Antwoord op: Slagzinnen

Bestwel veel dingen waar ik antwoord op heb gegeven in mijn antwoordstukjes zijn het best weergegeven als slagzinnen. Sluit je ogen niet, kijk voorbij de romantiek, later komt de spijt, mensenhandel is moderne slavernij, niemand is te koop, Als vlees verkocht, je bent meer waard dan prostitutie, ga maar door. En dat is geen toeval, want ze worden meestal gebruikt in een bepaald sóórt discussie.

Dit stukje doet een stapje terug, en kijkt naar hoe slagzinnen telkens weer tevoorschijn komen, en wat je er nou mee moet. Er zullen nog wel meer slagzinnen komen ook, en ik kan ze natuurlijk niet beantwoorden voordat ze er zijn. Het is wel de bedoeling dat mijn "antwoord op" serie binnenkort stopt, want het is al veelte lang geworden, dus ik ga niet erop wachten ook. Maar ik kan wel wat vertellen over de slagzinnen die er zijn, en die zullen komen.

Een slagzin is een klein stukje poëzie. Het is een lekker bekkende uitspraak, die veel betekenis in één keer brengt, en die emotioneel veel effekt heeft. Hij moet klinken alsof hij óverduidelijk waar is, zodat je hem als afsluiter, en dus ook als dooddoener kan gebruiken. Daarom zijn ze zo populair bij iedereen die niet wil dat je te goed naar de feiten gaat kijken, zoals bij reclame of politiek.

Wat slagzinnen interessant maakt is dat ze doorgezet worden door mensen die ze horen. Een artikel met argumenten kan wel mensen het idee geven dat ze overtuigd zijn, maar ze zouden er echt werk aan moeten besteden om op die manier ook mensen om zich heen te overtuigen. Als ze het zouden moeten napraten, is dat lastig en raken ze snel in de war. Maar een slagzin blijft plakken, en komt makkelijk naar buiten als iemand wil laten zien wat zijn standpunt is. Nou ja, wat het standpunt is waar hij zich bij heeft aangesloten dan.

Meestal gaat het niet om echt een standpunt van een persoon zelf, maar om een soort idee of groep waarbij hij zich aangesloten heeft. Het is een kant kiezen, en daar de strijdkreet van kennen. Weinig mensen kunnen echt in de diepte gaan over hun ideologie, ook als ze er emotioneel heel diep zich bij betrokken voelen. De slagzin is hun canon, en het is waar ze het meeste hechting mee hebben.

Dat zie je ook bij demonstraties. Mensen die zó betrokken zijn bij hun cause dat ze ervoor de straat opgaan en gaan demonstreren, kennen meestal alleen de slagzinnen. Als je ze vraagt om hun ideologie met argumenten uit te leggen, te verdedigen, of er vragen over te beantwoorden, dan kunnen ze dat meestal helemaal niet. Zo zijn ze er nooit mee bezig geweest. Ze zijn er omdat de ideologie van de demonstratie goed voor ze voelt, niet omdat het hun ideeën zijn.

Op TV zie je weleens dat videojournalisten demonstranten gaan interviewen. Linkse journalisten vragen bij linkse demonstratie de woordvoerder uit, bij rechtse demonstraties gaan ze een meeloper interviewen. Rechtse journalisten doen dat precies omgekeerd. Want mensen die geen voorbereide woordvoerder zijn hebben meestal alleen een gevoel bij de demonstratie, en komen als oningelichte dommeriken over als ze hun cause moeten uitleggen of beargumenteren.

Slagzinnen zijn overtuigend, ookal zit er geen argument of feit in. Het is puur op gevoel. De woorden zijn zo gekozen dat het lijkt op iets vanzelfsprekends, ookal is het dat maar heel zelden. Het bekt lekker, en daar kijken we veelteveel naar als we willen zien of iets klopt. En als we iemand zien die met een saai verhaal met argumenten en feiten komt tegen een lekkere slagzin in, dan lijkt die persoon een beetje een flauwe zemelaar.

En dat is onzin. Slagzinnen zijn juist dat er niet gediscussiëerd wordt.

Slagzinnen blijven plakken, en slagzinnen klinken steeds beter als ze steeds harder uit steeds meer monden klinken. Of ze nou waar zijn of niet. Of er nou denkwerk achter zit of niet. Ze gaan door je oren, voorbij je hersenen en meteen naar je hart. Ze zijn er niet voor om te overtuigen. Ze zijn ervoor om je overtuigd te laten voelen, en om te laten zien dat je je overtuigd voelt.

Zo'n slagzin begint niet zomaar. Die is bedacht. En dat ging expres. Daar wordt hard aan gewerkt. Het is een stukje poëzie, die emotioneel aan moet slaan op de manier dat de slagzinmaker hem wil laten aanslaan. Dat is geen klein werkje, en hoe beter je bent in mensen bespelen, hoe beter je slagzinnen worden. Daarom zijn uitspraken van echte onderzoekers altijd zo slecht als slagzin. Ze zijn te eerlijk.

Nou moet je niet denken dat alles wat met slagzinnen werkt ook meteen niet klopt. Zo is het ook niet. Je kan over de mooiste en waarste dingen slagzinnen hebben. Je moet er alleen doorheenkijken om te zien wat er nou ècht achter zo'n slagzin zit. Zo'n slagzin is goed als hij je aandacht grijpt, en je dan echt eens gaat kijken hoe de uitleg erachter is, en waar het nou eigenlijk over gaat. Ze zijn hele goede openers van een discussie. Maar daarna slaat het om.

Als iemand met slagzinnen begint als de discussie al gaande is, dan weet je dat er geen echte discussie meer gaat komen. Dat heb ik bij mezelf en bij anderen altijd weer gezien. Een slagzin is overtuigend voor iemand die het idee al prettig vindt. Niet voor iemand die echt serieus naar het onderwerp kijkt. En als ze argumenten hadden, zouden ze niet met slagzinnen komen. Slagzinnen die opduiken in een discussie worden gebruikt als de gebruiker het tijd voor schreeuwen vindt. Niet voor praten en overtuigen.