Doodzwijgen hoeft niet meer

Ik schrijf al een poosje geen regelmatige nieuwsstukjes meer. Die waren niet populair, het was veel hetzelfde, en op Twitter zitten er collegaatjes zoals @laura_kasbergen die veel sneller op het nieuws reageren dan ik. Dan voelt het ook als mosterd na de maaltijd om nogeens een stukje te gaan schrijven over wat er allemaal gebeurt. Bovendien is er zoveel herhaling, dat ik meestal gewoon een koppeling kan zetten naar eerdere nieuwsstukjes. Het prikkelt mij niet, en mijn lezers ook niet.

Nu doe ik er toch maar weer eentje. Niet een nieuwsstukje waarin ik alles bij probeer te houden, maar eentje waar ik wat aandacht wil geven aan iets nieuws dat tevoorschijn komt piepen. Het is namelijk opeens een stukje brutaler geworden met de onzin die ze over ons verkopen. Tot heel kort geleden probeerden de verbiedertjes, de zieligheidsindustrie en de grote media namelijk ons dood te zwijgen. Alleen de verbiedertjes mochten spreken. Maar nu hoeft dat niet meer.

Het begint meestal met proefballonnetjes. En het proefballonnetje is net als wanneer je kijkt of een schoonmaakmiddel je meubels niet gaat verkleuren, je doet het op een makkelijk plekje wat mensen nietzo zien, en waar het nietzo uitmaakt als het misgaat. In dit geval was het eind mei 2016, met een documentaire van BNN over kinderprostitutie in India, ookal veegden ze het wel heel erg bijelkaar met gewone prostitutie.

Ik heb daar eerder geen verslag over gemaakt. Voordat ik genoeg achtergronden bijelkaar had gevonden was het alweer zo oud nieuws, daar zat niemand meer op te wachten. Bovendien was het op Twitter al goed gedekt, en had ik daar al veel gezien wat me overtuigde dat hier meer aan de hand was dan een foute documentaire. Het was een provokatie, de bedoeling was om te zien, en te láten zien, hoeveel de kijker pikt als hem wat vreemds wordt voorgezet. En de kijker pikte alles.

Als jullie willen dat ik die aflevering van Spuiten en Slikken op Reis over India tòch nog een keertje behandel, moet je me er maar van overtuigen via de reacties of in de mail. Het is lang geleden, en anders wordt dit weer zo'n lap waar iedereen bij afhaakt omdat het te lang duurt om het helemaal te lezen.

Kort gezegd was wat die documentaire zo interessant maakte, dat ze onvoorzichtig waren met wat ze lieten zien. Je zag, als je alleen keek naar wat er te zíén was, en niet luisterde naar wat je hoorde te geloven door te luisteren naar de nogal misèregeile presentator, dat er vanalles niet klopte in het verhaal wat je voorgeschoteld kreeg. Dat kan uit zelfoverschatting zijn geweest, maar ookwel omdat ze in de media ookwel weten dat mensen niet ver voorbij hun bekende ideeën kijken. En dat ze dus vertrouwden op hoe hard het ellendeverhaaltje erin is gestampt.

Het werkte. Er kwam op de TV-show alleenmaar bijval van mensen zonder achtergrondkennis, en de enige mensen die zich ertegen uitspraken waren mensen met kennis over prostitutie, in het bijzonder in India. Die werden niet serieus genomen, en daar hield het op. De aflevering werd opgevolgd met artikelen in de pers, vaak met nadruk over dat je als je het èrg vond, en ook tégen dit soort dingen was, geld aan Free A Girl moest geven.

Daaraan kon iedereen zien dat de Nederlandse publieke opinie genoeg doordrenkt is met ellendeporno dat je ze àlles wel in het plaatje kan laten passen. En deze week is het voor het eerst brutaal ook over Nederland gedaan. Dat is weer een stapje verder de gekte in. Het gaat nu over mensen die in Nederland werken, en die het duidelijk niet eens zijn met het verhaal, die worden bekeken alsof ze het verhaal wèl steunen. Het is echt heel onwerkelijk.

