Sfeervampiers

Toen ik nog aan waterpolo deed, in mijn tienertijd, vond ik het altijd geweldig om de verhalen van mijn clubgenootjes te horen over hoe ze met jongens aanrommelden. Dat was eigenlijk vooral kleedkamerpraat, en ik kreeg al dat gezonde ge-experimenteer van ze mee waar ik zelf zo aan tekortkwam. Ik spitste mijn oren, want ik wilde er niets van missen. En ik had het gevoel al dat ik alle sappige stukjes miste.

En dat gevoel dat ik makkelijk verhalen miste, was niet helemaal onterecht. Als ik afentoe wat later in de kleedkamer kwam, bijvoorbeeld omdat de trainer met me wou praten over dingen die ik maar niet onder de knie kreeg, kwam ik haast elke keer in een gesprek terecht dat veel spannender was dan wat ik op andere momenten hoorde. En als ik er eenmaal nieuwsgierig naar begon te luisteren, bloedde dat gesprek meteen dood.

Daar dacht ik niet over na. Het was nou eenmaal zo. Het was namelijk nieteens alleen bij waterpolo zo, toen ik later op studentenfeestjes kwam, ging het precies hetzelfde. Telkens als ik dacht dat ik in kon haken op een spannend gesprek waar ik wat kon leren over spannende dingen, nieteens alleen seks maar ook drugs of andere zondige dingen, bloedde het gesprek dood als ik erbij kwam staan.

Achteraf vind ik het best doof van mezelf dat ik niet merkte wat er gebeurde. Ik stond daar telkens een sfeervampier te zijn. Ik droeg niets bij, en iedereen voelde zich bekeken. Dan houdt het snel op natuurlijk. Ik was een tiener, ik wist niet beter, en dat moet danmaar mijn smoes ervoor zijn. Als ik een beetje dapperder was geweest, en in ieder geval een beetje had laten zien dat ik wel bereid was om mee te doen, was het veel beter geweest.

Mensen gaan graag naar feestjes en clubs omdat het veel leuker en motiverender is om iets samen te doen dan in je eentje. Mensen jutten elkaar op om los te gaan, om wat nieuws te proberen. Veel meer dan je denkt kijken mensen toch naar wat anderen vinden om te zien of ze zelf iets leuk vinden, of ze zelf iets waardevol vinden, of ze zelf iets willen, en of ze zelf iets durven. Een groepje mensen die hetzelfde wil doen, of vooral probéren, als jij, is dus de beste manier om ergens aantoe te komen.

Dat zie je vaak op feestjes. Daar doen mensen dingen die ze normaal niet zouden durven, omdat het groepje om ze heen het aanmoedigt. Dat is helemáál niet een kwestie dat voorzichtige mensen worden meegenomen door een groepje wildere mensen. Dat is meer dat een groepje mensen die anders nooit ookmaar zouden dènken om wild te zijn, elkaar aanmoedigt om dapper te zijn. Het groepje is wilder dan elke deelnemer afzonderlijk. Zelfs als je de alkohol niet meerekent!

Ook op andere plekken dan feestjes zie je dat wel. Zet kunstenaars bijelkaar, en ze gaan veel serieuzer naar hun kunst kijken, en veel ongewonere dingen doen, dan ze in hun eentje zouden overwegen. De ideeën zijn er meestal wel al, maar de moed en de overtuiging om het ook echt te gaan doen, die komen pas als je enthousiast wordt gemaakt door mensen die enthousiast reageren op je idee.

Als je met vrienden naar het strand gaat, en je ziet dat het textielstrand vervelend vol is, dan kan je makkelijk op het naakstrand gaan liggen. Dat kan heel leuk zijn als smoes om eens met zijn allen uit de kleren te gaan, en als iedereen meedoet is dat ook gewoon leuk. Maar als er ookmaar een paar zijn die dan preuts gaan doen en hun badpak aanhouden, is het snel ongemakkelijk en loopt het dood.

