Wetsvoorstel klantcriminalisering

Vandaag is officiëel het wetsvoorstel over het criminaliseren van klanten gepresenteerd. Daar schreef ik al eerder over. Het was al voor de zomer aangekondigd, maar nu is het uitgebreid in de krant gezet. Het is een initiatief van Nine Kooiman (SP), Marith Rebel-Volp (PvdA) en Gert-Jan Segers (CU). Je kunt er hier een jubelverhaal over lezen in de Volkskrant. Het katern met de persoonlijke ophemeling van de initiatiefnemers vind ik vooral een griebel.

Dit zijn drie mensen die ik heb geprobeerd te bereiken. Gert-Jan Segers heb ik zelfs op mijn blog gehaald, Marith Rebel-Volp liet zien dat ze niet eens las wat ik haar stuurde, want die dacht dat ik honderd procent andersom bedoelde dan wat ik had geschreven, en Nine Kooiman speelt alleen stommetje. Ik ben ook niet de enige die hen heeft benaderd met brieven en mails. Ik weet dat er veel meiden en organisaties worden genegeerd.

In de krant worden vooral de persoonlijke kantjes even getoond. Het is namelijk minstens zo belangrijk dat de initiatiefnemers in het zonnetje komen te staan, als dat de prostitutie wordt bestreden. En in die paar citaatjes kan je al zien dat ze zo weinig realiteitszin hebben. Nine Kooiman bijvoorbeeld zegt:

Op het Zandpad (rosse buurt in Utrecht, red.) stond ik naast een rechercheur die vermoedens had van allerlei misstanden, maar niet altijd iets kon doen. Later in Bulgarije kreeg ik hetzelfde gevoel: ook daar hebben rechercheurs moeite om het bewijs tegen mensenhandelaars rond te krijgen. Ik vond dat we de klanten van prostituees bondgenoot moesten maken bij de aanpak van mensenhandel.

Daar laat ze zien dat ze er niets van weet. Die rechercheurs mogen àlles. Een vaag onderbuikvermoeden is al tien punten op de signalenlijst. En dat die rechercheurs geen bewijs rond kunnen krijgen, ligt er meestal aan dat het bewijs er niet is, omdat de misdaad er niet is. Nu wil ze dan mensen "bondgenoot" maken door ze een celstraf boven hun hoofd te laten hangen, en dan ook nog op een hele rare manier?

Volgens de jubelverhalen van de pers gaat het erom dat nu klanten die misbruik maken van de situatie van een gedwongen hoer vrijuitgaan, en dat er nu een wet komt die zo'n klant strafbaar stelt als hij weet dat ze gedwongen wordt, en er tòch voor gaat, en haar niet aangeeft bij de politie. Maar zo zit het natuurlijk weereens niet. Wat houdt dit voorstel nou precies in? In hun eigen woorden staat er:

Dit wetsvoorstel strekt tot strafbaarstelling van degene die seksuele handelingen verricht met een prostitué(e) terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij of zij daartoe is gedwongen of bewogen, dat wil zeggen een slachtoffer van mensenhandel is.

Ze doen ten eerste meteen alsof iemand die "bewogen" is om te hoereren meteen een slachtoffer van mensenhandel is. Dat is lang niet altijd zo, maar laat ik daar nietteveel woorden aan vuilmaken. Wat je wel meteen moet opvallen, is dat het niet alleen gaat om gedwòngen meiden, maar ook om "bewogen" meiden, een héle vage term. Voor mensenhandel geldt het al als dwang als je een meid vertelt hoeveel ze kan verdienen in de prostitutie, en "bewogen" is nòg vager.

De wetstekst gebruikt het mensenhandelartikel als definitie van wanneer de klant strafbaar is. Dat houdt dus ook in dat dezelfde slappe eisen worden gesteld om iets bewijs van mensenhandel te noemen, en nu gaat het ooknogeens niet om bewézen mensenhandel, maar om vermóédens van mensenhandel. En eigenlijk niet alleen om vermoedens van mensenhandel, maar om zouden moeten vermoeden van mensenhandel.