Een Vandaag
Ik heb het hier ten eerste over een item van Een Vandaag, dat je hier kan terugkijken. Het wordt gepresenteerd door Jojanneke van den Berge, die we al eerder haar gal over sekswerk hebben zien uitkotsen. Deze keer is de insteek niet anders. Het is evangeliseren van haat naar hoererij toe. En tegelijk is het op een manier gedaan, die alleen werkt als dat evangeliseren al helemaal overbodig is.

Een nieuwe minister van Justitie moet met de WRP door, en die moet bewerkt worden. Daarom komt er nu een verhaaltje uit de kast over een zaak die al in oktober tot arrestaties kwam, en allang loopt. Eigenlijk is het heel opmerkelijk dat het nu opeens als nieuws wordt gebracht, als het nu niet gaat om de nieuwswaardige momenten van arrestaties, eisen of vonnissen. Maar de meeste kijkers zien niet dat het oudbakken is.

Het item begint meteen met silhouetopnames van de zogenaamde "slachtoffers" die verbijsterd zijn dat niemand naar ze luistert als ze zeggen dat ze niets is aangedaan, dat ze geen slachtoffer zijn, dat ze niet de verdachten vervolgd willen hebben. Dat zijn soundbites, met een sinister muziekje eronder, en met veel rood in beeld tegen een grauw straatbeeld. Het is geen volledig interview, want dan krijg je context. En dat wil het programma niet.

Een voorbeeld is dat een vrouw een opmerking maakt dat miljoenen verdienen, waar het OM graag mee schermt, onmogelijk is. Het is nergens in de business nog een vetpot. Maar door die soundbite in te passen zoals Een Vandaag hier doet, met het commentaar dat de vrouwen van het geld niets terugzien, lijkt het als je niet oplet alsof ze toegeeft dat ze bestolen is. Terwijl ze het omgekeerde zegt. Dat is de macht van knippen in soundbites.

De vrouwen zijn duidelijk. Ze zijn bereid iets aan dit gestoorde toneeltje te doen, en ze willen dan misschien niet hun gezicht op TV, ze willen wel duidelijk in de media laten horen dat er hier iets over ze verteld wordt dat gewoon niet klopt. Maar dat is niet wat het programma wil zeggen. En dat is dus ook niet wat ze laten zien. Het thema van het item wordt danook heel snel dat je niet naar die vrouwen moet luisteren.

Er wordt zelfs nog door Jojanneke gevraagd of de vrouw die ze interviewt niet gedwongen wordt om te verklaren dat ze geen slachtoffer is. De vrouw is daardoor niet van haar stuk gebracht, en onderstreept dat ze daar zelf haar eigen verhaal zit te vertellen. Maar dat is alleen een opzetje voor de andere stemmen in het item. Er wordt niet doorgevraagd. De vraag is de suggestie. Het antwoord doet er weinig toe.

We horen niet van de sekswerkers zelf waar ze vandaankomen. Dat wordt vervangen door het OM-verhaal over dat de meerderheid van de meiden op de Wallen uit Sliven komen, en dat ze voor pooiernetwerken werken. Dat is economisch nieteens haalbaar, maar daar past het OM wel een mouw aan door idiote inkomsten te verzinnen. Het OM draait zijn verhaaltje af, in de persoonlijke kleurstelling van Officier van Justitie Jolanda de Boer.

Die wordt voorgelegd dat de "slachtoffers" tegen haar verhaal ingaan. De Boer glimlacht minzaam en zegt dat "uit het onderzoek ècht iets anders blijkt." Het bewijs zou ijzersterk zijn, en de verklaringen van de slachtoffers doen er niet toe als ze niet willen zeggen wat het OM ze in de mond probeert te leggen. Ik ben heel erg benieuwd naar wat dat ijzersterke bewijs dan is, maar ik zal moeten wachten tot het vonnis wordt gepubliceerd.

Want in het programma komt Jolanda niet verder dan SMS'jes in "codetaal." Dat hebben we vaker gezien, bijvoorbeeld met de zaak met "Olga" die Dettmeijer graag aanhaalt. Dan vinden ze SMS'jes, en het OM verzint dan een geheime betekenis bij de berichtjes die precies is wat ze nodighebben om te laten zien dat er grote geldbedragen zijn verdiend en aan de pooiers zijn bezorgd.

