Hamerstuk

Het snoepreisje van Myrthe Hilkens en Gert-Jan Segers is over, ze zijn weer terug. Van mij hadden ze daar mogen blijven. Ze hadden de kans om me positief op mijn nummer te zetten door te laten zien dat ze kritisch en genuanceerd zijn geweest, vooral omdat ze ook van andere kanten wel kritiek hebben gehad. De PvdA heeft al laten weten dat ze niets zien in de Zweedse aanpak, dus ik had wat inkeer verwacht. Maar ze hebben precies gedaan waar ik al over klaagde.

In Trouw verscheen een interview met die twee. Het nivo was weer om van te schrikken. Er was geen spoortje van journalistieke kritiek. Er is zoveel fout in wat ze in het interview zeggen, ik kan het niet laten gaan. Trouw wordt gelezen door negentigduizend mensen. Ik krijg per dag driehonderd unieke bezoekers. Het is maar een druppel op een gloeiende plaat, maar ik kan het niet laten liggen. Zullen we dan maar?

Vandaag doe ik het anders dan normaal, nu citeer ik het artikel, en dan zet ik mijn commentaar ertussen. Het is anders niet te doen. Ik heb eerst alles in mijn eigen woorden verteld wat ze zeggen, en dan wordt het meer dan het artikel zelf. Ik moet zorgvuldig zijn dat ik ze niet verkeerd weergeef. Dan is het te makkelijk om me weg te wuiven.

De Tweede Kamerleden Myrthe Hilkens (PvdA) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) zien wel heil in een nieuw Nederlands prostitutiemodel, met daarin 'het beste van twee werelden'.

Het tweetal is net terug van een werkbezoek aan Zweden, waar klanten van prostituees strafbaar zijn. Hoe zo'n Nederlands model er precies uit zou moeten zien is huiswerk voor de komende maanden, zeggen ze. "Maar," benadrukt Segers, "zeker zo belangrijk is het culturele debat." Hilkens: "In Nederland denken we dat we pragmatisch zijn. Gezien alle heisa hierover denk ik niet dat dit klopt. Het is juist een ideologisch gedreven discussie."

Daar is een waarheid. Er wordt wel veel gepraat over dat alles zogenaamd voor de veiligheid van ons hoeren is, maar als puntje bij paaltje komt, is het eigenlijk een morele toestand voor de mensen die de regels willen beslissen. Daarom ook alle beladen taal over "jezelf verkopen" of "je moeder of dochter" aanhalen.

Wat hebben jullie precies gedaan in Zweden?
Segers: "We waren daar in het kader van de documentaire 'Schone Schijn' van filmmaker Tamme de Leur. Daar hebben we gesproken met de nationaal rapporteur, iemand die veel wist van de hulpverlening, politie en justitie.

In Zweden ìs de rapporteur mensenhandel een justitie-ambtenaar. Iemand met letterlijk de verantwoordelijkheid om het beleid tegen de prostitutie te beschèrmen.

De stem van de belangengroep voor prostituees niet, want die hadden we in Nederland al gehoord.

Dit slaat toch alles? Ze hebben hier zich afgesloten voor alle argumenten van de belangengroepen, voorzover die aan het woord zijn gekomen ook, en juist op hun reisje, waar ze een beeld moesten krijgen van hoe het Zweedse beleid uitpakt, luisteren ze alleen naar mensen met een eigenbelang om het goed af te schilderen, en wordt er niet geluisterd naar de vrouwen zelf, ook al zijn die de Θnige die zicht hebben op hoe het ècht is.

Je kunt niet om Zweden heen, omdat ze daar dezelfde problemen hadden maar toch heel andere keuzes hebben gemaakt. Het is een sociaal-democratisch land, op gebied met justitie en politie heel vergelijkbaar met Nederland. Alleen op dit punt is een groot verschil."

