Helaas is de WRS veel slimmer geschreven. De schrijvers hebben geleerd van waar de WRP foutging, en hebben met verhullende taal maar vooral met later uit te breiden regels een kapstok ontworpen waar later vanalles aan opgehangen kan worden. Het is heel vernuftig opgebouwd, want als je gelooft in de aannames waar het wetsvoorstel op aanhaakt, ziet het er allemaal heel redelijk en goedaardig uit. Dat hebben ze niet zelf zo geraffineerd verzonnen, maar daar kom ik later op terug.
Heel in het superkort was de WRP een vervolg op de Kaderwet, een wet die er nooit van is gekomen om de overheid regels te laten maken voor de prostitutiebranche die in 2000 uit de gedooghoek werd gehaald en gereguleerd moest gaan worden. De hele legalisatie van de prostitutie was al bedoeld om sekswerk "beheersbaar" te maken, en natuurlijk grepen de seksueel autoritaire partijen hun kans om de hoeren eens goed te tuchtigen.
Maar dat ging mis in de Eerste Kamer. De Tweede Kamer was best gewillig om allemaal onzinnige regels goed te keuren ookal maakten we duidelijk dat het schadelijk was, de Eerste Kamer legde het langs de lat van regels over hoe wetten moeten werken, en daar viel de WRP in stukken uit elkaar, met hakkelende ministers die niet uit konden leggen waar sommige stukken goed voor waren. En dat ging uitgekleed terug naar het Kabinet. Als je meer wil lezen, er staat veel onder de tag "WRP" in mijn blogje.
Nu zijn we wat jaren verder, en komt het kadootje van het kabinet aan de moralisten in de politiek. De WRS gaat sekswerk reguleren. Nou ja, niet echt eigenlijk. De WRS is namelijk niet zo gemaakt dat je echt een gereguleerde branche krijgt, je krijgt er vooral een branche van waar iedereen zich bloot moet geven aan de overheid, of anders gestraft wordt. Dat is de kern van de hele wet, en van heel veel kan je als je naïef bent je afvragen waar het goed voor is.
Ik heb het wetsvoorstel gelezen, en de toelichting. Ik niet alleen gelukkig, daar heb ik helpers voor. Het is geslepen en subtiel geschreven. Er schuurt wel wat, zoals het zinnetje "Van de overheid kan niet verlangd worden" alsof de overheid zoveel gevraagd wordt doordat we gewoon bestaan, of het de hele tijd verwijzen naar "de aard van de branche" alsof de overheid niet al tientallen jaren zijn best doet níéts te leren over de branche, maar dat zijn dingen waar iemand van buiten de branche snel overheenleest.
Natuurlijk heb ik het wetsvoorstel en de memorie van toelichting doorgespit, en er kwam een stukje van dat veel te groot werd. Als ik bij elke fout en elke slechte maatregel in die documenten een paragraafje schrijf, komt er een brij van die niemand leest, die niemand volgt, en waar niemand wat aan heeft. Mijn helpersploeg heeft me dat wel laten zien, en ik gooi het nu maar over een andere boeg.
De WRS in het kort
Voortaan is hoer zijn strafbaar. We worden gecriminaliseerd, en mogen alleen met een vergunning hoer zijn. Meiden onder de éénentwintig mogen geen vergunning. Met die vergunning ben je niet meer "illegaal," maar je kan ook niet zomaar aan de slag. De plek waar je werkt, een prostitutiebedrijf, moet immers ook een vergunning hebben, dus het vergunningencircus van de gemeentes blijft hetzelfde. Er is nog steeds ruimte voor gemeentes om zo moeilijk te doen als ze willen, er is alleen een basislijn getrokken van hoe moeilijk het minstens moet worden gemaakt.
Er is geen prostitutiebedrijf-vergunning nodig voor éénpitters volgens het wetsvoorstel. Maar het wetsvoorstel en de memorie van toelichting praten er een beetje omheen of dat nou invloed gaat hebben op de gemeentes die nu al éénpitters uit hun huizen zetten voor sekswerk. Alle vergunningen worden opgeslagen in een register, dat tegelijk ook een register is van overtredingen van de vergunningplicht.
Sekswerkers die zonder persoonlijke vergunning werken, of die werken in een bedrijf dat de vergunning niet in orde heeft, kunnen een boete tot 20750 Euro krijgen. Een bestuurlijke boete, dus eentje die niet opgelegd wordt door de rechter na een proces, maar eentje die de burgemeester gewoon kan uitdelen zonder proces. Op die manier dragen we kennelijk verantwoordelijkheid aan een acceptabele branche, want zoals in de memorie van toelichting staat:
"Ook van de prostituee mag worden verlangd dat zij een bijdrage levert aan een acceptabele seksbranche. Indien de prostituee bewust en vrijwillig kiest voor illegale prostitutie, of zich niet houdt aan haar wettelijke verplichtingen, moet ook zij daarvoor aansprakelijk kunnen worden gehouden."Klanten van de illegale onvergunde sekswerkers worden ook fors strafbaar. Daar komt tot 12 maanden cel op te staan. Er komt een manier voor klanten om de vergunning van hun hoer te controleren, waarschijnlijk door haar telefoonnummer en haar vergunningnummer in een automatische telefoonlijn in te voeren om te horen of die matchen, zodat ze weten dat ze niet strafbaar zijn. Hoe dat bij live seksshows zou werken blijft onduidelijk, maar daar geldt het ook. Door die vergewismogelijkheid zijn ze strafbaar als ze zonder te checken een illegale meid treffen.
Dat is niet hetzelfde als de eerder afgeschoten vergewisplicht, technisch dan. De vergewisplicht strafte de klant voor het niet vergewissen, de nieuwe regels maken hem strafbaar voor wat hij had kunnen voorkomen door te vergewissen. Dat is juridisch iets heel anders, ookal legt het nog steeds de opsporingslast bij de klant. Een geraffineerd spelletje om toch dingen erdoor te krijgen.
Verder is er nog wat de pers braaf napraat als het "pooierverbod." Dat is een strafbaarstelling van geld verdienen met diensten leveren aan een sekswerker faciliteren bij het sekswerken. Dus dat gaat niet om pooiers, maar om chauffeurs, telefonistes, verhuurders, klusjesmannen, organisators, werkpartners, en vooral boekhouders. Het heette in de wandelgangen van het OM niet voor niets het "boekhouderswetje." Daar komt twee jaar cel op te staan.
De nuloptie, dus de mogelijkheid voor gemeentes om "ter bescherming van de openbare orde, de woonen leefomgeving of de veiligheid en de gezondheid van prostituees of klanten" geen prostitutiebedrijven toe te staan. Wat dat voor éénpitters betekent weet niemand. Er blijft ook een blanco cheque voor toezichthouders om binnen te treden in woonhuizen waar een seksbedrijf is gevestigd, al is daar het huis van de éénpitter wel uitgesloten.
De porno hoeft zich geen zorgen te maken over al deze dingen. Het gaat namelijk vreemd genoeg alleenmaar over live seksshows en prostitutie. Als je achter een webcam zit of seksfilms maakt, heb je geen vergunning nodig. Als je wèl ongefilterd kontakt kan maken met een klant waaraan je vragen kan om een berichtje naar buiten te smokkelen, loop je namelijk volgens de schrijver van de wet meer risico. Het zal zijn omdat anders pornokijkers, dus heel Nederland, opeens gecriminaliseerd worden. Met minderheden gaat dat toch makkelijker.
Wat is er mis met de WRS?
Er is veel mee mis, zoals je kan verwachten van een wet die door moralistische politieke partijen is gemaakt om hun zondebok eens goed te tuchtigen. Het uitgangspunt is dat sekswerk iets afwijkends is waar de overheid eens goed grip op moet krijgen om orde op zaken te stellen in onze vieze branche. We hebben danwel de vrijheid om onze foute keuze voor "dat bestaan" te maken, maar de overheid kan maar zoveel over zijn kant laten gaan.
Er zijn nu heelwat lezers die met hun ogen rollen en denken: "Oh die Zondares, daar gaat ze weer. Het gaat helemaal niet om moraliteit, dat ziet ze er gewoon in omdat dat haar vreemde wereldbeeld is." Voor die mensen citeer ik even de memorie van toelichting over waar de wet op gebaseerd is.
Niet te ontkennen valt evenwel dat de prostitutiebranche niet vergelijkbaar is met enig andere branche, omdat seksuele handelingen een fysieke inzet vragen die normaliter geen onderdeel is van een betaalde activiteit. Lichamelijke integriteit is een belangrijke waarde, en van de overheid mag verlangd worden dat zij hier een extra zorgplicht voelt, en met betrokkenheid optreedt, om te komen tot een acceptabele branche, waarin alleen gewerkt wordt door mannen en vrouwen die ten minste 21 jaar oud zijn, die niet door een ander tot dat werk gedwongen worden, die zich naar verwachting kunnen redden in dat bestaan, en die zich bewust zijn van de risico’s van het werk. Als niet aan deze vier essentiële eisen is voldaan, kan niet van de overheid verwacht worden dat zij prostitutie toestaat.Hier wordt dus gedaan alsof sekswerk niet normaal is, omdat er dingen worden gedaan die "normaliter" niet een betaalde aktiviteit zijn. Dat kan je ook over koken zeggen, meer mensen koken thuis dan er koks zijn. Moet chefkok dan ook een abnormaal beroep zijn? Meer mensen zorgen voor hun kinderen dan er kleuterjuffen zijn, meer mensen sporten voor niets dan er profsporters zijn. Maar die krijgen geen stigmatiserende criminalisatie behalve bij een willekeurige vergunning. En na dit uitgangspunt wordt het niet meer beter.
