel zijn. En je kan van zo'n belangrijk iemand niet verwachten dat hij al die rompslomp voor het plebs ook moet eerbiedigen. Daar moet je "realistisch" in zijn. En praktisch.

Er is zo'n idee dat mensen uit de hoge milieus, de gevestigde orde, de fundamenten zijn van onze samenleving en onze economie. Kijk maar, ze hebben al het geld, bedrijven en pandjes, en iedereen die iemand ìs, kent ze. Ze zijn de belangrijke mensen in de maatschappij, want ze zijn de baas, en iedereen in een gepriviligieerde positie kent ze. Zij zijn niet ondermijnend, zij zijn degenen die het risico lopen ondermijnd te wòrden.

Via mijn klanten krijg ik daar genoeg voorbeelden van binnen. Ik heb een vaste klant die werkt voor een groot bedrijf waar iedereen die dit leest minstens wekelijks klant is, en waar bestwel wat lezers ook zullen werken. Die vertelde me dat er bij zijn bedrijf flink wat mensen zijn die als enige baan hebben om "de stukken" de hele tijd bij te werken zodat het voor elke onverwachte controle lijkt alsof alles tot in de puntjes is geregeld, en alles perfect transparant is gebeurd. En vooral, zodat er geen spoor en geen vermoeden is van alle dingen die niet in "de stukken" staan. Dat ziet hij niet als ondermijnend, want alles wordt gedaan door "ons soort mensen" uit de bovengrondse wereld. Geen infiltratie te bekennen.

Het idee dat de ondergrondse wereld in de bovengrondse wil infiltreren is ook totale flauwekul. Dat wil die helemaal niet. De ondergrondse wereld wil nou juist wegblijven bij alle hindernissen van de bovengrondse economie. De crimineel wil niet een legale zaak gaan runnen naast zijn wiet-imperium. Behalve als het nodig is om zijn winsten wit te wassen, maar dat komt er dan op neer dat die legale zaak een wassen neus is, en niet echt bestaat. En ook niets ondermijnt. Want niemand heeft er echt wat mee te schaften. Het is een belasting-vehikel om méér belasting te betalen. En daar maken we meer gedoe over dan al die belastingvehikels om géén belasting te betalen.

De vermenging van onder- en bovenwereld zie je vooral komen vanaf "ons soort mensen" die een beetje gaan pootjebaden in het criminele circuit. Grote bedrijven komen met veel weg, en de verleiding is dan soms groot om telkens nèt wat verder te gaan dan mag. Meestal blijft dat bij milieumisdrijven, fraude en smeergelden, maar er worden ook gewoon maffioze praktijken opna gehouden door bedrijven die uit de bovengrondse sektor komen.

Kijk maar naar hoe telkens afvalverwerkingsbedrijven afglijden. Dat wordt steeds schimmiger, omdat het een bedrijfstak is waar sjoemelen makkelijk is, en die veel zaken doen met de overheid. En als de overheid zaken met je doet, en de topambtenaar met je in een oesterbar zich klem heeft zitten zuipen, hoef je niet te rekenen op al te streng toezicht. Dat ondermijnt natuurlijk wel het hele milieubeleid. De bouwvak is ook zo'n sektor waar ruim over grenzen van overheidscorruptie, milieufraude, mensenhandel en financiële fraude heen wordt gelopen.

Ik hoor verhalen van klanten uit de meest uiteenlopende sektoren over hoe gerespekteerde bedrijven een pootje in de criminele wereld steken. Van een oogje dichtknijpen tot je hele infrastruktuur zo struktureren dat het onmogelijk is om fraude en misbruik te ontdekken. Heel veel bedrijven schuren tegen de grenzen aan, een flink deel gaat er willens en wetens overheen. Maarja, grote bedrijven en rijke mensen worden gezien als de motor van de economie, dus daar wordt afentoe eens wat met een schikkingsvoorstel bijgestuurd, en dat is het dan.

Ookal heb je op die manier iets wat je ècht ondermijnend kan noemen, dáár komt dus geen aandacht voor. Want waar het om gaat bij de ondermijnings-campagne van de overheid, is om het kweken van angst en haat, doordat mensen zich onzeker gemaakt voelen, of zich voelen alsof ze bedreigd worden. Een duistere wolk van dreiging, die vanuit de onderwereld je onverwacht slachtoffer maakt. Ga dus maar aangeven, ookal zie je er geen kwaad in.

Als die dingen die de overheid zo ondermijnend vindt gewoon blijven bestaan, en mensen merken dat het geen kwaad kan, is dat op één manier wel ondermijnend. Je krijgt namelijk dat mensen niet meegaan in de hatelijke praat van de overheid over die zogenaamde ondermijners. Het ondermijnt het draagvlak voor vervolging en dure heksenjachten. Dus de overheid probeert de mensen aan te praten dat ze nadeel hebben van die ondermijners, ookal merken ze dat niet. De overheid gedijt bij de kleinburgerlijke neiging anderen dingen te misgunnen, en de overheid graag de wapens in handen te geven die het nodig heeft voor repressie van 'de ander'.

En reken maar dat daar gretig naar gekeken wordt vanuit het ambtenarenapparaat. Die kijken niet alleen kwijlend naar de Chinese totalitaire staat gekeken met alle privacy-passerende middelen om de burgers te controleren, maar ook naar hoe de Italianen draconische regels en akties uitvoeren en daarvoor gehuldigd worden omdat het nodig is tegen de ondermijning. Als mensen maar overtuigd konden worden dat dat hier ook nodig was...