Zweden onderscheidt zich minder van Nederland dan landen als Tuvalu of Bangladesh, maar laat er geen misverstand over bestaan dat de tolerantie in de Nederlandse maatschappij op seksueel gebied scherp contrasteert met de Zweedse mores. In Nederland worden transseksuelen niet verplicht onomkeerbaar gesteriliseerd. Onze normen wat verkrachting inhoudt zijn strenger dan in Zweden, waar je strikt wettelijk al een verkrachter bent als je een vrouw een drankje aanbiedt en later met haar naar bed gaat. Om hier een equivalentie te suggereren is misleidend.

Nadat bekend werd dat jullie naar Zweden gingen, ontstond er hier veel ophef over het 'Zweedse model'.
Hilkens: "De kritiek op Zweden vind ik curieus. Critici zeggen dat Zweden geen zicht heeft op de omvang van prostitutie, omdat het de illegaliteit in gaat.

Myrthe zou beter eens luisteren naar haar critici, inplaatsvan ze alleen af te wimpelen. De critici zeggen namelijk dat er geen onderzoeken zijn gedaan naar de omvang voor en na de invoering van het verbod. Zelfs Segers zijn stokpaardje, het honderdvijftig-landen-onderzoek, geeft dat toe.

Terwijl de sector ook hier in Nederland, waar prostitutie gelegaliseerd is, ondergronds gaat. Uit onderzoek blijkt dat hier 83 procent van de prostitutie zonder vergunning is.

Weer een misslag van mw. Hilkens. De omvang van de Nederlandse prostitutie wordt slechts in de ruwste termen geschat. Er is geen onderzoek, en niemand heeft er kijk op. Hierdoor is het getal van 83%, dat hier wordt gebezigd, onbetrouwbaar. Deze schatting is namelijk gemaakt door het aantal bekende vergunningen te beschouwen in het licht van het aantal geschatte prostituees. Dit nog buiten inachtneming van het aantal prostituees dat nu [nog] niet vergunningplichtig is. Dit getal geeft derhalve op generlei wijze een indruk van de omvang van een illegaal circuit. Daarbij heeft recent Duits onderzoek andere signalen naar boven gebracht.

Wanneer je suggereert dat de prostitutie ondergronds gaat bij een verbod, meen je dus eigenlijk dat hier met een legale sector geen illegaal circuit bestaat."

Mijn statistiekmannetje schreef hierover:
Deze klassieke redeneerfout is een vorm van de non-sequitur, in het Nederlands de Bevestiging uit het Gevolg, in het Engels genaamd Affirming the Consequent. Ze houden ervan om schoolvoorbeeldjes slechte logica te presenteren.

"De Zweden hebben het probleem omgedraaid. Er is een groep vrouwen die dit op basis van honderd procent vrijwilligheid doet, die blijven buiten schot.

Helaas is dat niet het geval. Dat hadden ze kunnen leren als ze de stem van de vrouwen daar ook waard hadden gevonden om naar te luisteren.

Er wordt onderzoek gedaan naar vrouwen van wie ze vermoeden dat het niet vrijwillig is. Bijvoorbeeld omdat de vrouwen 24 uur per dag beschikbaar zijn; dat doet natuurlijk niemand vrijwillig.

Dat is niet waar. Veel escorts krijgen maar weinig werk. Die zijn vierentwintig uur per dag te boeken, want ze hebben tijd genoeg om te slapen wanneer ze willen. Ik heb ook wel zo gewerkt in moeilijke tijden. Sommige escorts werken altijd zo. Vooral de solo-meiden die zonder pooier of buro werken.

Bij wie ze vermoeden dat er dwang, pooiers en mensenhandelaren bij betrokken zijn. In Zweden zien ze ons systeem als een witwasmachine. Iedere crimineel of pooier kan een vrouw door ons systeem slingeren en dan komt er een legale prostituee uitlopen. Daar focussen ze op misbruik, exploitatie en uitbuiting, en niet op de groep die vrijwillig voor het beroep kiest."