In dit deel van de sector geldt nu geen vergunningplicht, en dat betekent dat een relatief steeds groter deel van de prostitutie plaats vindt in het deel van de sector waar minder zicht op is vanuit onder meer zorg en toezicht en handhaving. Dit is zorgelijk, omdat prostitutie een risicovol beroep is. Het is bekend dat de prostitutiebranche een aantrekkelijk verdienmodel biedt voor mensenhandelaren. Daarnaast kan het werk specifieke gezondheids- en veiligheidsrisico’s met zich brengen.Natuurlijk gaan ze hierna niet in op wat die verdachtmakingen precies inhouden. Vooroordelen worden geslikt zonder kauwen, en je zorgt alleenmaar dat mensen gaan nadenken als je wat uit zou leggen. Bovendien hèbben de verbiedertjes achter dit wetsvoorstel niets om mee te onderbouwen dat sekswerk bijzonder aantrekkelijk verdienen is voor mensenhandelaren, en wat die zo specifieke gezondheids- en veiligheidsrisico's inhouden wat door je BSN in een database te bewaren kan voorkomen. En het risico van prostitutie ligt vooral aan de criminalisatie ervan.
Maar waar zouden we zijn zonder verdachtmakingen over mensenhandel? Natuurlijk niet helemaal met vereenzelviging, anders kunnen mensen gaan denken dat mensenhandel beter bestreden kan worden door de wet tegen mensenhandel, maar gewoon door te suggereren dat we mensen aan mensenhandel overleveren als we ze door het gevaarlijke valluik van de prostitutie laten vallen. We komen alleen niet verder qua bronnen dan:
verschillende rapportages van onder andere de politie en de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen (Nationaal Rapporteur) dat het aantal mogelijke slachtoffers van mensenhandel in de prostitutiebranche hoger ligt dan in andere branches.Je kan de koppelingen die ik in het citaat heb geplaatst gebruiken om eens wat meer te lezen over de geloofwaardigheid van die bronnen. En natuurlijk doen die hele bruikbare uitspraken over de horror in de illegaliteit, ookal lukt het ze al sinds 2000 niet om meer dan een handvol gevallen van mensenhandel te vinden ondanks alle razzia's en overvallen. Het blijft telkens bij voor straf je geld afpakken en je huis dichttimmeren als je geen slachtoffer van mensenhandel bent. Want wat ze beweren te zoeken bestaat niet als iets anders dan als een voorwendsel om je huis binnen te mogen vallen.
Bovendien wordt naar schatting maar liefst de helft van de gemelde mogelijke slachtoffers van mensenhandel in de prostitutie, gesignaleerd in de thuisprostitutie en escort. Dat zijn sectoren die veel minder zichtbaar zijn voor de overheid dan bordelen en raamprostitutie. Dit duidt erop dat de aantallen slachtoffers in de thuisprostitutie in werkelijkheid aanzienlijk hoger liggen.Het is wel even belangrijk om te zien dat het hier in het citaatje gaat over schattingen over hoeveel vage signalen er kunnen bestaan die op hun beurt weer worden geschat op basis van vage signalen die daadwerkelijk kunnen worden gevonden maar niet aan de slapste bewijsvereisten voldoen. Het is wilde speculatie door een moralistisch overheidsapparaat en een geoliede moraliteitsindustrie die griezelig in elkaar overlopen. Maar die moraliteitsindustrie is een stel liefdadigheidsbedrijven, het overheidsapparaat is de Overheid, en dan nogwel de politie en het OM, en die dingen zijn in Nederland heilige huisjes waar je niet aan twijfelt.
Als je de bronnen afgaat zie je dat het vooral gaat om de overheid die naar de overheid luistert, en naar de lobby achter dit wetsvoorstel vanuit de zieligheidsindustrie. Er is nog wel een pijnlijk momentje als je ziet dat het onderzoek naar geweld tegen sekswerkers, dat Proud en SOA/Aids hebben gedaan, wordt misbruikt, zoals sommige collega's al waarschuwden, om overheidsgeweld tegen sekswerkers te rechtvaardigen.
Ook een onderzoek naar de gezondheid van sekswerkers, waar we er gelijk of beter dan de gemiddelde burger uitkwamen op heel veel vlakken, waaronder SOA, wordt misbruikt. We gebruiken namelijk een beetje meer drugs dan gemiddeld. Ongeveer hetzelfde, misschien iets minder, dan mensen die graag naar dansfeesten gaan. We hebben, netzoals bijna iedereen, niet altijd een makkelijke tijd op het werk. Maar dat is een aanknopingspunt om erop los te fantaseren:
In vergelijking met de evaluatie van de opheffing van het bordeelverbod is de leefwijze van sekswerkers verbeterd, echter in vergelijking met de algemene Nederlandse bevolking leven prostituees ongezonder. Prostituees roken en drinken meer dan de gemiddelde beroepsbevolking en maken vaker gebruik van kalmeringsmiddelen. Dit kan samenhangen met het feit dat 45%van de prostituees het werk soms als emotioneel zwaar ervaart en 14%het werk zelfs vaak of altijd emotioneel zwaar vindt. Meer dan een op de drie sekswerkers komt via het werk wel eens in aangrijpende situaties terecht, met als gevolg verontrustende gedachten of herinneringen hieraan en/of slaapproblemen.Het is niet moeilijk om je te realiseren dat je zulke dingen over bijna elk beroep wel bij elkaar kan sprokkelen. Zoek genoeg, frame genoeg, haal genoeg uit kontekst, en alles kan je lelijk laten lijken. En dit is het ergste wat ze konden vinden. Er moet namelijk worden gesuggereerd dat er zulke misstanden door de sekswerkbranche heengeweven zitten dat de overheid wel radikaal móét ingrijpen.
Want het is best radikaal. We worden illegaal en strafbaar behalve als we vergund worden. De overheid zegt dus dat het niet mag, behalve als we door een hoepeltje springen om te zorgen dat de overheid het ons gùnt, het ons gééft. Sekswerk mogen doen is geen recht meer, het is een misdaad die onder omstandigheden door de overheid wordt goedgekeurd. Zonder die goedkeuring ben je een misdadiger. En iedereen die met je samenwerkt ook.
Je moet je laten vergunnen, en daar hoort bij dat je wordt geregistreerd. Er is overwogen om weer een peespas te proberen, waarbij je dus een register van vergunningen vervangt door ons zelf een pasje met de vergunning te geven, zodat we onze eigen administratie houden en de overheid geen lijsten van ons heeft, maar dat is afgekeurd. De reden: Dan zou er een foto op de pas moeten staan, en dat is een schending van onze privacy! Bovendien zou er dan geen register zijn waarmee ambtenaren informatie over ons kunnen opzoeken voor controle-doeleinden. Maar ergens anders in de toelichting staat:
Het register is nadrukkelijk niet bedoeld als startpunt voor controles.Dus wat is dan waar?
Het hele gedoe over dat de registratie zo nuttig is en niet weg mag is raar als je een ander stuk van de toelichting leest, over hoe het hele gedoe van vergunningen en registratie bestaat omdat op die manier het "startgesprek" kan worden afgedwongen. Het welbekende preekje van een ambtenaar die van toeten noch blazen weet, en je vanuit zijn ivoren torentje van mensenhandelmythologie stichtelijk toespreekt. Het preekje wat verschillende gemeentes hebben uitgeprobeerd, en wat nooit effekt heeft gehad.
Het wetsvoorstel babbelt erover dat het nu zo móéilijk is voor de overheid om aan te pakken tegen illegale prostitutie, omdat het zo onduidelijk zou zijn wanneer iets illegaal is. Dat zou in een land waar dingen pas illegaal zijn als ze expliciet verboden zijn heel eenvoudig moeten zijn, maar als je dingen als illegaal wil behandelen waar eigenlijk niets illegaals aan is, heb je inderdaad problemen.
Om die problemen op te lossen trekt deze wet een kraakheldere streep: als je vergund bent, ben je legaal, en als je onvergund bent, ben je een misdadiger. De vergunning maakt niets uit in wat je doet, de vergunning is niet gebaseerd op een relevante en duidelijke noodzaak om te vergunnen, hij is alleen bedoeld om mensen strafbaar te maken omdat je ze strafbaar wil hebben. Het is grip nemen omdat je grip wil hebben. Het is straffen omdat je wil straffen.
Ik krijg nu vast zeurpieten in mijn commentaren die gaan klagen over dat je ook een rijbewijs moet hebben, en ook een KvK-inschrijving, of een bouwvergunning voor je schuur, en dat je zonder die dingen ook in de problemen komt. Dat is alleen niet hetzelfde. Al die dingen zijn nodig om mensen te beschermen tegen dingen die je anders ten koste van anderen zou doen. Dit gaat alleen om iets wat voor onszelf gevolgen zou hebben. Als die gevolgen al zo zouden zijn als het wetsvoorstel suggereert.