Het andere wat ze als voorbeeld geeft, ookal is het niet duidelijk of dat nou als bewijs moet worden bekeken, is dat een vrouw een halte te laat uit de tram stapt en haar vriend belt omdat ze niet weet hoe ze terug moet lopen. Dat is natuurlijk weer een variant op "ze weten niet waar ze wonen," maar dan zwakker. Want er zijn genoeg ex-pats die niet hun hele buurt kennen, en daar denken we nooit wat bij.

De hoofdmoot van wat de Boer te zeggen heeft is dat we niet naar die vrouwen moeten luisteren. Als ze iets zeggen wat het OM niet bevalt, is dat omdat ze afhankelijk zijn gemaakt, en bedreigd, met beloftes, of hun familie wordt bedreigd, in ieder geval liegen ze natúúrlijk. En meteen nadat er is gezegd dat de meiden zo afhankelijk zijn gemaakt, wordt er geknipt naar een soundbite van zo'n meid die zegt dat ze rotsvast naast haar vent staat, die het niet verdient om in de lik te zitten.

Om te voorkomen dat het een één-tegen-één situatie zou worden, komt er nog iemand als tie-breaker. Dat is Anke van Dijke, één van de twee eigenaars van Fier Fryslan, Nederlands grootste, rijkste en invloedrijkste zieligheidsbedrijf. Zij voegt niets toe aan de Boer, en lacht schamper dat die slachtoffers niet heel overtuigend zijn, en dat hun verhalen over wat ze zelf meegemaakt hebben en zelf willen niet waarschijnlijk zijn.

Het item is maar acht minuten lang, en toch kan dit soort gehets er allemaal in. Het is ongebruikelijk. Dat is niet omdat de mening van de slachtoffers genegeerd wordt, want dat doen we in rechtzalen al jaren, en heftiger dan dit. Maar dit is de eerste keer dat die verhalen van boze vrouwen die tegen hun zin als slachtoffer worden gebruikt door het OM ook in de media mogen. En dan openbaar door de zieligheidsindustrie en de moraalridders worden genegeerd en weggehoond. Want dat is het.

Het NRC
Ooit was het NRC een kwaliteitskrant. Dat is helaas voorbij. Dit artikel is daar een treurig voorbeeld van. Eigenlijk zijn het twee artikelen, maar ze hadden netzogoed in één artikel kunnen worden gezet, ze overlappen heel veel. Heel vreemd dat van dezelfde schrijver op dezelfde dag twee artikelen met overlappende inhoud als twee verschillende artikelen worden geplaatst. Ze komen stof tekort denk ik.

Het komt van een journalist die beter zou moeten weten. Hij is geïnformeerd door hele goede mensen die hem ècht beter hebben laten weten dan wat hij hier opschrijft. Het is dus niet uit onwetendheid dat hij zo'n lustvol volksmennerijtje tikt. Je kan hier niet uitgaan van wat dommige snelschrijverij van iemand die niet beter weet. Deze vent schrijft precies wat hij wil.

Beide artikelen volgen de politie, en wat de politie allemaal over sekswerk denkt. De journalist gaat "embedded" met de smeris mee op overval. Ze kiezen een sekswerker, ze maken onder valse voorwendsels een afspraak, en dan gaan ze haar pakken. Dat is al jaren de methode, en helaas is het iets wat het publiek accepteert. Want eigenlijk mogen ze helemaal niet zomaar je huis binnenkomen als je ze niet toelaat. Maar bij sekswerkers is het natuurlijk anders.

Volgens het artikel is het doel om slachtoffers van mensenhandel te vinden. Dat is de reden die altijd wordt gebruikt. Die vind je niet door meiden te overvallen en te proberen in de ellende te smijten, maar als ze maar hebben geroepen dat ze het doen tegen de mensenhandel mogen ze zo'n beetje alles. En dat er dan wat burgerrechten moeten sneuvelen is bijzaak.