Zo'n naaktstrand is heel relaxed en ongedwongen zolang iedereen naakt is. Niemand die zich bekeken voelt, niemand die moeilijk doet. Maar als er mensen in badpak neerstrijken, soms omdat ze niet durven, soms omdat het textielstrand te vol is, dan wordt het wèl ongemakkelijk. Ook als er geen woord gezegd wordt, ook als er niet wordt gestaard. Want niet iedereen doet meer mee bij het naaktzijn.

Je komt het ook tegen bij dingen die niet echt leuk zijn. Groepstherapie werkt vooral omdat je duidelijk meekrijgt dat je niet alleen bent, en dat je afentoe kan praten met iemand die het snàpt. Zelfs als je in zo'n groep nooit aan de diepte toekomt omdat iedereen aan de beurt moet komen, heb je in ieder geval de steun dat mensen je de ruimte geven om je problemen te vertellen, en je te laten voelen dat er beweging in kan komen.

Het werkt vooral met dingen waar sociale druk opzit. Als je wat wil gaan doen waarvan je denkt dat het niet sociaal geaccepteerd is, durf je veel makkelijker als er een groepje mensen om je heen is die het duidelijk accepteert. Dat hoeft alleenmaar op dat moment, op die plek te zijn, maar je hebt even dat die sociale druk van je af is, en je kàn even. Al is het inderdaad maar even.

Daar is natuurlijk wel bij nodig dat het héle groepje die aanmoediging doet. En als er mensen zijn die niet meedoen, werkt het veel minder. Met sommige dingen is het dan nogwel te doen om door te zetten, zoals bij een kunstprojekt, maar als het gaat om iets waar veel gevoeligheid is voor de sociale druk, en waarin mensen zich toch al niet heel zeker over voelen, dan is het snel over met de pret.

Met seks is dat dus heel snel zo. Daar zijn mensen niet alleen onzeker over, ze zijn er gewoon bàng voor. Intussen willen we het allemaal wel, en is iedereen er nieuwsgierig naar. En per slot van rekening heb je voor seks wel sekspartners nodig. Veelteveel mensen denken toch dat ze eigenlijk de enige zijn die stiekem geil is, terwijl de rest van de wereld wel wat beters te doen heeft.

Sfeer maken, dus een gevoel dat die groepsdynamiek er al ìs, is voor seks heel belangrijk. Ja, als je met een partner bent met wie het zo langzaamaan gewoon saai is geworden, dan heb je dat niet meer nodig. Dan weet je toch wel wat er wel en niet geaccepteerd gaat worden. Maar als het nog huiverig aftasten is, en het iedere keer een verlossende openbaring is als je flirt goed wordt ontvangen, is de sfeer superbelangrijk.

Zo'n sfeer is fijn om mee te maken. Om op te snuiven, om je in te wentelen. Dat vond ik als tienermeisje al, en dat vind ik nog steeds. Maar bij je in die sfeer onderdompelen hoort wèl dat je er ook aan bijdraagt! Als je dat niet doet, en er alleen van komt genieten, dan ben je al snel een sfeervampier. Iemand die de sfeer opzuigt, en niets teruggeeft. En de sfeer gaat er dan nog aan ook.

Sfeervampiers snappen meestal niet dat wat ze doen de sfeer verpest. Dat is dan nog niet zo'n punt. Maar er zijn bestwel veel sfeervampiers die gewoon defensief worden als ze een zetje krijgen om mee te doen, of als ze gaan aanvoelen dat iedereen vindt dat ze de sfeer verpesten. Ze kunnen immers niet verplicht worden om mee te doen. En iedereen anders moet wel verplicht zijn de sfeervampier aan de sfeer te laten zuigen.