Met een KvK-registratie kunnen mensen die zaken met je doen je achterhalen als je met de noorderzon verdwijnt. Een bouwvergunning zorgt dat je buren geen brandgevaarlijk monster in hun tuin zetten wat je tuintje in de schaduw zet. Een rijbewijs krijg je als je kan laten zien dat je niet als een losgeschoten brandweerslang over de straat zwiept. Al die dingen beschermen anderen. Deze vergunning maakt ons alleen kwetsbaar. Anonimiteit is belangrijk voor mensen met een stigma.
De toelichting doet wel pogingen om met iets te komen om te rechtvaardigen dat illegale prostitutie moet worden afgebakend en afgestraft. Vooral door de geestelijk gemankeerde redeneringen uit de moralistische krochten van het OM na te praten: We schatten dat er héél veel misstanden zijn. We controleren alle hoeren die we te pakken kunnen krijgen. Daar vinden we niet of nauwelijks misstanden, en nooit in de mate die we verwachten. Dùs moeten al die misstanden bestaan in de oncontroleerbare tak van de prostitutie, de illegaliteit. Want we kunnen geen ongelijk hebben.
Tussen neus en lippen door gaat de toelichting nog een stapje verder in de rest van het verhaal. De illegaliteit en misstanden worden behandeld alsof ze verweven zijn, alsof ze eigenlijk hetzelfde zijn. Dat zien we vaker in propaganda, proberen om begrippen zo door elkaar te halen dat mensen ze niet meer gaan zien als dingen die los van elkaar kùnnen. Terwijl de grootste misstanden altijd in de legale sektor zijn geweest, ookal zijn ze ook daar een minimaal randverschijnsel, en ook bij razzia's op de illegale sektor nooit die grote misstanden worden aangetroffen.
Meiden onder de éénentwintig kunnen geen vergunning krijgen. Als ze werken, is dat automatisch illegaal. De reden die de toelichting daarvoor geeft, is volmaakt circulair: Het mag niet want het is onwenselijk. Waarom het onwenselijk is? Omdat onder de éénentwintig te jong is. Het mag niet want het mag niet. Jongvolwassenen moeten beschermd worden. Ze mogen geld verdienen, ze mogen seks hebben, maar niet tegelijk. Nou ja, behalve in de porno dan, want die is expliciet uitgesloten. Het slaat nergens op.
Dit is allemaal niet nieuw. Dit soort neplogica wordt al jaren en jaren gebruikt door de moralisten in politiek, overheid en de reddertjes. Het is ook allang bekritiseerd, keer op keer ontkracht, en onder de aandacht gebracht. Maar de pers vindt het niet interessant, en politici kunnen er niet mee scoren, dus de ontkrachtingen worden genegeerd en deze ondingen blijven rondzingen.
Genoeg over de redenen en achtergronden, er is ook gewoon genoeg mis met wat de wet voor gaat schrijven. Bovendien zie je dat wat ze voor gaan schrijven eigenlijk helemaal niet zo goed aansluit bij de goedpraterij over waar de wet voor bedoeld zou zijn. En helaas zijn ze sluw genoeg geweest om dat handig weg te werken, dus heb ik er veel uitlegwerk aan. The devil is in the details.
Op het eerste gezicht lijkt de vergunning voor prostituees best redelijk. Hij moet gratis zijn, er moet snel een besluit komen na je startgesprek, je kan overal in Nederland, dus ook ver buiten je eigen gemeente, een plek zoeken om je vergunning te regelen, en hij geldt in heel Nederland voor vijf jaar. Als je braaf accepteert dat de overheid het recht moet hebben om je te vergunnen, en je de overheid vertrouwt met je informatie, dan is dat niet erg verontrustend. Dat zijn wel twee domme aannames die je doet dan, maar die zijn niet het enige wat hier foutgaat.
Want je mag aanvragen, je kan alleen niet afdwingen dat je er eentje krijgt. Als je aanvraagt, heb je je gegevens afgegeven. Of je nou wel of niet je vergunning krijgt, de overheid heeft ze. En als je geen vergunning krijgt, hebben andere pogingen om je vergunning te krijgen meteen geen zin meer, want er is nu een èxtra reden om je vergunning af te wijzen, namelijk dat het je eerder niet gelukt is.
Als je een vergunning aanvraagt, moet je op komen draven op een preekje, een "startgesprek," waar je de bekende verhaaltjes te horen krijgt. Dat je condooms moet gebruiken, dat je op moet passen voor SOA en zwangerschap, dat de politie je beste vriend is, dat je alles moet melden, dat je bij hulpposten aan kan kloppen, dat je belasting moet betalen, enzovoorts. Meestal zit het vol fouten, en dat is maar deels onkunde. Hetzelfde riedeltje wat ze al op tig plekken eerder hebben geprobeerd, en waarvan ze telkens verbaasd zijn dat het niet helpt om hoeren te vertellen hoe ze moeten hoeren.
Dat het niet werkt is al langer bekend. Iedereen kan dat ook op zijn vingers natellen. Zelfs de ambtenaren en politici die bij dit wetsvoorstel betrokken zijn. Daarom zal het er niet om gaan dat de mensen achter dit wetsvoorstel ècht denken dat het praatje iets gaat veranderen. Het gaat niet om het praatje, het gaat om een lijst met Burger Service Nummers van sekswerkers, zodat niemand ze door de vingers kan glippen. Het praatje is hoogstens om je te confronteren met dat de overheid je in de gaten houdt.
Maar dan heb je je vergunning nog niet. Want als de ambtenaar vindt dat je niet zelfredzaam genoeg bent, of als hij denkt dat hij signalen van mensenhandel ziet, dan krijg je geen vergunning. Bovendien worden die meldingen natuurlijk doorgezet naar de politie, die je dan ooknogeens in je nek kan springen. Dat lijkt dus erg op wat Den Haag bijvoorbeeld deed met hun verplichte "werkadvies" waarbij een zedengomp beoordeelt of je zijn steenkolenengels wel goed genoeg verstaat, en of je wel genoeg slijmt.
Dat systeem in Den Haag is trouwens in 2017 door de Autoriteit Persoonsgegevens onderuit gehaald omdat het tegen de privacyrechten van de sekswerkers was, en Den Haag moest bakzeil halen. Daar is kennelijk helemaal niets van geleerd, of de overheid heeft er vertrouwen in dat de Rijksoverheid wel over de Autoriteit Persoonsgegevens heen kan walsen waar een lagere overheid dat niet lukte.
Het is totaal niet te schatten hoe die beoordelingen zullen gaan, want de overheid heeft carte blanche om dat in te vullen zoals ze willen. Als het zo wordt gebruikt als de gemeentes tot nu toe hebben gedaan, is het volledige willekeur die wordt gebruikt om te mondige en te eigenwijze hoeren een lesje te leren. De regulering die de ambtenaar moet gebruiken om zijn beslissing te nemen is nog niet gepubliceerd, dus daar kan ik niets van zeggen. Maar ik verwacht niets goeds.
Maar stel dat je braaf slikt wat de ambtenaar je te slikken geeft, en je je vergunning hebt. Wat dan? Nou, dan sta je dus in het hoerenregister. Dat is natuurlijk een ongemakkelijke gedachte voor de meeste van ons. We hebben allemaal wel gedonder gehad als onze anonimiteit niet perfekt was, en dit is toch wel een risiko. Dus waar kunnen je gegevens opduiken? We hebben de ervaring dat de overheid zo lek als een mandje is, dus dat is wel een belangrijk iets.
Volgens de wet moeten je gegevens verwijderd worden na twee jaar en een beetje op zijn langst nadat je je hebt laten schrappen. Dat kan je erg lang vinden, maar het is tenminste beter dan voor altijd in de boeken staan als hoer. Daar maken veel van ons zich bestwel zorgen over. De overheid vindt veel manieren om je toch te kunnen discrimineren, of dat nou gaat om je een uitkering weigeren omdat je hoer bent geweest, of om je niet door een AIVD-screening te laten komen voor een baan.
Dus dan is het in principe goed dat er een schrap-plicht in de wet staat. Maar die schrap-plicht bestaat niet voor alle afgeleide informatie die de controleurs en de politie aanleggen. En dat is voorzover de overheid zich uberhaupt aan die schrapregels houdt, en er niet "per ongeluk" met de pet naar gooit. Daar hebben we al jaren heel veel ervaring mee. Vooral de politie heeft lak aan verplichtingen om gegevens te vernietigen.
De toelichting laat het heel streng klinken: "Het register is nadrukkelijk niet bedoeld als startpunt voor controles." Waar dan wel voor? Nou, even verderop:
De gegevens in het register zijn niet openbaar, en worden niet gekoppeld aan andere systemen,zoals van de Belastingdienst of de Kamer van Koophandel. De gegevens uit het landelijk register zullen alleen te raadplegen zijn voor ambtenaren die bij of krachtens deze wet zijn belast met de vergunningverlening of het toezicht op de naleving van deze wet. De toezichthouders hebben alleen de bevoegdheid om het systeem te raadplegen voor controle van de vergunning. Hiermee wordt de minst mogelijke inbreuk gemaakt op de privacy van de prostituee. In geval van een strafrechtelijk onderzoek naar mensenhandel kan relevante informatie uit het register worden opgevraagd bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Politieambtenaren hebben geen zelfstandige toegang tot het register; voor zover zij zijn aangewezen als toezichthouder, is de toegang tot die taak beperkt.Dus het is niet bedoeld voor controle, alleen voor toezicht, voor controle. En de politie heeft geen toegang behalve als ze zijn aangewezen als toezichthouder en dan mogen ze het alleen voor controle gebruiken. En met de opmerking over mensenhandel hebben meteen alle zedenagenten hun tengels erin, ookal moeten ze dan misschien een andere ambtenaar vragen om de uitdraai te maken. Dit soort dingen hebben we nooit goed zien gaan, en de lekken zitten er dus al vanaf het ontwerpstadium in. Expres, want dit is niet nieuw.