Het artikel is zo geschreven dat het meteen overspringt van "mensenhandel zoeken" naar "misstanden vinden," alsof dat hetzelfde is. Dat zijn het soort sprongetjes die ik altijd uit mijn blog probeer te vissen, want dat is misleidend en dan krijgen mensen het verkeerde idee. Een journalist zal dat echt niet minder goed weten dan ik, dus dat staat er gewoon expres in.

Wat zijn die misstanden dan? Dwang, geweld, uitbuiting? Dat zijn de dingen waaraan mensen denken bij misstanden in de prostitutie, toch? Natuurlijk niet. Het begint bij bijverdienen met je uitkering, want dat mag nooit als het om sekswerk gaat. Ook om belastingfraude, en dat zal wel om de BTW gaan, want bij op kleine schaal bijverdienen hoef je danwel geen BTW te betalen, maar niet als het om sekswerk gaat. Al wordt er ook vastwel zwartgewerkt, hoor. We zijn geen engeltjes.

Een andere misstand is onrechtmatige bewoning, en dat kan vanalles zijn. Als je hoer bent, controleren ze bijvoorbeeld of je wel huurster bent in het pand waar je woont. Bij je buurvrouw vallen ze niet binnen, dus die treffen ze niet aan als "misstand buiten de prostitutie," maar het wordt meegenomen als stok om mee te slaan als je hoer bent. En het kan zelfs zo simpel zijn als dat er klachten over je komen nadat ze je buren vertellen dat je hoer bent.

De journalist doet er zelf nog een schepje bovenop als het gaat om "kindspoor." Dat is namelijk helemaal niet dat er een kind aanwezig is in de woning terwijl er een klant wordt ontvangen. Ookal is het al een vreemd iets om als misstand te zien. Een kindspoor is dat er spòren van een kind in de woning zijn waar wordt ontvangen. Als er speelgoed ligt, is er kindspoor, en dat is een misstand. Want met kinderen wordt elk verhaal dramatischer. Ookal is dat niet logisch.

Mensenhandel, dat klinkt al veel ruiger. Dan is er echt wat aan de hand! Nou ja, niet echt natuurlijk. De term mensenhandel betekent al nietzoveel meer, en wat ze daar aantreffen is niet het delict mensenhandel, maar signalen van mensenhandel. Dat is wel heel wat anders. Dat kan je gewoon aan de politiecijfers over die steden zien, het gaat alleen om de onderbuiken van de overvallende smerissen.

Als je het zo bekijkt is het nog best bijzonder dat ze maar in zestig procent van de gevallen een misstand kunnen vinden. Kijk zelf maareens om je heen of je zelf nat zou gaan. Vooral als je de lijst met signalen van mensenhandel ernaast houdt. Ik denk dat je vaker bij niet-hoeren dan bij hoeren zal ontdekken dat er zo'n "misstand" is, ookal was het maar omdat hoeren hun best doen om die niet te hebben. We worden ermee verneukt immers.

Er wordt een eng groot cijfer over het aantal veronderstelde slachtoffers genoemd. Mijn statistiekmannetje knort dan dat je die getallen niet zo op mag tellen als de Nationaal Rapporteur het volgens het NRC doet, omdat veel van die meiden elk jaar weer in de statistiek staan. Als je één keer wordt geturfd, blijf je geturfd worden. Sommige meiden zijn zelfs meerdere slachtoffers per jaar. Sowieso is het een onzincijfer.

We zien ook weer dat er in advertenties wordt gevist naar signalen van mensenhandel. En natuurlijk zien we dan ook weer dat ruime openingstijden en lage prijzen als signaal worden gezien. Want niets verdient zo lekker voor een crimineel als zijn hoertje weinig geld laten vragen, en waarom ruime openingstijden een onzinding zijn om als signaal te zien heb ik al een heel eigen stukje gegeven.

Als de agenten gaan praten over zich verplaatsende meiden, gaan ze wel even scheef. Het ging toch om thuisontvangst? Sowieso is dat hele verplaatsen alleen een smoes om hun eigen mislukkingen een plaatsje te kunnen geven, daar heb ik ookal eerder over geschreven, maar het komt hier helemaal uit het niets. Want ze maken een àfspraak via een advertentie. Dus dan komen ze haar toch sowieso gewoon tegen, hoe ze ook verhuisd is met de tijd?