Per ongeluk sfeervampier zijn we allemaal weleens. Of we zijn het weleens geweest. We hebben allemaal weleens aansluiting gezocht bij een samenzweerderig groepje. Dan ben je snel per ongeluk sfeervampier voordat je het doorhebt. We zijn allemaal weleens opeens door iedereen aangestaard als we een kamer binnenkwamen, omdat we wat onderbraken. Ouders zijn zo'n beetje altijd sfeervampiers voor hun kinderen, wat ze ook proberen. Dat gebeurt gewoon, dat is geen punt.

Maar sfeervampiers die gaan doen alsof het hun recht is om hun priktanden in de sfeer te zetten, die zijn een probleem. In sommige parenclubs wordt op bepaalde dagen zo'n beetje níét geswingd, omdat er genoeg sfeervampiers rondlopen dat de rest niet meer die groepsdynamiek kan opbouwen. Ja, je kan niemand kwalijknemen dat hij of zij niet mee wil doen. Maar dat die de boel lopen te verstoren voor de mensen die wèl willen, gewoon door daar in die groep te gaan staan zonder bij te dragen, daar kan ik zeker wel wat van vinden.

Ja, je hebt ook randgevallen waarbij je niet weet of je het nou fout moet vinden. Wat moet je immers denken van mensen die wel mee zouden willen doen, maar door de sfeer overgehaald willen worden, en door hun hele hoge drempel in de praktijk niets van die goede voornemens waarmaken, maar alleenmaar de hele tijd staan te niet-durven, en hun onzekerheid uit staan te stralen als een vuurtoren? Je kan niet anderen je lef voor je laten maken.

Sfeervampiers zijn als het om veel wilde dingen gaat hinderlijk, maar als het om seks gaat zijn ze een echte domper. In onze sekscultuur is het namelijk een ontzettend strenge regel dat hoever je mag gaan, wordt bepaald door degene die het minste wil. Daar komt nog wel een eigen stukje over. Iemand over drempels verleiden is al twijfelachtig, laat staan dat je het negeert dat iemand minder wil dan jij. En zo'n sfeervampier die overduidelijk minder staat te willen dan jij zet dus een heel duidelijke grens voor hoe ver je feestje kan gaan.

Sinds ik in de illegaliteit werk, heb ik veel voordelen gemerkt. En één daarvan is dat ik tegenwoordig vaker op gangbangs ben. Illegale gangbangs zijn toegankelijker voor de klanten dan de officiële gangbangs, die toch een soort zweem van een in crowd hebben, met verwachtingen en mores. Dat is vast onterecht, maar het wordt door klanten wel zo ervaren, en daardoor wordt het in de praktijk wel een andere ervaring. Die ik leuker vind.

Je hebt nogal wat smaken gangbang, en meestal weet je vantevoren wel waar je in terechtkomt. Het gaat van de huisfeestjes-orgies van de jaren zeventig tot doorgewinterde teams mannen die als een estafetteteam drie gaten tegelijk gevuld houden. En alles er tussenin. Sommige soorten spreken me meer aan dan andere, want ik heb ook zo mijn smaken. En waar ik veel van hou, is het experimentele groepje dat beslist heeft om het eens te proberen.

Als je zo'n groepje hebt, waarvan sommige het misschien aleens eerder hebben geprobeerd, maar nog niemand routine heeft, dan is er zo'n spannende experimentele sfeer. Een soort opwinding met nieuwsgierigheid, en waarbij er vaak echt verwondering te proeven is in hoe de klanten het ervaren. Dat vind ik mooi, daar leef ik ook echt in mee. Ik vind echt een mooi stuk van mijn vak, dat je je klanten zichzelf laat ontdekken.

Zo'n experimentele sfeer is natuurlijk heel broos. Dat mannen elkaar aanmoedigen als er eentje wat durft te ondernemen, dat is heel mooi. Intussen staan ze de hele tijd op te letten dat ze niet over de schreef gaan. En aan te voelen waar die schreef dan is. Niet alleen die mannen zelf ontluiken, maar ook de groep. Er ontstaat daar, onder mijn handen, een groepsdynamiek. Dat kan ik alleenmaar vergelijken met een plastiek maken, en hoe dan je objekt onder je handen ontstaat uit een rommelige zielloze hoop bouwstoffen.