Dan ga ik er nog aan voorbij dat de overheid ook aan alle kanten lekt en faalt met databases en gegevens als het níét de bedoeling is. De politie en geheime diensten slaan al flater na flater met dingen die veel minder pornografisch en stout zijn dan een hoerenregister, dus waarom zou de overheid hier opeens wèl mee te vertrouwen zijn? Een opmerking over dat ongeoorloofd gebruik van het register als een ambtsmisdrijf kan worden beschouwd stelt me niet erg gerust.
Na al het gedoe over privacy van hoeren die echt ondergeschikt is aan de wankele beweringen over dat registreren en beleren zoveel verbeteringen in de branche gaat brengen, en verzekeringen dat de ambtenaren er heel weinig mee mogen behalve al die open-ended dingen die ze wèl mogen, is het een beetje wrang om te lezen dat er geen gegevens zullen worden gelogd van wie het register bevraagt. Vanwege de privacy van de bevragende ambtenaar. Daar sta je dan met je ambtsmisdrijf.
Hou er wel even rekening mee dat de grootste misstanden altijd afkomen van de overheid die je komt koeioneren. Stalkende klanten, boze pooiers, vergunningmelkende exploitanten en psychopaten kunnen danwel niet bij je registratie, maar helaas kunnen stalkende ambtenaren, boze zedengompen, penningmelkende controleurs en psychopaten in het blauw dat wèl. En die zijn altijd en overal ter wereld de grotere en gevaarlijkere groep.
Op het eerste gezicht valt op dat éénpitters er genadig vanaf komen. We hoeven alleen een persoonlijke vergunning te hebben, en er is expliciet uitgesloten dat we een prostitutiebedrijf-vergunning nodighebben. Helaas is er niet, zoals een minister van Justitie over de WRP wel beweerde, een bescherming tegen de pogroms die burgemeesters nu al opzetten om éénpitters uit hun huizen te zetten zonder echte wettelijke basis.
De WRS wil ook alle meiden onder de éénentwintig illegaal maken. Als je die leeftijd nog niet hebt bereikt, krijg je geen vergunning, en ben je dus strafbaar. Dat is lastig voor de studentes die hun collegegeld bijelkaar sekswerken. Zo'n zes procent van de studenten gaf in een onderzoek toe te hebben gehoerd, en die enquete was uitgevoerd voordat het leenstelsel inging. Dat zijn bestwel wat meiden die dan strafbaar gemaakt worden. De reden volgens het wetsvoorstel:
Het is naar het oordeel van het kabinet van groot belang te jeugdige vrouwen en mannen buiten de prostitutie te houden, en daarom wordt vastgehouden aan eerdere voornemens om een minimumleeftijd voor prostituees te introduceren. De seksuele integriteit van jongvolwassenen wordt hiermee beschermd. Prostituees die reeds werkzaam zijn en die jonger zijn dan 21 jaar op het moment dat de wet in werking treedt, kunnen desgewenst gebruikmaken van de mogelijkheden tot hulpverlening en van uitstapprogramma’s. Hulpverleners maken geen onderscheid naar de leeftijd van prostituees en zullen dan ook prostituees van alle leeftijden diensten verlenen.Alsof je als je strafbaar bent nog naar de hulpverlening toestapt! Niemand is zo gek om daarop te vertrouwen, vooral niet met al die akkefietjes waarmee ze in het verleden hebben laten zien dat ze om niets al naar Zeden stappen, en ook niet nadat er in zoveel krantenartikelen heeft gestaan dat hulpverleners moeten gaan melden als ze iets zien. Het beroepsgeheim is niets meer waard, dat weet iedereen nu wel. Studentes zijn niet dom, die trappen daar niet in. De meeste niet in elk geval, want met die jonge meiden weet je het nooit. Ze hebben de ervaring nog niet om te zien waar het gevaar echt ligt.
Het is ook interessant om te zien dat jongvolwassenen kennelijk moeten worden beschermd tegen schending van hun seksuele integriteit in een gestructureerde situatie als prostitutie, waarbij ze gecompenseerd worden en de regie in handen hebben, maar dat beschonken vluggertjes achter de zuipschuur nog steeds vanaf zestien jaar mogen. Het wetsvoorstel doet nieteens een poging om te onderbouwen waarom dat onderscheid zou moeten worden gemaakt.
Ik heb aleens een heel stukje geschreven over waarom die leeftijdsgrens van éénentwintig onzin is, dat kan je hier teruglezen. Naast dat het onzin is, is het ook vreemd om het in een wet te hebben in een land waar je vanaf je achttiende meerderjarig bent, en vanaf je zestiende boven de "beschermingsleeftijd" komt. Waarom worden we tot kind gebombardeerd terwijl iedereen anders als volwassene wordt behandeld?
Het is vreemd om het totale verbod tot éénentwintig te baseren op jongvolwassenen willen beschermen, maar het dan aan te pakken door die jongvolwassenen een megaboete op te leggen. Als je iemand wil beschermen, leg je haar toch geen enorme schuld in haar nek? Hoe gaat ze die afbetalen denk je? Die jonge meiden moeten nog ervaring opdoen, en hebben om veilig te werken veel raad en steun nodig. Hoe bescherm je iemand door die raad en steun af te pakken?
Er zijn aanzienlijk minder vriendelijke regels over de vergunningplicht voor seksbedrijven. Iedereen die een plek geeft of bemiddelt voor sekswerk bedrijft een seksbedrijf. Als je het voor prostitutie doet, ben je een prostitutiebedrijf, een speciaal soort seksbedrijf. Alle seksbedrijven worden vergunningplichtig, en de regels daarvoor zijn anders dan voor hoeren. Er mag meer tijd gaan zitten in het verlenen, de gemeente heeft twaalf weken voor ze zichzelf uitstel van weer twaalf weken mogen geven. Een half jaar dus.
De voorwaarden voor een seksbedrijfvergunning zijn gedeeltelijk redelijk, en gedeeltelijk in te vullen op onredelijke manieren. Wat daarvan komt weten we nog niet. De ervaring is dat de overheid dikke vriendjes wil spelen met exploitanten, en eigenlijk alleen de hoeren hard wil aanpakken, en de mensen die hoeren helpen inplaatsvan uitmelken. We zien ook weer het nutteloze "bedrijfsplan" wat al eerder geprobeerd is en nooit iets heeft uitgehaald. Ookal is het nutteloos, het kan tenminste geen kwaad. Het blijft immers bij een wassen neus, een sneue formaliteit die als strafwerk wordt opgelegd.
Gemeentes mogen een maximum aantal bedrijven in hun gemeente vaststellen, en dat aantal mag ook nul zijn. Dan moeten ze wel een formule prevelen over dat het is voor bescherming van de openbare orde, de woon- en leefomgeving of de veiligheid en de gezondheid van prostituees of klanten. Je ziet ook bizarre artikeltjes, zoals dat er niet mag worden geadverteerd met onveilige seks of dat de hoeren worden gecontroleerd op SOA. Alsof dat iets is wat hier in Nederland speelt. Dat is ook weer een hint over waar deze wet van gespiekt heeft.
Die nuloptie is natuurlijk een makkelijke manier om alles illegaal te maken. Dat zien we nu al, er zijn genoeg gemeentes die helemaal geen plek bieden voor sekswerkers. Maar de toelichting wuift dat luchtig weg, de gemeentes zullen daar ècht wel redelijk mee omgaan en zorgen dat we ergens anders terechtkunnen, opeens is immers het vermaledijde "waterbedeffekt" geen probleem meer:
De vrees voor schadelijke neveneffecten, zoals een situatie waarbij er geen enkel legaal aanbodmeer mogelijk is, wordt niet gedeeld. Het ligt voor de hand dat een gemeente die gebruik wenst te maken van de nuloptie, dat in het kader van een regionaal prostitutiebeleid zal afstemmen met omliggende gemeenten.En dan klanten. Klanten van onvergunde sekswerkers kunnen tot een jaar cel krijgen, alleenmaar omdat ze klant zijn bij een onvergunde sekswerker. Er hoeft geen mensenhandel aan de hand te zijn, er hoeven geen misstanden te zijn, hij hoeft nieteens door te hebben dat ze onvergund is. Een hele heftige strafbaarheid voor iemand die andere mensen niets maar dan ook niets aandoet. Hij overtreedt alleen een willekeurige regel die is bedacht om een willekeurige regel te hebben.