Er komt weer een interessante journalistieke draai aan het verhaal als de journalist zegt dat criminelen aan contra-observatie doen. Daarmee beschrijft hij dat je je klant naar een locatie buiten je werkplek laat komen om even te zien of hij wel fris is, voordat je met hem naar de werkplek gaat. Die gebruiken veel meiden, niet alleen om te zien of ze de klant wel willen, maar ook om zedensmerissen te proberen af te poeieren. Waarom noemt hij meiden die dat doen criminelen?

In een voorbeeld dat in het artikel wordt genoemd, herkent de vrouw die ze proberen te belazeren één van de zedengompen bij gezicht. Ze SMS-t hem dat ze hem herkent. Bye bye! Dat moet je niet doen. Dan weten ze meteen dat ze betrapt zijn, en gaan ze naar de volgende. Ik laat ze wachten. Elk half uur dat ze op mij wachten zijn ze niet iemand anders aan het verneuken. Een collegaatje stuurde ze eens de hele middag van het ene naar het andere adres. Dat is pas stoer.

Het is geen fijn gevoel dat er op je gejaagd wordt. En als je met een klant afspreekt in "zijn huis," is het lastig om dat te doen. Maar kort geleden had ik het aan het handje, ik vertrouwde het niet helemaal en ik had de klant gevraagd me te ontmoeten bij een bushalte bij hem in de buurt. Toen ik daar langsreed zag ik die vent staan, en alles in me schreeuwde meteen dat het een zedensmeris was. Ik reed met een droge mond en kloppend hart door. Had ik dat niet gedaan, dan had ik nu grote problemen.

We krijgen in het artikel een verslagje over een overval. De agenten nemen wapentuig mee. Niet omdat het nodig is. Sinds de jaren tachtig is er nooit echt geweld tegen de politie gebruikt in dit soort overvallen. Maar het klinkt lekker macho en onheilspellend. De overval is op een transseksueel, altijd een favoriet doel van zedengompen, want gender benders vallen niet in de smaak. Zedenagenten zijn uiteindelijk altijd op zoek naar seks en haat. Liefst samen.

Er is niets te vinden natuurlijk. Elke keer dat ze ookmaar íéts vinden komt het breeduit in alle kranten, en met al die honderden overvallen vinden ze eigenlijk nooit wat. De trans blijkt geen verblijfsvergunning te hebben, en de politie pakt haar daar maar op. Dat zijn ze niet verplicht, maar dat doen ze graag. Ookal kan je je afvragen of ze zonder wettige aanleiding wel naar die papieren hadden mogen vragen.

Ze vinden het verdacht dat ze de telefoon van de trans niet vinden. Dat is geschreven om te klinken alsof er ergens tòch een "potige kerel" met die telefoon moet zijn. Maar als je weet dat Zeden je graag je werktelefoon afpakt om je zakelijke contacten af te snijden, en die ooknog kan gebruiken tégen je klanten, zou jij in haar plaats dan niet ook die telefoon onvindbaar hebben gemaakt?

Custers, één van de zedentypes die geïnterviewd zijn in het artikel, beweert dat als je een Oost Europese hoer driekwart van haar geld afpakt, ze nog vijf keer zoveel verdient als in haar eigen land. Dat betekent dat je hier als hoer dus twintig keer meer verdient dan in het Oosten. Daar klopt geen kut van, want het boert hier wel beter, maar langzoveel niet. En dat heb ik aleens uitgelegd. Volgens collegaatjes daarvandaan is het meer een verhouding van één op vijf. En voor quitte spelen komen ze niet helemaal naar hier.

Dit soort stukken drijft op stoere verhalen. Netzoals de zaak rond Sjaban dreef op een vlot van gebroken honkbalknuppels in ijsbadjes, moet hier ook iets stoers komen. Maar ze komen niet verder dan een bekende, maar flauwe, urban legend uit de jaren tachtig, over een huis waar de deurkrukken zijn weggehaald om het meisje niet te laten ontsnappen. En de journalist vraagt niet hoe die meid dan voor haar klant opendoet.