Hier in Nederland is er alléén maar aandacht voor misstanden, er komt geen aandacht voor de vrijwillige meiden, er wordt zelfs gedaan alsof we een minderheid zijn die er niet toe doet.

Segers: "Laatst is een bekende advocaat, de Moszkowicz van Zweden, opgepakt terwijl hij seks had met een prostituee. We hadden allebei zoiets van: arme man. Waarop de politieman ziedend werd en zei: besef heel goed dat deze man in potentie een heel netwerk van mensenhandelaren sponsort. Daar gaan de ogen wel van open."

Ook rechters en de hoogste aanklager van Zweden. En als je denkt dat je mensenhandelaren-netwerken sponsort, is dat alleen maar omdat je denkt dat je niet naar een vrijwillige meid gaat. En in Zweden doen ze alsof die niet bestaan.

Dus het ligt aan de klant?
Hilkens: "Wat me oprecht stoort is de houding: ik ben de klant en jij ontneemt me mijn seksuele vrijheid. Dat gaat dus over mij en ik."

Die houding heb ik in het publieke debat nog nèrgens gehoord. Wij hoeren klagen wel dat onze vrijheid wordt weggenomen. Bedoelt ze dat dan, omdat ze gewoon niet goed heeft geluisterd?

Segers: "Het is raar om de ene verkrachting met de andere te voorkomen."

Prostitutie is niet hetzelfde als verkrachting, en over prostitutie en verkrachting heb ik aleens een stukje geschreven.

Hilkens: "Zodra een vrouw van een fiets getrokken wordt en verkracht, is dat heel slecht. Maar als het tientallen keren per dag gebeurt bij een vrouw die gedwongen achter een raam zit, dan is het oké, want: prostitutie."

Niemand, helemaal niemand aan geen enkele kant van de discussie, zegt dat gedwongen prostitutie okee is. Myrthe legt haar tegenstanders dat wel in de mond. Dat is niet eerlijk.

Segers: "Mannen reageren kwaad als je zegt iets aan misstanden in de prostitutie te willen doen. Alsof je hun speeltje afpakt."

Misschien laat ik me nou wel heel erg kennen als ouwe feministe, maar wat hij nu doet is infantiliseren, maar nu van mannen. En het gaat alleen maar om de verdachtmaking dat mensen die het niet eens zijn met de verbiedertjes, dat uit egoïsme zijn. Als je ècht kijkt naar wat er in de pers is gekomen van mannen, is dat ze hun mond opendoen tegen betutteling en de slappe redenen die de politici gebruiken.

Er was kritiek dat jullie de propagandamolen in zouden gaan.
Segers: "Zweden is geen Rusland. Denk je nou werkelijk dat én de politie, én justitie en de hulpverleners, dus iedereen die er wat mee te maken heeft samenzweren en een sprookje vertellen? Maar dat zijn mensen die alles op alles zetten om zoveel mogelijk willen achterhalen wat de omvang van dit probleem is, die het effect van het beleid meten en evaluaties uitvoeren."

In de beleidsnotities van de Zweedse overheid wordt een positieve blik op het beleid als voorwaarde gesteld voor financiering van de evaluaties. Er zijn geen evaluaties of onderzoeken verricht voor de invoering van het verbod. Dat is niet alles op alles zetten. Gert-Jan geeft hier niet de waarheid weer! Of het dan een samenzwering is? Nou, dat is geen goed woord. Dit zijn allemaal mensen die denken dat ze het goede aan het doen zijn, en het bestrijden van de prostitutie vinden ze vanzichzelf al goed. Dan zijn resultaten alleen de slagroom op de taart.

Hilkens: "Maar ze zijn daar ook kritisch naar zichzelf. Ze zouden graag meer willen leren van hoe de opvang en hulpverlening hier in Nederland is geregeld. Daar zijn ze daar minder positief over. Het is dus echt niet zo dat ze alleen een halleluja-verhaal vertellen.

