Provinciale statenverkiezing

Op de vijftiende zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Dat is de minst aansprekende verkiezing die we hebben. Gemeenteverkiezingen zijn lekker lokaal en gaan over wat er met je dorpsplein gebeurt en of de nieuwe straat er wel of niet mag komen, wat de regels worden over winkelsluiting en hoe duur je OZB wordt. De Tweede Kamer is waar al het landelijke vuurwerk gebeurt, waar de wetten worden gemaakt en waar het kabinet uit wordt gevormd. Maar de provincies?

De provincies hebben een eigen bestuur, maar dat hangt een beetje in tussen wat het Rijk en de gemeentes overlaten. En dat is niet veel, en wordt steeds minder. En wat ze nog officiëel te beslissen hebben, zit zo dichtgetimmerd met Rijksregeltjes en inmenging vanuit de landelijke politiek, dat het weinig meer voorstelt. Het is een beetje invulling geven aan wat al besloten is door een andere overheidslaag.

Ze praten er wel over dat ze beslissingen nemen in de stikstofcrisis, maar ze beslissen alleen wie er als eerste kapot moet. Dàt er boeren in die provincie kapot moeten, is al in het Rijk besloten, en die hebben de verantwoordelijkheid voor het vieze werkje van het echte kapotmaken uitbesteed aan de provinciebesturen. Je kan daarmee dus ook niets veranderen aan wat er gaat gebeuren, ookal doen ze graag alsof het wel zo is.

Net zo is het met de infrastruktuur, waar ze ook graag over praten alsof de provincie daar veel in de melk mee te brokkelen heeft. Dat is ook vooral de volgorde en de nadruk die de provincie er als eigen stempel op kan drukken. Het is ook raar om zoiets provinciaal te doen, mensen reizen allang niet meer vooral in hun eigen provincie rond. Maar de Rijksoverheid kan erop rekenen dat de provincie er niets belangrijks aan kan veranderen, dus mogen ze het hebben.

Waar de provincie nog wèl wat over te zeggen heeft, is de milieuvergunningen die worden uitgedeeld. Nou is daar natuurlijk ook een enorm raamwerk voor opgesteld, dus veel te beslissen is daar niet, en bij de èchte grote gevallen heeft het Rijk al voorgeschreven wat het gaat worden, maar als het gaat om de keus tussen een milieuvergunning voor Teunissen of voor De Vries is de provincie aan zet. En als je niet één van die twee bent, zegt het je waarschijnlijk niets.

Voor wat de provincie gaat doen is het dus niet echt de moeite waard. Maar er is één ding wat stemmen in deze verkiezing wèl de moeite waard maakt. En misschien dit zelfs de belàngrijkste stem maakt die je uit kan brengen. Dat is dat de provinciale staten de leden van de Eerste Kamer kiezen. En die Eerste Kamer, die is meer de moeite waard dan die andere politieke instituten.

De Eerste Kamer is namelijk het laatste struikelblok voor wetten die in de Tweede Kamer doorgejuicht zijn met de waan van de dag. Het is een plek waar de goedgekeurde wetsvoorstellen nogeens goed onder de loep worden gelegd, om te kijken of ze wel echt goed zijn, en niet gewoon als stemmenkanon door zijn gedouwd terwijl ze nogal tekortkomen. Dat heeft ons ooit gered van de WRP.

Goed, de afgelopen jaren is de Eerste Kamer steeds volgzamer geworden, en zijn de fracties in de Eerste Kamer steeds meer onder de partijdiscipline gekomen, zodat er in de beide Kamers hetzelfde geluid uit komt. En heel veel mensen kiezen hetzelfde bij de Tweede Kamerverkiezingen als bij de Provinciale Statenverkiezingen, dus er is niet zo heel veel verschil tussen de samenstelling van de Kamers. Dat is jammer.

Als je je dan zorgen maakt dat de behandeling in de Eerste Kamer dus wel hetzelfde zal verlopen als in de Tweede, dan heb je wel een beetje gelijk. Gelukkig is nogsteeds de houding van de Eerste Kamer anders dan in de Tweede Kamer, maar het is dom om erop te vertrouwen dat politici hun belangrijke taak boven partijdiscipline laten gaan. En als je dat weet, zie je waarom stemmen hier belangrijk is.

Je kan zeggen dat als de Eerste Kamer doet wat hij moet doen, die het enige beetje demokratie in de Rijkspolitiek is. De Tweede Kamer heeft alles al dichtgetimmerd met achterkamertjespolitiek en een regeerakkoord, maar in de Eerste Kamer heb je nog mensen die kritisch naar de wetsvoorstellen kijken, en stemmen volgens een mogelijk andere samenstelling dan in de Tweede Kamer. Dan gelden de meeste stemmen nog.

Daarom is het superbelangrijk dat de samenstelling van de Eerste Kamer niet hetzelfde wordt als de Tweede Kamer. De machtsverhoudingen moeten anders liggen, en het moet niet voor de hand liggen dat de coalitie gewoon zijn zin kan doordrukken. Als de coalitie een minderheid in de Eerste Kamer kan krijgen, moeten de andere partijen ook vóór het wetsvoorstel stemmen.

Nou is dat niet snel een enorme hindernis voor een wet, want zoveel verschil is er niet tussen de grote partijen, maar het leidt in ieder geval tot een beetje inhoudelijke behandeling. En dat is zoveel als we mogen hopen. En ja, de meeste gematigde kiezers laten de Provinciale Staten liever links liggen. En de SGP en CU hebben de dominee die de kiezers naar de stembus jaagt, dus die krijgen meestal meer zetels dan je zou denken.

Maar er stemmen minder mensen bij de Provinciale verkiezingen. Dus je stem telt voor meer mee. En de meute die meestal achter de vaste partijen gaat staan, hoe hard ze ook verneukt worden door die vaste partijen, heeft minder interesse in de Provinciale statenverkiezingen. Dus jouw stem is belangrijk. Ook als je helemaal niet volgt wat er in de Provincie of in de Eerste Kamer gebeurt. Je stem werkt voor je.

Laat je niet door kieskompassen en andere zogenaamd neutrale bronnen leiden, die helemaal afgaan op mooie praatjes en beloftes. Kijk naar wat de partijen echt dóén en stèmmen. Dus in plaats van kieskompas, waar je wordt gematcht met een partij op basis van zogenaamde principes die nooit uit de klei komen, neem je een uurtje en ga je naar partijgedrag.nl, waar je echt kan zien wat ze doen, en waar al die principes die ze beweren te hebben uitkomen.

Dus stem. En stem op een partij van buiten de coalitie. Liefst zo ver mogelijk erbuiten. Laat je stem de Eerste Kamer versterken. En als je denkt dat het toch niet uitmaakt, bedenk dan maar dat Mark Rutte de Eerste Kamer het liefst zou afschaffen. Dan weet je dus wel beter.