Tenslotte eindigt één van de artikelen met een zorgelijke opmerking over de WRP, die een wet zou zijn "om de verguninningen voor thuiswerkende prostituees volledig af te schaffen." Dat vindt de politie heel zorgelijk. Iedereen die de WRP kent weet dat het juist een wet is die de vergunningplicht veel strakker om onze halzen legt, en er alleen een toezegging van een nu afgetreden minister is dat hij op éénpitters niet van toepassing zal gaan zijn. Maar dat zaait geen paniek, dus daar heeft de journalist niets aan. Dus dan is een leugentje weer snel gemaakt.

Provokatie
Eerder in dit stukje noemde ik het al provokatie. Daarmee bedoel ik niet dat de media-consument geprovoceerd wordt, want dat is heel duidelijk niet zo. Als je op Facebook en Twitter kijkt, zie je dat alleen de mensen die de seksindustrie vanbinnen kennen zich verzetten tegen het toneeltje wat er uit deze publicaties springt. De rest van de mensen laat het stil over zich heenkomen, of geeft er een koppeling over door terwijl ze belijden hoe erg ze tegen dit soort misstanden zijn.

Het zijn ook voor dat soort mensen in het publiek geen provocerende media-uitingen. Juist niet. Zelfs de mensen die geïnterviewd worden zijn niet in de eerste plaats bezig met provoceren. Ja, ze werken er zeker wel aan mee, en zowel van Dijke als de Boer weten wat de rol is van het programma, maar ze proberen zeker niet het publiek te provoceren. Eigenlijk proberen ze het omgekeerde.

Dit soort programma's gebeurt niet zomaar. De timing lijkt vreemd, want er is in beide gevallen niets níéuws te vertellen. Die razzia's en overvallen gebeuren al jaren. En dit is gewoon meer van hetzelfde. De zaak waar Een Vandaag over vertelde is ook al bijna een half jaar oude koek. Toch komen ze nu, en allebei met een duidelijk riskante manier om het verhaal te vertellen. Ze laten meer zien dan gewoon, ze laten weerstand zien van de meiden, en dat de vangst alleen kruimels is, net genoeg om mee te verneuken.

Ik zie dáár een provocatie in. De mensen die het beleid moeten maken, de politici, kan het weinig schelen wat er echt gebeurt, zolang ze maar iets doen wat lekker ligt. En als politici gaan kijken naar hoeveel macht en middelen ze aan moralisten geven, dan kunnen ze denken dat ze te ver gaan. Dat ze zullen worden gepakt. Dat de meiden hun bek open gaan trekken, en laten zien dat het een heksenjacht is. Dat dit soort artikelen de omslag gaan maken.

Deze twee dingen laten zien dat dat niet ertoe doet. Dat je kan laten zien dat het heksenjacht is, maar dat mensen zich wel mee laten gaan in het reddertjesverhaal, dat ze niet boos gaan kijken naar wie ze misleid heeft. Dat ze de banale waarheid laten liggen, om het comfortabele moralistensprookje te blijven volgen. Ook als ze recht in hun bek krijgen van het zogenaamde slachtoffer dat er geen kut van klopt.

Het provoceren hier is om de mensen rechtuit te laten zien dat de onderwerpen van de mythologie het niet eens zijn met het verhaal dat over ze wordt verteld. Rechtuit te laten zien dat de feiten niet kloppen met het verhaal wat we al zoveel jaren horen. Er wordt geprovoceerd dat mensen zelf gaan afwegen wat er gebeurt. En door zo te provoceren bewijzen deze media-uitingen dat het niet gebeurt, wat je ook doet, omdat mensen te comfortabel in hun verhaal zitten.

Er zit geen risico aan dat alles klapt als we niet goed genoeg worden doodgezwegen. Het denkbeeld is onkwetsbaar, geen waarheid scherp genoeg om het door te prikken. En dat ziet de nieuwe minister ook.