Die strafbaarstelling wordt goedgepraat door te beweren dat klanten nu al strafbaar zijn als het gaat om mensenhandel of ontucht met minderjarigen. Maar als het erom gaat de klanten te straffen voor betrokkenheid bij misstanden, is het dan niet logisch om te zien dat de klant bij die misstanden al strafbaar is? Waarom is het een argument vóór strafbaarstelling dat die strafbaarstelling dubbelop is? En kijk nou naar dit staaltje cirkelredenering:
Deze bepalingen zijn opgenomen om klanten van prostituees duidelijk te maken dat ook zij een verantwoordelijkheid hebben om bij te dragen aan een acceptabele branche. Zonder strafbaarstelling zou de klant, anders dan de prostituees en de exploitanten, op geen enkele wijze gehinderd worden door de regels die gericht zijn op een acceptabele branche.Het is weer het oude liedje van dingen strafbaar maken om "een boodschap te sturen." Daar zijn wetten niet voor. Eigenlijk gaat het natuurlijk om de zondaar straffen, om de kindertjes die niet met je spelletje meedoen te pesten, en om lekker te crimefighten tegen mensen die niet gevaarlijk zijn. Dat spreekt uit alles. Maar we zullen op de redenen moeten ingaan die het kabinet voorwendt.
In de WRP stond dat de klant een vergewisplicht had om te checken dat zijn hoer een vergunning had. Dat is geschrapt, want dat was een onredelijke last om bij een klant neer te leggen. Nu wordt dat herhaald, maar net anders: de klant is niet meer verplicht om te vergewissen per sé, maar hij is strafbaar als hij tòch diensten afneemt van een onvergunde sekswerker, omdàt hij had kunnen vergewissen. Dat is niet erg anders, maar juridisch kost het meer spreektijd om uit te leggen dat dit precies dezelfde omgekeerde bewijslast en precies dezelfde onredelijke last is om bij de klant neer te leggen.
Dan komen we bij misschien wel het meest sinistere deel van de wet. De initiatiefnemers noemen het een "pooierverbod," en de kranten schrijven dat slaafs over. Het is een verbod naar Zweeds model van iedereen die met illegale sekswerkers werkt. Daar vallen pooiers niet onder, die zijn immers al strafbaar onder de mensenhandelwet, en die hebben nog geen faciliterende functie, maar het krijgt de handen op elkaar als je doet alsof deze artikelen tegen pooiers bedoeld zijn.
In artikel 45 van het wetsvoorstel wordt een nieuw artikel voor het Wetboek van Strafrecht ingevoerd: Artikel 206a bepaalt dat wie "uit winstbejag", dus als hij ervoor betaald wordt of er iets anders aan overhoudt of zelfs maar dènkt volgens de rechter dat hij dat zou kùnnen krijgen, sekswerk "faciliteert", dus het voor de hoer op één of andere manier makkelijker maakt om te bestaan. Dus bodyguards, chauffeurs, boekhouders, verhuurders, leveranciers, tipgevers, telefonisten, collega's die klanten doorgeven, ga maar door.
Het gaat dan om mensen die "direct dienstig zijn aan het bedrijven van illegale prostitutie", wat lekker breed en vaag is, en goed veel mensen bedreigt. Expliciet uitgesloten van strafbaarheid zijn artsen en andere hulpverleners, middenstanders, banken natuurlijk, want banken worden nooit ergens voor verantwoordelijk gehouden ookal gebruiken ze dat wèl als argument om ons als klanten te weigeren, en advocaten. En die laatste komen voor mij eigenlijk als nogal een verrassing.
Als je zoals ik en mijn helpers al heel lang je vinger aan de pols houdt wat er gebeurt met beleid over sekswerk, en hoe dat bij elkaar gelobbied wordt, dan ken je deze wet allang als wat in de wandelgangen van vooral het OM als "de boekhouderswet" wordt genoemd. Het OM had jaren terug geprobeerd om ons massaal aan te gaan pakken omdat we zogenaamd allemaal zwartwerken, en dat was mislukt omdat veelteveel meiden hun boekhouding in orde hadden.
Het OM kan niet tegen zijn verlies, en vond dat die boekhouders gestraft moesten. Er kwam een idee op poten, dat al snel een lobby werd. Dat ging over de boekhouderswet, die bedoeld was tegen alle bovengrondse mensen die diensten verleenden aan mensen in de grijze sectoren. En met grijze sectoren bedoel ik dan alles wat wel als crimineel wordt behandeld, maar wat niet echt verboden is. Daar zitten wij "illegale" sekswerkers nu natuurlijk nog middenin.
Die lobby ging trouwens helemaal niet alleen over sekswerk. Het was een beweging in de overheid die zich ook de tanden kapotknarste over smartshops bijvoorbeeld, of bedrijven die crypto-telefoons verkochten, mensen die financiële konstrukties bouwden voor bedrijven uit het grijze circuit, over advocaten die uitlegden hoe je nèt aan de goede kant van de wet kon blijven, of zelfs gewoon brokers die geld belegden voor mensen die de overheid niet mocht.
Wat de hele tijd terugkwam in de zure memo's, de meetings met externen, de commissievergaderingen en de rest van de informatie die we met veel moeite tepakken konden krijgen, was dat ze zich gingen richten op "boekhouders, tussenpersonen en advocaten." En nu het tijd is om dat soort wetten in te gaan voeren, zoals altijd eerst op de marginale gestigmatiseerde groepen waarvan niemand het zo erg vindt als hun rechten eraangaan, blijven die advocaten juist expliciet buiten schot. Dat is opvallend.
De strafbaarstelling van de mensen die een illegale sekswerker "faciliteren" is niet beperkt tot de mensen die weten dat ze verkeerd bezigzijn. Het gaat ook om mensen die "moeten vermoeden" dat ze faciliteren aan iemand die geen vergunning heeft. Zonder opzet krijg je dus nog steeds straf, maar de toelichting vermeldt heel mild dat een rechter daar wel een onderscheid in kan maken in hoeveel straf de faciliteerder krijgt.
De strafbedreiging is twee jaar cel. Dat is best veel. Het gaat hier immers niet om een misdrijf waarbij geweld wordt gebruikt, of waarbij zelfs maar mensen worden benadeeld. Het is een puur administratieve overtreding van een wet die puur arbitrair oplegt of iemand wel of niet je klant mag zijn. Waar je eigenlijk straf voor krijgt, is normaal omgaan met iemand waar de wetgever niet normaal mee om wil gaan.
Het meeste van de wet hebben we danwel gehad. Ja, er is genoeg om commentaar op te geven. Zo wordt er gedaan alsof we nu eindelijk weten waar we aantoe zijn, omdat alle willekeurige verboden waar we nu tussendoor moeten niet meer lokale uitspattingen zijn, maar landelijk worden ingesteld. Want niets wordt minder streng gemaakt, de strengheid wordt landelijk omhooggetrokken.
Dat wordt ook goedgepraat door te doen alsof er een "waterbed-effekt" is, het vervelende verschijnsel dat iemand die iets in één gemeente niet mag, het in een andere gemeente gaat doen. Je kan je afvragen waarom er uberhaupt gemeenteregels moeten zijn als het niet gaat om verschillen in regels van gemeente tot gemeente. Het is raar dat gemeentes zich daar zo druk over maken, want zonder dat waterbed-effekt zouden we half zo makkelijk niet te verdrijven zijn. Volgens het wetsvoorstel ontwijken we dan regulering. Zoals je ook regulering ontwijkt als je op een snelweg gaat rijden als er op de B-weg ernaast een lage maximumsnelheid is.
Er wordt lippendienst gegeven aan het bestrijden van stigma. Dat is raar voor een wet die hélemaal op stigma berust, maar het houdt danook weinig in. Er wordt duur geschreven over dat het Ministerie gemeentes, de financiële sektor en "andere organisaties" dan "in gesprek brengt" om het stigma te verminderen, en dat het ook "belangrijk is" dat we met klachten ergens terechtkunnen. Daarom wordt er nu een verkenning gedaan om misschien ooit een loket voor klachten op te richten. Een dode letter dus.
"Een belangrijk onderdeel van de wet zijn de uitstapprogramma's." beweert EenVandaag. Een heel opvallende bewering, want behalve dat de uitstapprogramma's zullen worden geplugd in het "startgesprek"-preekje en er jubelend over gepraat wordt in de toelichting, is er geen enkel uitstapprogramma deel van het voorstel. Er is uberhaupt geen steun of hulp voorgesteld. Datzelfde rare ding, beweren dat er hulp bij je beleid hoort terwijl dat gewoon onwáár is, zien we ook bij het discours over het Zweedse model.
Iets wat bij mijn helpers een hoop stof heeft doen opwaaien is de regel dat je om niet strafbaar te zijn als hoer of als seksbedrijf een vergunning, en dùs een vestiging in Nederland moet hebben. Een bedrijf dat in België of Duitsland is gevestigd, is strafbaar als het escort in Nederland levert. Dat kàn nieteens legaal. Dat is strijdig met het vrij verkeer van diensten en goederen in de EU, maar dat blijkt echt heel ingewikkeld te zijn. EU-regels zijn raar.
Er zijn nog veel meer slakken waar ik zout op zou kunnen leggen. Als je zelf de wet en de toelichting gaat lezen, frons je vast zelf ook je wenkbrauwen. Maar zoals altijd met politieke stukken, de ronkende tekst klinkt heel wervend, ookal is de inhoud je reinste onzin. Dus denk over elke alinea even na. Kijk even wat ervan klòpt. Toets alles rustig, en kijk even naar waar alles op gebaseerd is. Dan zie je nog veel meer dan ik hier aangestipt heb. Maar dit is al lang en saai genoeg.