Helaas is dat belangrijk. Tegenwoordig zit de hetze tegen prostitutie er zo diep in dat volgens politie, OM en rechters, die allemaal zich cursussen laten geven door de zieligheidsindustrie, dat héél veel al officiéél als signaal van mensenhandel geldt, laat staan dat je er zelf ooknog vanalles bij hoort te denken. In het artikel wordt geen poging gedaan paal en perk te stellen aan welke zaken vermoedens dienen te laten rijzen. Slechts voorbeelden worden gedebiteerd, zoals:

Bij signalen van mensenhandel die betrekking hebben op het slachtoffer zelf valt te denken aan uiterlijke signalen die duiden op (ernstige) mishandeling (blauwe plekken of striemen) of aan gedragskenmerken zoals uitingen van angst, afkeer of verdriet.
Bij kenmerken die betrekking hebben op de omgeving waar de seksuele diensten worden verleend, valt te denken aan onder andere een achteraf en aan het normale zicht onttrokken woonsituaties zoals onder andere garageboxen, ruimtes op verlaten industrieterreinen, of niet permanent bewoonde vakantie- of woonhuizen. Een duidelijk signaal van mensenhandel is aanwezig indien de prostitué(e), door een derde, onder dwang of met geweld aan de klant wordt gepresenteerd.
Bij de wijze waarop prostituanten in contact worden gebracht met een slachtoffer van mensenhandel kan gedacht worden aan de prostituant die via een louche kanaal hoort dat hij ergens seksuele diensten kan afnemen, bijvoorbeeld via 'recensiewebsites' waar de diensten van prostitué(e)s besproken worden, of de klant die via een schakel van vage tussenpersonen naar een prostitué(e) wordt geleid.
Indien één of meerdere van deze signalen aanwezig zijn moet de klant weten of redelijkerwijs vermoeden dat degene die de seksuele diensten aanbiedt het slachtoffer van mensenhandel is. Met de hierboven genoemde signalen wordt echter geen uitputtende lijst gegeven van de gevallen waarin sprake kan zijn van het genoemde redelijk vermoeden.

We moeten nu al oppassen met een dagje zuur, ziek of gebutst zijn, omdat overgevoelige klanten je zomaar bij de politie kunnen melden, maar dàn moeten we er ook nog bang voor zijn dat ze het massaal gaan doen omdat zij bang zijn anders strafbaar te zijn. Je mag je ook niet ergeren aan een vervelende klant. En vooral niet laten zien dat je daar zenuwachtig van wordt, want die staat in het lijstje van tekenen!

Het is zuur dat je een regen van meldingen gaat krijgen als je op een achterafplek werkt, juist omdat er zo aan alle kanten wordt verboden om plekken te geven aan hoeren die in het zicht werken. Er wordt makkelijk gedaan alsof een meid die ergens een kelderbox huurt, of op een bedrijventerrein probeert om niemand tot last te zijn, maar een duidelijk slachtoffer moet zijn van dwang. Mijn werkflatje zou ook al me veroordelen tot ellende. Enkel en alleen omdat de politici niet verder willen denken dan wat ze uitkomt.

Kennelijk hebben de politici ook besloten dat een meid vinden via een Hookersrecensie een "louche kanaal" is, en dat je dan wel mag uitgaan van dwang of "bewogen" zijn. Bij een telefonist(e) is kennelijk helemáál duidelijk dat het gaat om dwang. Dat veel meiden hele goeie redenen hebben om een telefonist(e) hun contacten af te laten handelen kan er kennelijk niet in bij de initiatiefnemers.

Zo heb je in het voorbeeld alleen al een serie van zogenaamde tekens van dwang, waar de klant dan van moet aannemen dat het stuk voor stuk betekent dat het mis is. Dan móét hij je aangeven, of hij het zelf nou realistisch vindt of niet, en màg hij je klant niet meer zijn. Want hij hoort te denken dat je gedwongen bent. Als hij wat anders doet, riskeert hij immers vier jaar gevangenisstraf. Zo gek is het.