Maar ondermijning bestaat dus. Niet waar de overheid het graag wil vinden, en ergens anders zoeken ze er expres niet naar. Waar ze wèl zoeken is het een smoes. Zoals eigenlijk de hele tijd is het een smoes om meer te mogen morrelen aan de samenleving, om meer hun moraal op de samenleving op te mogen leggen, om meer te mogen betuttelen en bevoogden omdat het voor onze eigen bestwil is, ookal zijn wij burgertjes te dom om te zien hoe dat werkt.

Dus wat is ondermijnend? Is dat het selektief handhaven van wetten en regels, waarbij er zoveel op de plank blijft liggen dat mensen ophouden met aangifte doen omdat je er alleen na twee weken een brief voor terugkrijgt dat de politie er niets mee gaat doen, terwijl er wel altijd mankracht is voor nutteloze en vruchteloze treiter-akties? Tuurlijk niet.

Is het ondermijnend dat er een old-boys-network is van corpsballetjes die van hun papa's baantjes toegestopt krijgen, waarbij de papa's die rechter zijn ervoor zorgen dat misdragingen van die corpslulletjes met de mantel der liefde worden bedekt, zodat je gewoon groepen corpsballen tegenkomt op straat die elkaar lesgeven in fietsenstelen omdat het toch ongestraft kan, en de slachtoffers toch alleenmaar "burgers" zijn? Nee, natuurlijk niet. Die worden zo "ons soort mensen."

Moet je het niet als ondermijnend zien dat vrijwel alle politiek wordt bedreven in achterkamertjes, en dat het publieke steekspel in het parlement vooral voor de bühne is omdat in een regeerakkoord alles al uitgesjacherd is, en alles dus al een gelopen race is? Nee, joh, dat laat de fundamenten van de samenleving koud.

Wordt de samenleving ondermijnd doordat politici na hun pluche vette baantjes zonder verantwoordelijkheid maar mèt moddervet salaris toegestopt krijgen door de bedrijven die ze hebben bevoordeeld tijdens hun ambtsperiode? Door de lobbycratie waar een groot gedeelte van het overheidsbeleid en zelfs onze wetten geschreven worden door lobbyisten, of eerbiedig eerst voor goedkeuring worden aangeboden aan de lobby's? Nee joh.

Maar de ìnhoud van die wetten en dat beleid dan, dat die lobbyisten voorelkaar krijgen dat de bedrijven en groepen die in het zadel zitten een groot voordeel hebben om die positie ook te houden, en dat ze de overheid als werktuig kunnen gebruiken om te zorgen dat ze zich over de concurrentie of over de onzekerheid over een veranderende wereld geen zorgen hoeven te maken, omdat de overheid voor ze gaat liggen, ten koste van iedereen anders? Ook helemaal niet ondermijnend.

Is het dan ondermijnend als zakenlui de overheid voor miljoenen belazeren, en bij de rechtzaak wanneer dat uitgekomen is het OM, tegen èlke gewoonte in, "per ongeluk" het bewijsmateriaal vernietigt zodat hij vrijloopt? En is het dan extra ondermijnend als de rechter bij hem het nou net wèl een probleem vindt dat het bewijs weg is, terwijl het bij gewone burgertjes als "gezien" wordt beschouwd? Ben je gek.

Of wanneer banken voor enorme malversaties als straf krijgen dat ze een déél van de misdadig verzamelde winst moeten afstaan? Of diezelfde banken met enorme zakken geld uit de problemen moeten worden geholpen als ze domme risiko's hebben genomen waar ze wel de winst, maar niet de verliezen van willen dragen? Welnee joh.

De succesvolle lobby voor Belastingparadijs Nederland, het Panama aan de Noordzee, waar we ons uitputten om zonder condoom door de multinationals genaaid te worden? Dat we op die manier internationaal spelbreker zijn in de pogingen om internationals bij te laten dragen aan de wereld, inplaats van de wereld alleenmaar uit te buiten? Is dat dan ondermijnend? Tuurlijk niet, daar zijn we juist trots op. We worden genaaid door bedrijven uit de Eredivisie, pochen we.

Misschien dan de OM'ers, die het opsporingsapparaat van de overheid gebruiken om hun moraliteitsstijve mee op te poetsen tot en met speciale rechtbanken toe? Dat die moralisten als neutrale wijze mannen worden behandeld door de overheid, die ze steeds meer hun zin geeft ookal blijven resultaten al decennia uit, en wordt het steeds gekker en onmenselijker? Nee, dat is natuurlijk niet ondermijnend.

Is het ondermijnend hoe dom en onkundig de overheid telkens weer blijkt te zijn, en hoe vaak hun grote vertoon van macht onterecht en verkeerd gestuurd blijkt te zijn? Hoeveel grote projekten helemaal vastlopen in onbekwaamheid, hebzucht en eerzucht? Hoe hard ze proberen, en slágen, om nergens verantwoordelijkheid voor te hoeven te nemen, behalve een ongemeend "sorry" en afentoe eens ritueel opstappen voor een maandje? Nee, helemaal niet ondermijnend.

Al die dingen zijn helemaal niet ondermijnend. Hoeren, die ondermijnen de samenleving. Met onze kut.