Uit het hele wetsvoorstel spreken 2 stemmen: 1 die gewoon geen idee heeft wat er speelt in de branche en ons probeert te beschermen van problemen die niet bestaan met methodes die niet werken, en een andere stem die ook niet snapt wat er speelt in de branche maar dat ook niet hoeft te weten, omdat die alleen bezig is zoveel mogelijk te storen en strikken in de branche, om ons stap voor stap kapot te kunnen wurgen.
Als ik het voorstel en de memorie van toelichting doorlees, zelfs zonderdat ik gebruik dat ik ooknog wat weet van wat er in de achterkamertjes bekonkeld is over dit wetsvoorstel, kan ik alleenmaar zien dat ze nieteens hun best hebben gedaan om naast de schade aan hoeren die ze willen bereiken, ook tenminste nog te kunnen zeggen dat de maatregelen die ze willen nemen tenminste nog wèrken.
Uberhaupt wordt namelijk nergens duidelijk hoe het moet doen wat ze zeggen dat ze willen dat het doet. We gaan volgens het betoog van een aantal bureaucratische beperkingen en belerende moraallesjes magisch naar een "acceptabele" branche. Hoe werkt het dat sekswerkbeleid wordt uitbesteed aan gemeentes, maar we dan júíst het verschil in beleid als een probleem aanmerken, en gaan klagen over een waterbed-effekt?
Hoe moet het werken dat bedillerige startgesprekjes de basis leggen voor een vruchtbare relatie tussen de hoer en de overheid, als het al eerder is geprobeerd en alleen averechts werkte? Er is nooit een verbetering in de relatie door gekomen, en er zijn genoeg sekswerkers geweest die om dit soort registraties te ontwijken danmaar niet meer naar zorg en hulp toekwamen.
Belangrijker nog, hoe moet het werken dat er een arbitraire scheiding wordt aangebracht tussen legaal en illegaal, die niet kan betekenen dat de legale sektor minder wordt gecontroleerd, en dus geen mankracht vrijmaakt, en die alleen méér mankracht vereist om nu niet alleen de gevallen waar mensenhandel wordt vermoed te gaan controleren, maar de gevallen waar mensenhandel wordt vermoed èn de illegale meiden waar geen reden is om mensenhandel te vermoeden? Dat is bizar als je ziet hoe de overheid blijft beweren dat ze nu al niet toekomen aan alles wat ze willen controleren. De methodes om hoeren op te sporen veranderen niet, de te controleren populatie verandert niet. De werklast wordt alleen groter.
Even voor de duidelijkheid, het alineaatje hierboven bekijkt wat het wetsvoorstel bepleit in het licht van wat de overheid zelf zègt te geloven. We weten best dat de controles vooral bot vangen omdat er helemaal niet zoveel misstanden zijn als de overheid graag bijelkaar schat, en dat de illegaliteit schoner is dan de legale prostitutie, de controles niet bedoeld zijn om mensenhandel te vinden maar alleen mensenhandelwetten gebruiken om sekswerkers te kunnen piepelen, en dat dit wetsvoorstel helemaal niet bedoeld is om dit beter te maken.
Je kan ook vragen hoe je door middel van registratie van een onacceptabele naar een acceptabele branche komt. Je hebt je nutteloze startgesprekken gehad, je hebt alles wat jong is, te veel aan haar privacy hecht of wat een te grote mond tegen de ambtenaar had illegaal gemaakt, en dan? Wat heb je aan die lijst van gestigmatiseerde mensen? Hoe wordt de branche er anders van? Minister na minister had hier tijdens de behandeling van de WRP al geen antwoord op.
Het enige wat door de maatregelen in dit wetsvoorstel controleerbaarder wordt, is wat de wet zelf als regels maakt. Alleen de problemen die de wet zelf veroorzaakt, namelijk de willekeurige illegaliteit, worden bestreden door de wet. Het wetsvoorstel maakt het probleem, en gaat daar mensen voor straffen. Wat beweerd wordt te worden bestreden met deze wet ìs allemaal al strafbaar, en wordt al met overdreven inzet ambtshalve opgespoord binnen de seksbranche. Deze wet geeft alleen ruimte aan meer machtsmisbruik.
Zelfs dat we zichtbaarder zouden worden is niet waar. Nu is het nog relatief makkelijk om ons te controleren, ookal zijn we niet altijd makkelijk te straffen. Als er nu een groep geïllegaliseerd wordt, gaat die zich flink beter verstoppen dan nu, en raak je daar het zicht helemáál op kwijt. Niet omdat een illegale branche bij toverslag oncontroleerbaar is, maar omdat mensen die je straft voor gevonden worden, gaan zorgen dat ze niet gevonden worden.
Eigenlijk zou ik heel kort kunnen vragen: Hoe moet een wet werken die gebaseerd is op onwetendheid en bizarre aannames vanuit de onderbuik, die een branche aanpakt door de verafgoodde maar onkundige grip van de overheid blind moet gaan worden bestierd? De overheid kan er al geen fluit van in branches waar ze zichzelf níét gewillig verblindt door zich volledig voor haar informatie over te geven aan een lobbyist die wettelijk van verantwoording is vrijgesteld.
Als je dan klaar bent met proberen te bedenken hoe deze wet zou moeten werken, hoe hij zou moeten doen wat hij beweerd wordt te gaan doen, en je bent tot de conclusie gekomen dat dat vergezocht is àls er al een manier is, wordt het tijd te kijken naar wat er dan wèl achter zit, voor een wet die al zo lang is opgebouwd en bijelkaar gelobbied. En ook, die al op kleinere schaal door gemeentes is uitgeprobeerd.
Utrecht had bijvoorbeeld in zijn beroemde ramenbuurten een systeem wat heel veel leek op wat dit wetsvoorstel heeft bedacht. Alles moest vergund zijn, hoeren moesten registreren en zich aan bedilzucht onderwerpen. Dat deden de Utrechtse meiden omdat ze dachten dat ze dan gevrijwaard zouden worden van de sluitdrift die overal anders dreigde. En Utrecht was maar wàt trots op zijn kapotgereguleerde branche.
Dat was snel voorbij toen het de gemeente beter uitkwam om de hoerenbuurten op te waarderen voor vastgoedbelangen. Toen waren de regeltjes en de registratie een heel handig middel om binnen een paar maanden àlle aanloopprostitutie in Utrecht dicht te timmeren. Alles is nu, zes jaar later, nog steeds dicht, en ondanks de beloftes van de gemeente en burgemeester dat ze ècht de raamprostitutie weer de ruimte willen geven, laten hun daden duidelijk het omgekeerde zien.
In Utrecht was precies dit soort beleid een opzetje. Op zichzelf waren de regels niet vernietigend, ze maakten de meiden alleen kwetsbaarder voor machtsmisbruik. En door het misplaatste vertrouwen dat Nederlanders in hun overheid hebben, zagen ze niet aankomen hoe dat stelsel ging worden gebruikt om ze geen uitweg meer te geven als de gemeente de strop dicht ging trekken. En dat gebeurde.
Als we een voorbeeld willen zien van de criminalisering van klanten en facilitators, kunnen we beter kijken naar Zweden. Het Zweedse model is een kwaadaardig monster dat probeert prostitutie als fenomeen uit te roeien door iedereen die ermee temaken heeft kapot te maken. Netzoals in dit wetsvoorstel is iedereen een pooier als hij er voordeel van heeft om te helpen, en worden de klanten vervolgd.
Gedeeltelijk is dat omdat klanten worden gezien als mensen die de moraal schenden, en dat vinden veel moralisten heel bevredigend om te straffen, maar in het grotere geheel van dit soort wetten gaat het meer om een toepassen van een Sheridan-doctrine: Het aanvallen van de inkomstenbron van hoeren zorgt niet alleen dat we minder te werken en dus minder te eten hebben, maar het zorgt ook dat we lagere standaards moeten aanhouden, dat het klantenbestand meer uit klootzakken gaat bestaan, en er dus meer misstanden ontstaan om ons aan op te knopen. Dat zie je al in landen die het Zweedse model ingevoerd hebben.
Is deze wet dan bedoeld om de seksbranche uit te roeien? Dat lijkt me onwaarschijnlijk. Dat zou teveel mensen toch wel tegen de borst stoten, het zou de heksenjacht te duidelijk en te ondubbelzinnig maken. Maar belangrijker, het zou het eind van het spelletje zijn. Het gaat er voor moralisten niet om dat hun moraal niet geschonden wordt, het gaat erom dat die schending gestraft wordt. Het plezier zit in het straffen, en zonde uitbannen zorgt dat je niets meer te straffen hebt.
Het gaat er vooral om dat niemand ongestraft blijft. Die straf mag zo willekeurig en huichelachtig zijn als je maar wil, zolang er maar gestraft wordt. De hele groep moet worden gepakt, en iedereen die solidair aan ons is ook. Daarom zul je dit soort wetten niet zien voor andere sektoren waar misstanden worden beweerd, en dan vaak ècht bestaan. Daarom zijn hoeren speciaal makkelijker aas gemaakt in de mensenhandelwet. Om moralisten te bevredigen. Discrimineren is lekker, en we doen alsof dat alleen erg is als het gaat om dingen die je niet kan kiezen, zoals ras of geaardheid. Of religie, alsof dat geen keus is.