Iets om over na te denken is ook dat de klanten verplicht zijn om te melden, maar dat dat wèl anoniem mag. Controleren ze dan dat wie anoniem heeft gebeld? Dan moet je je wel erg gaan afvragen hoe anoniem dat dan nog kan zijn! Hoe meer je erover nadenkt, hoe raarder dat idee wordt, en hoe meer het laat zien dat daar door de initiatiefnemers in ieder geval niet over nagedacht is.

Het beperkt zich niet tot klanten van echte dwanggevallen. Zoals de wet geformuleerd is, wordt een klant strafbaar zelfs als hij wéét dat er geen sprake is van dwang of mensenhandel, er ook door politie en OM geen dwang of mensenhandel wordt geconstateerd of vermoed, maar hij wèl volgens de regeltjes "vermoedens" hóórt te hebben. Er hoeft geen misdaad te zijn om jou te veroordelen tot de gevangenis voor het negeren van die misdaad.

De achtergrond die de initiatiefnemers geven voor hun wetsvoorstel is ook niet veel soeps. Ze kiezen als dwangcijfer dat vijfenvijftig procent van de meiden gedwongen werkt. Dat cijfer hebben ze gepakt uit de Criminaliteitsbeeldanalyse Seksueel Misbruik 2012, en die hebben dat gekregen door aan te nemen dat Comensha 7,3% van de slachtoffers turft. Waarom dat rare getal? Omdat je dan voor het totale aantal slachtoffers precies uitkomt op wat de ILO schat. En dat is weer 55% van wat het geschatte aantal hoeren in Nederland.

Al die cijfers staan bovendien op hun beurt weer op los zand. De schattingen van het ILO behandel ik hier al, en hoe netjes het turfjessysteem van Comensha werkt heb ik ookaleens behandeld. En waar die turfjes vandaankomen is weer een heel eigen verhaal. Dat scheelt weer veel typwerk. Kennelijk kan het de initiatiefnemers niet schelen of de cijfers die ze als rechtvaardiging voor hun standpunt gebruiken ook echt iets met de werkelijkheid te maken hebben. Er wordt geknoeid met cijfers.

Het barrièremodel wordt nog even genoemd. Dat is kort gezegd dat ze het zo moeilijk maken om hoer te worden door regeltjes en hindernissen, dat veel meiden teveel in de problemen komen en opgeven. Ze doen alsof het bedoeld is tegen mensenhandel, maar het richt zich alleen op prostitutie moeilijker maken. Kennelijk denken ze dat een gedwongen meid eerder de brui geeft aan moeilijkdoenerij dan een vrijwillige. Of eerder, het kan ze niet schelen.

Er worden voorbeelden uit het buitenland bekeken. Engeland heeft een wet die klanten strafbaar stelt, maar die is verankerd in de illegaliteit van prostitutie, en vinden de initiatiefnemers dus niet bruikbaar. Finland heeft een wet die klanten van gedwongen meiden strafbaar maakt als je kan bewijzen dat de klant wìst van de dwang. Dat bewijzen, dat zien de initiatiefnemers juist niet zitten.

Vooral komen ze met de rechtvaardiging dat de Nationaal Rapporteur, de politie en de overheid willen dat ze de klanten aan kunnen pakken. Nu kan dat ook wel, zo bleek al uit de quickscan, maar dan moet je wel bewijzen dat de klant er voordeel van heeft gehad dat ze gedwongen is, en dat is teveel moeite, dus moet er een wet komen die makkelijker naar een veroordeling toewerkt. Ik klink cynisch, maar het staat er wel.

De initiatiefnemers spreken de verwachting en hoop uit dat deze strafbaarstelling ook een aanmoediging zal zijn voor klanten om misstanden te melden zodat dwang en uitbuiting sneller en beter bestreden kunnen worden.

Dat lijkt me een raar idee. Straf is een vorm van geweld. Je hebt wetten om mensen te dwìngen om te doen wat de overheid wil. Het is niet een manier om mensen op te roepen, signalen te geven, of je afkeuring te ventileren. Het is een dwangmiddel in handen van de geweldsmonopolist, en een voorschrift aan die geweldsmonopolist om dat dwangmiddel zonder aanzien des persoons en in elk voorval toe te passen.