Die broze sfeer heeft heel hard nodig dat iedereen goed meedoet. Als er één iemand is die minder durft, dan past de rest zich daar meteen bij aan. Als er een man is die het niet tof vindt dat ik iemand pijp terwijl hij me neukt, dan haakt de rest daar meteen van af, en ben ik ze gewoon één voor één aan het afwerken terwijl de rest eerbiedig toekijkt. Als je pech hebt, is de sfeer meteen foetsie.

Maar als je dan ooknog een man hebt die, wanneer de eerste pik bloot komt, hardop zegt dat hij er wel bij wil zijn, maar niets gaat doen? Dan blijft er dus helemaal niets over van de sfeer. De man die ik als voorbeeld neem voelde wel dat hij de boel had verprutst, en hij begon toen met een hele verdediging over dat hij eigenlijk degene is met de rechtste rug, en dat hij ze kwam steunen doordat hij wel de sfeer komt proeven, maar alleen niet meedoet. Want dat vindt hij "nouja, een beetje homo."

Die middag was er geen aktie. Ook nadat de sfeervampier eindelijk was vertrokken, mopperend en wel, kwam de sfeer niet terug. Pas toen iedereen vertrok, kwam er één man nog terug om te vertellen dat het niet aan mij had gelegen. Daar heb ik het wel even heel gezellig mee gemaakt.

Het is nieteens alleen bij experimentele situaties trouwens. Ik weet nog heel levendig hoe het ging toen ik een journaliste had uitgenodigd om mee te lopen in de club waar ik toen werkte. Ik was jong, en ik dacht dat ik alles wist. Ik had me in mijn hoofd gehaald dat de verhalen over ons in de pers kwamen, omdat we de pers nooit lieten zien hoe het echt wàs in ons beroep. Dus wou ik maar wàt graag een boekje opendoen.

Een journaliste was zo gevonden, en ik had me voorbereid op veel weerstand van de clubbaas. Dat had niet gehoeven, want die kwam zo'n beetje in zijn broek klaar toen ik het voorstelde. Die zag de gratis reklame wel zitten. De andere meiden waren ookwel enthousiast, al hadden sommige juist het plan die avond vrij te nemen omdat ze er niets in zagen om bekeken te worden. Dat vond ik flauw.

Toen de avond kwam, bleek de journaliste een enòrme sfeervampier te zijn. Ze zat de hele avond opgeprikt uit te stralen dat ze vooral niet bij ons hoorde, en de klanten werden er heel ongemakkelijk en verlegen van. En wij eerlijk gezegd ook. Het is lastig om sexy en verleidelijk te zijn als er iemand heel duidelijk de hele tijd zit te oordelen. De journaliste had het een geweldige ervaring gevonden, haar ogen waren geopend zei ze.

Natuurlijk werd het een totale teleurstelling voor ons. Niet alleen schreef de journaliste een stukkie over dat het allemaal zo verlopen en ranzig was, en dat wij zo duidelijk niet voor het vak hadden gekozen en onszelf alleenmaar voor de gek hielden, maar er zat ook nog een tenenkrommend liegverhaaltje bij over dat er klanten háár eruit hadden gekozen als hun meisje voor de avond, omdat ze zo goed afstak tussen de versleten temeiers. En dat ze geweigerd had natuurlijk!

Ik heb geen geduld meer met sfeervampiers. Of het nou op een gangbang is, op een seksfeestje, of gewoon als ik een avondje ga zuipen met mijn studiegenoten, als ik een sfeervampier herken ga ik proberen om die weg te werken. Je kan het onbeleefd vinden, en dat is waarom ik het al die jaren niet gedaan heb, maar ondanks het ongemakkelijke dat ik iemand weggewerkt heb, wordt het feest er àltijd beter van. Deden meer mensen dat maar.