Wat gaat er gebeuren?
Er is een grote kans dat de wet erdoor gaat komen. De politiek is al jaren steeds meer eenheidsworst geworden, en de opstandige stemmen zijn uit de beide kamers verdwenen. Ik hoop dat er mensen op gaan staan zoals mevrouw Quik-Schuijt en meneer de Lange bij de WRP, die de pijnpunten gaan aanwijzen, maar ik kan er helaas niet op rekenen. We hebben immers geen echte oppositie, en iedereen wil de pluchezekerheid die het bevredigen van de moralisten geeft in ruil voor hoerenhaat.
Om te beginnen blijven alle dingen waarmee de overheid sekswerkers het leven zuur heeft gemaakt bestaan. Er zijn wat mensen die denken dat de vrijstelling van éénpitters van het vergunningstelsel voor prostitutiebedrijven zorgt dat de gemeentes op zullen houden met het dichttimmeren en dwangsommen opleggen aan éénpitters, maar er staat niets in deze wet dat de mogelijkheden weghaalt waar die gemeentes al zo lang gebruik van maken. Dus dat blijft. Er komt alleen ellende bij.
De overheid heeft de afgelopen decennia kleur bekend met razzia's, criminalisering, en grootscheepse misinformatiecampagnes om ons te stigmatiseren. Ik heb totaal geen vertrouwen dat ze het nu over een kompleet andere boeg gaan gooien. Dit is een nieuwe poging om de dingen te doen die in de WRP al werden geprobeerd, maar nu door een nóg rechtser kabinet. We moeten dus accepteren dat het in dezelfde richting blijft gaan.
Het blijft alleen erg de vraag hoe deze wet door de Kamers gaat komen, en daarna blijft de vraag ooknog hoe het gehandhaafd gaat worden. Het is makkelijk om te denken dat het onveranderd door de Staten Generaal zal gaan, en dat de politie en de gemeentes met evenveel enthousiasme gebruik gaan maken van hun nieuwe middelen om hoeren te pesten als ze nu al doen met wat ze al hebben, maar je weet echt nooit.
Voor vergunde exploitanten verandert er weinig. Er zijn nu meer manieren om ze hun vergunning af te pakken, maar dat is niet echt iets waar ze wat aan kunnen doen, dus die blijven gewoon hun ding op dezelfde manier doen terwijl ze hopen op genade. Er zijn er wel een paar die het lef hebben om tegen onrecht op te staan, zoals Frans Snel uit Alkmaar, maar ik zie er niet veel verandering door komen.
Exploitanten uit het buitenland zijn opeens strafbaar. Nou zijn de meeste escortbedrijven gevestigd in Nederland, en "exporteren" we veelmeer escorts dan dat we "importeren" omdat we niet echt een escortcultuur hebben zoals andere landen, maar het kan best zorgen voor lelijke verrassingen voor meiden die even een klantje in Amsterdam komen draaien. Dat is natuurlijk niet eerlijk, maar het is een randverschijnsel. Bovendien is het voor de politie héél moeilijk opsporen. Dus dat doen ze niet.
Meiden die met vergunning werken, of voor vergunde bedrijven, zullen ook niet echt veranderingen merken als ze tenminste hun hoerenvergunning krijgen. Dat is niet automatisch. We hebben eerder in Den Haag gezien dat je "werkadvies" totaal niet te voorspellen was, omdat het gaat om de indruk van de zedensmeris. Je kan op tien manieren kunnen bewijzen dat je vrijwillig en zelfstandig bent, dat doet er niet toe als hij een andere "indruk" heeft.
Het grote verschil komt voor de mensen die door deze wet worden gecriminaliseerd, en op de eerste plaats zijn dat de illegale prostituees. Of die nu al illegaal zijn of niet. Het landschap wordt flink anders als de heksenjacht nietmeer overal mensenhandel bij moet slepen voordat ze los kunnen gaan op je leven, je inkomen en je gezin. Die drempel was al niet erg hoog, maar met invoering van deze wet is hij voor een nog onbekend deel van de branche gewoon wèg.
We weten ook niet hoeveel van ons illegaal gaan zijn. Er zullen best veel meiden zijn die gewoon kiezen om buiten beeld van de overheid te blijven. De afweging verhoogde kans te lopen een psychopaat tegen het lijf te lopen ofwel door de overheid te worden geregistreerd voor toekomstige discriminatie en arbitraire vernedering bij 'controles' is makkelijk gemaakt. Zoveel psychopaten zijn er niet.
Maar er gaat ook een groep zijn die illegaal wordt gemáákt tegen wil en dank. Hoe groot die groep gaat zijn is nog heel onduidelijk. De kans is groot dat hij heel klein begint, net als in Utrecht, en dan als het systeem eenmaal stevig is verankerd en goed loopt, opeens heel veel meer, net als in Utrecht. De overheid heeft de middelen als de wet er is, en kan die zo toepassen als ze uitkomt. En de ervaring leert dat ze dat doen.
Mild beginnen heeft veel voordelen. Ten eerste dat de burgers zich dan laten sussen, ook als ze wat ongerust waren geworden door onze waarschuwingen. Ten tweede dat later pas vol gas geven zorgt dat het wordt gezien als een aktie vanuit iets wat nu gevestigde orde is geworden, en Nederlanders zijn dol op gevestigde orde. Ten derde heb je dat mild beginnen zorgt dat de overheid zijn flaters niet op grote schaal slaat als er weereens iets juridisch niet door de beugel kan, maar dat eerst klein kan worden uitgeprobeerd.
En er is meer. Als je mild begint, registreren misschien al die meiden die in het begin nog de kat uit de boom kijken zich wel. Die moeten ze anders met een lampje gaan zoeken. Sowieso is prostitutiebestrijding altijd een bron van meer geld en meer bevoegdheden voor de opsporing, en als ze in één keer gaan aantonen dat ze genoeg mankracht en genoeg bevoegdheden hebben, is dat jaarlijkse spelletje voorbij. Als de overheid dus slim is, beginnen ze mild. Maar dat geeft ons geen garanties voor wat komen gaat.
Het eerste wat opvalt voor mensen die zich langer met prostitutiewetgeving bezighouden is hoeveel de WRS eigenlijk lijkt op het Duitse Prostituiertenschutzgesetz (ProstSchG), zoveel dat het bijna een blauwdruk lijkt te zijn geweest. De WRS is draconischer, maar het is meer een uitbreiding van het ProstSchG dan iets wat echt origineel aandoet. Alleenal hoe de artikelen zijn gefraseerd klinkt raar hetzelfde.
Nou heeft het ProstSchG een Schließungswelle, dus een "golf van sluitingen" veroorzaakt, en zijn er al stilletjes extra wetjes tegenaan gezet om de registratie-gegevens naar andere overheids-databases uit te kunnen zuigen, en zijn er al massa's meiden illegaal geworden omdat hun aanvragen voor een vergunning door de overheid pas na jaren in behandeling "kunnen" worden genomen, maar daar gaat de WRS het niet bij houden.
De WRS heeft immers veel strengere straffen in petto voor klanten die illegale meiden bezoeken, en heeft bovendien een heel heftig verbod op facilitatie. Dat hebben de Duitsers niet. Daarmee kan er nog veel meer ellende worden veroorzaakt. En ookal discrimineert de ProstSchG óók meiden onder de éénentwintig, ze zijn er tenminste niet automatisch illegaal. De klanten die niet goed oppassen door wie ze zich laten strikken komen er in Duitsland ook wettelijk beter vanaf.
Maar het grootste verschil ligt búíten de wet. Want waar Duitsland wel een hongerig reddingsindustrietje heeft, en ook krijsende feministen, en ook huichelende religieuzen, en ook minachtende politie en justitie, is het daar tenminste niet zo'n incest-zooitje als hier, waar al die groepen in elkaar overlopen en elkaar bevoegdheden toespelen en voor elkaar dekken. De Duitse smeris kijkt misschien netzo op je neer, maar hij gaat niet zo buiten zijn boekje als een Nederlandse smeris.
Duitsland heeft geen Nationaal Rapporteur die wettelijk boven alle verantwoording is geplaatst, en waar de overheid zo'n beetje toe beperkt is voor wat ze als kennis aannemen over mensenhandel en sekswerk. In Duitsland is de informatievoorziening niet wettelijk overgeleverd aan een bedrijf dat zijn centen verdient met het lobbyen tegen prostitutie. In Duitsland neemt de overheid zijn verantwoordelijkheden over zijn eigen gedrag nog serieus.
Het gaat te ver om de toestanden rond het ProstSchG helemaal uit te gaan leggen, dit stuk is al lang genoeg geworden. Maar we kunnen er wel wat toekomstbeeld in zien. Want als het al zo'n hypocriet boeltje wordt in een land waar men veel principiëler is met macht en overheidsgeweld, hoe moet dat dan in Nederland wel niet aflopen? Als de Duitsers al gaan lekken met hun hoerenregister, zal altijd-lekkend Nederland dat niet doen dan?