De opvang is helemaal iets anders dan het verbieden en strafbaar maken van iets waar mensen veel aan hebben. De Zweedse overheid is helemaal niet kritisch over dat ze de klantjes strafbaar hebben gemaakt. In Noorwegen geloofden ze de Zweedse overheid over dat het zo goed was om het te verbieden, en daar zijn ze erg geschrokken van alle ellende die ervan kwam.

Sommigen stellen dat je met strafbaarstelling van klanten het verpest voor de vrouwen die het vrijwillig doen. Volgens schattingen werkt tussen de 50 en 80 procent niet vrijwillig.

Die schattingen zijn onzin. Daar heb ik al zovaak over geschreven!

Hilkens: "Al is het maar 10 procent! Dat is wel 10 procent van een sector in Nederland van naar schatting dertigduizend prostituees, dus zo'n drieduizend gedwongen vrouwen. We moeten het probleem duidelijker benoemen, bijvoorbeeld de gezondheidsrisico's van een prostituée, zoals meervoudige vaginale kneuzingen, anaalrupturen, soa's. Dan vinden mensen het gek dat ik het in essentie geen normaal beroep wil noemen. De risico's van maar heel weinig banen zijn zo groot."

De risico's van prostitutie, als je netjes condooms gebruikt, zijn niet groot. Je moet op jezelf passen, maar een prostituee komt er meestal goed vanaf. Als ik om me heen kijk naar mijn oude collegaatjes gaat het best goed. Je kan altijd wat oplopen, natuurlijk. Maar als ik bij mezelf blijf, zie ik dat één keer in de twee weken squashen me veel meer wonden en blessures heeft gegeven dan voltijd in de prostitutie zitten. Anaalrupturen en vaginale kneuzingen hebben we niet meer dan andere vrouwen. Volgens mijn huisarts is mijn kut in betere staat dan bij de meeste vrouwen. Volgens een medisch geschoolde hoer die ik via via ken: Since nonoxynol-9 fell into disfavor with condoms, there hasn't been a difference in vaginal damage between prostitutes and other sexually active women. Ik heb hier zelfs al eerder over geschreven. De risico's van hoeren wordt heel erg overdreven.

Strafbaar
In Zweden is de klant van een prostituee strafbaar. Niet de sekswerker zelf, want die mag niet worden gecriminaliseerd. Voordat het 'Zweedse model' in 1999 werd ingevoerd, ging er een discussie die ruim zes jaar duurde aan vooraf. Daar is toen bepaald dat het rond de eeuwwisseling niet normaal is dat vrouwen hun lichaam achter een raam verkopen.

Je moet het hele Zweedse systeem bekijken met die bril op, dan lijkt het logisch. Prostitutie is verkéérd volgens de Zweden, en dan hoeven ze zich nergens meer druk over te maken. Het is al besloten.

Klanten krijgen in Zweden een boete of kunnen zelfs in de gevangenis belanden. In Zweden wordt gezegd dat er zo'n vijftienhonderd prostituees zijn. Ter vergelijking: in Nederland zijn dat er naar schatting dertigduizend.

Allebei die schattingen zijn onzin. Ik weet het goede aantal ook niet hoor, maar ik weet wel dat het heel ijverig uitzoeken zou moeten zijn om een ècht getal te vinden. En niemand heeft dat ooit gedaan.

Even een oproepje. Ik ben voor mijn stukjes altijd veel opzoekwerk op Internet aan het doen, en deze keer had ik een goed recent filmpje waar Zweedse politie, justitie, politici, verbieders maar óók prostituees aan het woord kwamen. Maar halverwege het filmpje ging mijn scherm op blauw, en ik had nog geen favoriet ervoor aangemaakt! Ik kan het filmpje niet terugvinden. Het was langer dan een half uur, en heel interessant. Weet iemand waar ik dat kan terugvinden?