Deze wet is gekomen als opvulling voor het gat dat het verwijderen van de vergewisplicht uit de WRP. Oorspronkelijk was er een stel regels in de WRP om ook klanten strafbaar te maken als ze niet controleerden of hun meisje wel aan alle regeltjes had voldaan. Dat is eruitgehaald omdat de Eerste Kamer vragen stelde over of dat nuttig was, of dat niet oneerlijk was, en of dat wel haalbaar was. De minister kon daar geen antwoord op geven en heeft het maar geschrapt. Nu komt het weer in een andere vorm terug.

In de Memorie van Toelichting staat vanalles over melden van misstanden door klanten, maar er staat niets over in de voorgestelde wetstekst. Er is helemaal geen beveiliging ingebouwd voor een klant die netjes meldt. Hij krijgt er geen wettelijke bescherming door. Eigenlijk is een klant die wat meldt zichzelf gewoon aan het aangeven. Zonderdat hij daar iets voor terugkrijgt aan bescherming. Hoe zich dat verhoudt met nemo tenetur moet nog nader beschouwd worden, maar zal gezien het niveau van de 2e Kamer waarschijnlijk niet opgemerkt worden.

Er zal de komende tijd best wat worden geprotesteerd tegen de gekke uitspattingen van dit wetsvoorstel. En dat gaat ertoe leiden dat de initiatiefnemers zullen zeggen dat het zo niet bedoeld is, en zo niet gebruikt gaat worden. Eerlijk niet. En dan komt die wet erdoor, en als hij er eenmaal is, hoor je alleen nog: "sorry, het is nou eenmaal strafbaar. Het staat in de wet, daar kunnen wij ook niets aan doen." Netzoals bij elke andere gekke wet.

Met deze wet in de hand kan de politie naar hartenlust razzia's op klanten beginnen. Het is wel duidelijk dat de eerste stap zal zijn om Hookers.nl af te gaan stropen. Maar vooral zie ik het gebeuren dat je een politie-overval krijgt als onafhankelijke, al of niet illegale, meid, en de politie al de inbellende nummers van je mobiel gaat opsporen om lekker klantjes te scoren.

Deze wet is een manier om klopjachten op Hookers te kunnen doen, om onafhankelijke meiden brodeloos te maken, en om vooràl de klanten bang te maken. Dat laatste is waar het natuurlijk om gaat. Ze willen de prostitutie vernielen, en omdat totaalverboden maar niet lukken, maken ze het gewoon zo moeilijk mogelijk. Er is weer geen enkele manier waarop dit positief kan gaan uitpakken.

Klanten zijn geen rare mannen. Ze geven om je. Als die wat zien dat niet in de haak is, kun je meer op je klanten vertrouwen dan op de politie. Om die mensen strafbaar te gaan maken, vooral als ze zo moeilijk kunnen weten wanneer ze nou wèl en wanneer ze nou níét strafbaar zijn, is gewoon niet eerlijk. Er is geen reden om te denken dat dit nódig is, en er is geen argument om aan te geven dat dit éérlijk zou zijn.

Er gaat geen klant méér naar de kliklijn of naar de politie door deze wet. Ze gaan zich eerder verstoppen. Je geeft namelijk wel aan dat je klant bent, en iets mogelijk strafbaars hebt gedaan, als je melding doet. Er is geen klant die zijn schouders ophaalt over iets wat hem ècht doet denken dat er wat mis is. Dan doet de politie er niets mee, maar dat kan je hem toch niet aanrekenen?

Je krijg wèl meer meldingen van de vreemde fantasie-kenmerken van dwang, zoals in het wetsvoorstel als voorbeeld staat. Ze werkt niet in het zicht! Ze neemt haar telefoon niet altijd zelf op! Dwang! En zo verzuipen de gevallen die ècht politie-aandacht nodig hebben nog verder in de onzin dan ze nu door alle heksenjacht al doen. En hoe gaat dit meiden in nood helpen? Die voldoen niet aan het plaatje wat hier wordt gemaakt.

Maar daar gaat het ook eigenlijk niet om. Het is gewoon de vieze hoerenloper straffen. Moralisme met een reddingssausje.