De toekomst is voor veel meiden dus helder, we zullen illegaal worden. Sommige van ons omdat we willen, de meeste omdat het niet anders zal kunnen. Maar met de nieuwe WRS zal de repressie veel heftiger worden, en het kost de smeris minder moeite, dus die kunnen veel meer slachtoffers maken. Dat gaat de scene veranderen, en hoe dat uitpakt hebben we wel gezien in Zweden, Noorwegen, Frankrijk, Ierland, Italië en Spanje.
Klanten zullen anders moeten worden geworven. Als je gewoon op internet adverteert, is de eerste die het leest een smeris. Die kan met een druk op de knop zien of je vergunning klopt, en zo nee dan ben je strafbaar, en is iedereen om je heen strafbaar, en reken maar dat hij je komt straffen. Daar leven ze voor. Dus in de openbaarheid adverteren is geen manier meer om te werken.
Dus kom je uit op werken vanuit bars, op tart cards, op straatwerk, op ingewikkelde buitenlandse connecties, op hinderlagen via singles bars en Tinder, op heel veel vormen van officiëel-niet-maar-eigenlijk-wel prostitutie, op al die manieren die je ziet in derdewereldlanden waar ze je voor niets je hoofd afhakken, maar de meest voor de hand liggende manier is natuurlijk via een pooier. In dit soort criminalisatie hebben die losers opeens een belangrijk nut. Ze zijn je katvanger, ze zijn je voordeur, ze kunnen je afschermen tegen de wet.
Op die manieren aan je klanten moeten komen is natuurlijk véél moeilijker dan als je gewoon kan adverteren. Je wordt dus stukken afhankelijker van het beetje aanloop wat je vinden kan, en van je vaste klantjes. Ik zou het in principe jaren uit kunnen houden op mijn vaste klanten, maar wat nieuw bloed is wel erg fijn. Voor veel andere meiden zou het niet haalbaar zijn. En de klanten weten dat prima.
Dat zie je ook in landen waar we vervolgd worden, zoals in Frankrijk: sinds de invoering van het Zweedse Model daar is de machtsverhouding helemaal verschoven. De prijzen zijn ingezakt, en de klanten zijn veel veeleisender geworden. En omdat je zo weinig aanloop hebt, laat je een klant waarvan je eigenlijk beter zou moeten weten tòch maar komen, en daar komt ook weer onveiligheid en ellende van.
Helaas betekent dat ook voor veel meiden het eind van hun praktijk, en opnieuw moeten beginnen. Want als je al bij de overheid bekendstond, gaan die er wel vanuit dat je blijft hoeren. Als ze weten van je oude stek, krijgt die vroeger of later wel een observatie of meteen een overval. Dan moet je zonder te adverteren je nieuwe stek rendabel zien te krijgen, en dat is lastig hoor.
De klanten zullen massaal naar het legale circuit hollen. In ieder geval in het begin. Dat hebben we overal gezien. Die zitten ook niet op problemen te wachten, en waarom zouden ze het niet doen? Dat zorgt natuurlijk voor grote concurrentiestrijd bij de illegale meiden, en dat loopt zelden goed af. We zien in veel landen hoe dat leidt tot onveilige seks en lage prijzen, risicohandelingen en onderling geweld.
Na een tijdje krijgt een deel van de klanten wel door dat het in de illegaliteit beter toeven is, net als nu. Dan komt de stroom wel weer op gang, maar dat blijft altijd een klein deel van de klanten. Je krijgt er de leukste klanten, de avonturiers die juist de wilde vrije meiden zoeken, maar helaas ook de klootzakken die op zoek zijn naar iemand die chanteerbaar is, en die zwak staat.
Met hoe ik de wet nu lees denk ik dat we vooral veel spookmeiden gaan zien. Dat is nu al iets wat we best tegenkomen, en dat wordt meer als je alleen mag werken met een telefoon en een nummer die bijelkaar horen. Vooral voor nomades en migranten is het makkelijker een doorgegeven nummer met een doorgegeven telefoon te gebruiken dan zelf door de ambtelijke molen te moeten, en er is minder risiko dat de Nederlandse overheid gaat klikken in je thuisland.
Spookhoer zijn wordt met de WRS ook aantrekkelijker voor Nederlandse meiden. Er zit in de WRS geen methode om dat moeilijk te maken, dus dat zal wel neerkomen op verrassingscontroles waarbij je je identiteitsbewijs moet trekken. Dat vervolgens wordt gebruikt om in het register, dat uitdrukkelijk niet bedoeld is voor controles, weten we nog, na te trekken of je een spookmeid bent. Het wordt een boeltje, en het levert alleen ellende op. Maar ja, daar lijkt het ook voor te zijn.
Wat het in elk geval gaat doen is de illegaliteit meer uit het zicht halen. Niet alleen uit het zicht van de politie, maar ook van de hulpverlening. Die heeft immers nu wel vaak genoeg laten zien dat ze je in een vloek en een zucht aan de politie verraden, dus je kan je het niet veroorloven die te vertrouwen. Dan maar geen SOA-test, zullen veel meiden denken. En dat is best erg.
Maar het is erger dat illegaal werkende meiden niet meer naar de politie zullen stappen als een collega in de problemen zit. Als je kijkt naar de èchte misstanden, de èchte misbruikgevallen, die tot vervolging komen, dan zie je in de meeste van die gevallen dat de bal aan het rollen kwam omdat haar collega's lont roken en aan de bel trokken. Maar blijven we dat doen als we onszelf daarmee overleveren aan bestraffing? Alleen omdat je een beetje lont ruikt?
Faciliteerders, legaal of illegaal, zien ook dingen liever niet meer, en zorgen dat een meid met problemen zo snel mogelijk oprot. Je mag dan bij hoog en laag verzekerd worden dat als je maar meldt je niet verantwoordelijk gehouden zal worden en niet bestraft, we zien in de praktijk het tegenovergestelde. Zelfs troetelkindje My Red Light werd genadeloos verneukt toen ze hun vermoedens over mensenhandel wel meldden, maar op de verkeerde volgorde. Omdat het juiste loket dicht was.
Klanten zijn het enige kanaal waarvan je zeker kan zijn dat een gedwongen of misbruikte meid er toegang toe heeft. Een theoretische pooier zal haar in principe van àlle communicatie af kunnen snijden, maar niet van communicatie met klanten. Dat is altijd een groot kruis geweest door de meeste dwangscenario's. Dat is natuurlijk voorbij als je klanten een jaar cel belooft als ze naar voren komen met een verhaal over een illegale hoer die om hulp heeft gevraagd. Het maakt het de misbruikers wel erg makkelijk zo.
Je ziet het overal al in het buitenland: hoe meer regulering, hoe minder zorgvraag. Hoe meer criminalisering, hoe minder bereidheid om hulp te bieden en te zoeken. Dat ligt ontzettend voor de hand, als je niet vastbesloten bent om het niet te wìllen zien. Wat ik hierboven schrijf had elke lezer in een paar tellen kunnen bedenken als hij zich voorstelde dat hij in die situaties zat. De politici achter de WRS weten dat ook best.
Maar de meeste mensen zal het worst zijn wat er met faciliteerders, klanten en hoeren gebeurt. Die nemen dit allemaal op de koop toe, zoals ze àlles op de koop toe zouden nemen, wat er met ons gebeurt zolang er maar een slachtoffer van mensenhandel mee geholpen is. Slachtoffers wegen immers het zwaarst in de emotie, en slachtoffers van seks en geweld en dwang zijn de ergste slachtoffers die we in onze cultuur ons voor kunnen stellen.
Dus laten we eens kijken naar hoe het met die slachtoffers gaat aflopen. Of die nou geregistreerd worden of niet maakt alvast niet uit. Het startgesprek is een wassen neus immers, dat is al overal gebleken. Dus een misbruiker kan zijn prooi makkelijk erdoorheen sturen. Met een vergunning is ze misschien minder doelwit van controles zelfs, dus dat werkt hem alleen in de hand.
Als ze legaal werkt, zal geen exploitant zijn handen aan haar willen branden als hij lont ruikt, dus pest hij haar weg. Dat hebben we al heel veel gezien, en nu is er nieteens de extra motivatie van de WRS. De legale gedwongen prostituee heeft dus niets aan de WRS. Ze heeft alleen het stigma van te boek staan als hoer erbij, wat natuurlijk tegen haar gebruikt kan worden. Criminaliseren werkt misbruik en misdaad in de hand, kijk maar naar de war on drugs of de alcoholverboden in de jaren '20 in de VS.
En als ze illegaal zou werken? Dan kan ze makkelijker geïsoleerd worden door haar pooier, want iedereen om haar heen heeft nu een hoop meer motivatie om zijn mond te houden. De pakkans is dus lager. En als de politie haar pakt, zijn die er vooral opuit om haar te straffen voor de illegale prostitutie. Als zij dan probeert zich kenbaar te maken als gedwongen hoer, valt ze weg in de grote groep meiden die datzelfde voorwendt om onder straf uit te komen. Er is geen winst.
Dus ook als je alle ellende goedkeurt als je hypothetische slavinnetje er maar wat aan heeft, is de WRS schadelijk en dom. Maar dat is wel vaker zo bij dingen die bedoeld zijn als schadelijk, en waar domheid wordt voorgewend om te kunnen doen alsof je die schade niet ziet en het eigenlijk goed bedoelt.
Posts