Een onderwerp dat onderbelicht is gebleven in de pers. Deze week is stilletjes, als hamerstuk, de strafverhoging voor artikel 273f Sr aangenomen in de Eerste Kamer. Het is een uitbreiding van het circus dat de bestrijding van mensenhandel is geworden, en helaas in lijn met de recente ontwikkelingen vanuit politiek, NRMeSGtK, en justitie. Politiebeambten hebben de wens uitgesproken dat de straffen in 273f verhoogd worden. Niet om de daadwerkelijk opgelegde straffen, maar omdat verdenking van een delict met een strafbedreiging van twaalf jaren gevangenisstraf of meer de politie automatisch meer middelen geeft [hechtenis en actie op voorbereiding] om tegen de verdachte in stelling te brengen. Nu is voor zelfs de eenvoudigste vorm van het brede, vage begrip "mensenhandel" de strafbedreiging naar EDIT:twaalf jaar gevangenisstraf verhoogd.

Als men echter de kamerstukken leest, valt op dat dit niet eens de overweging is die de wetgever voor het doorvoeren van deze strafverhoging opvoert. Feitelijk wordt er zelfs door de minister, die het voorstel zonder kritiek liet passeren, gesteld dat het hier gaat om een "duidelijk signaal" dat afgegeven wordt "aan de maatschappij" met betrekking tot "de ernst van het delict" en "dat we ermee bezig zijn". In zijn MvT terzake stelt hij dat mensenhandel erg is, en dat er flink tumult over is onder de kiezers.

"Mensenhandel is een uitermate ernstig misdrijf dat een zeer ernstige inbreuk op de menselijke waardigheid en integriteit maakt. Niet zelden gaat mensenhandel gepaard met zware georganiseerde criminaliteit. De politieke en maatschappelijke verontwaardiging over deze vorm van moderne slavernij is groot en terecht. Recente mensenhandelzaken hebben de actualiteit beheerst en de rechtsorde geschokt. Mensenhandel dient dan ook effectief, krachtig en afschrikwekkend te kunnen worden bestraft."

Een soortgelijke ronkende rechtvaardiging werd ook bij de blamage van het Geesel- en Worgbesluit voor voldoende gehouden. Ook hier handelde het om een populistische zet die feitelijk alleen nadelen had.

Opvallend is dat de strafhoogten in 273f nu beduidend hoger komen te liggen dan wat men op basis van andere delicten zou verwachten. Mensenhandel, in haar kernvorm, zonder de uitwassen die Justitie deplorabel genoeg voorstaat, is een ernstig delict. De nieuwe strafverhoging brengt echter de ernstigste vorm van mensenhandel op hetzelfde strafniveau als moord [moord met voorbedachten rade, om duidelijk te zijn]. Dit wordt in de MvT onderbouwd met de overweging dat bij andere delicten [brandstichting, gijzeling, schadelijke waren verkopen] waarbij de dood het gevolg is, ook de strafmaat voor moord wordt bereikt.

Het is geen goede vergelijking. Brandstichting, gijzeling en vergiftiging zijn alle gewelddaden, waarbij ondubbelzinnig te zien is wat het verband is tussen de gewelddaad en de dood die te betreuren is. In het geval van mensenhandel is het verband niet zo direct, en zal zich complexer voordoen. Om hier, als bij de genoemde delicten, uit te gaan van een eenheid van het delict en de dood die daardoor plaatsvindt, is niet correct.

Met de breedte van de wankele definities die met betrekking tot mensenhandel worden gebruikt is het gevaarlijk om zulke vergelijkingen te maken. Een verwikkeling waarbij een onderscheid tussen de dood die wordt veroorzaakt tengevolge van het delict mensenhandel en de daadwerkelijke oorzaak van die dood niet kan worden gemaakt, ligt niet voor de hand. Derhalve is dit een onnodig gebaar dat weliswaar door een rechter niet zal worden gebruikt om overmatig te straffen, maar hier vanuit de wetgever wel de deur voor openzet.

De Raad van State heeft in haar adviserende functie correct aangehaald dat de maximumstraffen voor de delicten omschreven in 273f in 2009 reeds verhoogd zijn, en dat er niet echt een goede reden wordt geleverd door de minister of de indieners van de motie waarom een nieuwe verhoging aan de orde zou zijn. Daar heb ik geen verder antwoord van de minister op gevonden.

Je kunt bagatelliseren wat dit inhoudt, want niemand vindt zich schuldig aan mensenhandel. Helaas is dat niet verstandig. Het mensenhandel-carnaval dijt uit in alle richtingen. Zowel een immer klimmende strafbedreiging, ook al zit die nu deels aan het plafond, een immer stijgend toegewijd opsporingsapparaat die met steeds meer gespecialiseerde, twijfelachtige instrumenten werkt, en binnenkort een speciaal opgeleid korps rechters die meer naar de smaak van de NRMeSGtK recht spreekt - dus sneller, gemakkelijker en zwaarder oordeelt.

Onder de huidige wetgeving zijn bijvoorbeeld onder andere de volgende scenario's aan de orde:

In de bewoording van 273f1 staat dat een misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht als equivalent aan dwangmiddelen wordt gezien tbv lid 1 sub 1. Expliciet is als voorbeeld gegeven van dit misbruik van een uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht dat een man goede verdiensten in de prostitutie voorspiegelt.

Een man en een vrouw hebben geldtekort. De man vertelt de vrouw dat zij het probleem kan oplossen omdat in de prostitutie goed verdiend kan worden. Zij gaat mee in deze overweging en begint zonder verdere druk of andere feitelijkheden te werken in de prostitutie. De man is nu strafbaar onder 273f 1 sub 1 met een strafbedreiging van EDIT:twaalf jaar.

Er is natuurlijk nog steeds het zonderlinge ontbreken van dwang of uitbuiting in 1 sub 3:

Een Nederlandse toerist spreekt in het buitenland een prostituee. Zij klaagt over de harde wereld in haar land. De Nederlandse toerist overtuigt haar dat het in Nederland beter werken is. Zij komt daarom naar Nederland om hier voor zichzelf in de prostitutie te werken. De Nederlander is nu strafbaar onder 273f 1 sub 3 met een strafbedreiging van EDIT: twaalf jaar.

Het is makkelijk zich gerust te stellen met de gedachte dat deze voorbeelden in de praktijk niet zullen voorvallen, omdat er niet daadwerkelijk pogingen tot vervolging zullen komen in de onderhavige gevallen. Helaas is dat steeds minder waar, met de behandeling van dit "haaldelict" door Justitie. Vooralsnog wordt er door rechters nog steeds op redelijker gronden getoetst dan waar politie en aanklager zich van bedienen, maar er zijn bewegingen zichtbaar die betekenen dat dit ten einde kan komen. Er is nu geen kangaroo court voor aanklachten voor mensenhandel, maar het verontrust mij dat de middelen hiertoe wel gestaag opgebouwd worden.

Schrijf anders ook nog wat over de vijfde dag, waarin de laakbare handelwijze van het OM wordt blootgelegd. Dit is schering en inslag bij mensenhandelzaken, inclusief het kneden van het bewijs, het selectief weergeven van verhoren, de "therapiesessies" in de verhoorkamer. Nu gaat het niet over mensenhandel, en dan is de pers opeens wel opmerkzaam. Leg er maar eens wat vonnissen naast. Een schandalige vertoning van de man van Justitie aan het eind van het programma, waar hij glashard blijft ontkennen dat er hier sprake is van verregaand manipuleren van de rechtsgang op ongeoorloofde wijze. Hoe moeten we ons gezag houden als dit soort dingen worden goedgepraat?

EDIT: Hè, hè, er worden eindelijk eens mensen wakker.

EDIT: Goed van Metje Blaak. Ik had hier ook meer over moeten zeggen. Nou ja, het heeft geen haast meer, dus dan volgende week denk ik.