Ingezonden: Antwoord van Marjan Wijers

Een paar dagen geleden plaatste ik een stukje wat een collegaatje instuurde over de sluiting van het Zandpad. Ik heb altijd mijn eigen gedachtes gehad over het Zandpad. Het was een plek waar je innig met de gemeente moest zijn, en dat trekt een soort meiden aan waar ik niet mee overweg kan. Ik hou er afstand van, maar hoe je het ook wendt of keert, die meiden daar zijn erg oneerlijk behandeld, en de sluiting van de raamprostitutie in Utrecht is puur gerommel geweest.

De reden dat ik dat stukje geplaatst heb, is omdat er duidelijk werd gemaakt dat er niet alleen door de gemeente is gerommeld, maar dat er ook vanaf de welzijnsmensen is gepusht om de raamprostitutie om te duwen, om hun eigen agenda door te kunnen voeren. Dat was eerder nog niet bekend, en dat is erg kwalijk. Ik vond het stukje daarom belangrijk, al was het maar om te laten zien hoe weinig mensen je kunt vertrouwen omdat ze allemaal "voor je bestwil" over je heen walsen.

Vandaag plaats ik een ingezonden stukje van Marjan Wijers, die er in het eerste stukje nogal vanlangskrijgt. Ze wil antwoord geven, en dat moet kunnen. Het is gewoon netjes om dat te plaatsen, vind ik. Wie A zegt moet ook B zeggen. Als ik niet evenwichtig wou zijn had ik me hier niet mee moeten inlaten. Ze vertelt haar versie van het verhaal, en of dat alles beantwoordt moeten mijn lezers maar zelf beoordelen.


Beste zondares,

Graag reageer ik op het door jou gepubliceerde ingezonden stuk over het Zandpad. Een stuk vol halve waarheden en uit de context gehaalde teksten. Wellicht helpt onderstaand stuk ons allemaal beter te begrijpen hoe de afbraak van het Zandpad gegaan is en legt het de verantwoordelijkheid weer daar waar die hoort, nl. de gemeente Utrecht.

De Machas zijn na de eerste sluitingen van de ramen opgericht op initiatief van een aantal sekswerkers van het Zandpad. Idee was dat vrouwen op die manier beheer over hun eigen werkplek hebben zonder afhankelijk te zijn van exploitanten of te moeten opdraaien voor fouten van anderen, zoals in Utrecht is gebeurd. In een coöperatie zijn de leden de baas en gaat gemaakte winst naar de leden zelf in plaats van naar derden. Die kunnen bijvoorbeeld ook besluiten een broodfonds op te zetten, een populaire manier bij zzp’ ers om je te verzekeren tegen ziekte, of een spaarsysteem. Niet onbelangrijk omdat, zoals de schrijfster opmerkt, sekswerkers nog steeds geen arbeidsongeschiktheidsverzekering kunnen afsluiten, een hypotheek krijgen of een bankrekening openen. Bij de oprichting zijn ze gesteund door de Ondernemerscoöperatie, een club die gespecialiseerd is in zzp’ers helpen een coöperatie op te zetten. De kosten daarvan, inclusief de notariskosten, zijn betaald door de gemeente Utrecht.

Nadat de gemeente de exploitatievergunningen van de eigenaren van de boten had ingetrokken was elke nieuwe kandidaat-exploitant afhankelijk van een huurcontract met de oude eigenaren. Dat hebben de Machas ook geprobeerd. Marc Kramer van Midned had al een contract met de 4 ‘kleine’ eigenaren. Bleef over Wegra, de eigenaar van driekwart van de boten op het Zandpad. Die bood de Macha’s een contract aan waarbij hij op de achtergrond nog steeds invloed had op de bedrijfsvoering. Dit leidde tot een breuk binnen de Machas. Sommigen vonden dit geen probleem, anderen wel. Caja van Tolie, een van de andere vrouwen en Wil Post van de steungroep kozen er voor met Wegra in zee te gaan, de anderen wilden alleen een kaal huurcontract. Dat was overigens ook een eis van de gemeente.

Later is nog een keer onderhandeld met Wegra. Wegra bood toen een kaal huurcontract aan, maar tegen een zo hoge prijs (ruim 28.000 per maand incl. BTW voor 8 ramen, oftewel bijna 675 ex BTW per raam per week) dat de coöperatie nooit economisch rendabel kon zijn zonder de huurprijzen van de ramen voor de leden te verhogen. Alle kosten (beveiliging 24/7, beheer, administratie enz.) waren immers voor de Machas. Marc Kramer bood toen aan de beveiliging voor de Machas gratis te doen. Dat was een ontzettend aardig aanbod, maar om levensvatbaar te zijn moet een bedrijf zijn eigen broek kunnen ophouden. Bij het gesprek met Wegra was naast Midned ook Caja van Tolie aanwezig, die door Wegra gepresenteerd werd als zijn nieuwe exploitant en inmiddels een eigen BV had opgericht (Freya BV).

Tegelijk probeerden de Machas toestemming te krijgen van de gemeente voor een eigen boot. Op 14 november 2013 zegde de burgermeester toe hieraan mee te willen werken. Een paar weken later maakte het Waterschap bekend per 1 maart 2014 alle ligplaatsvergunningen in te trekken. Dat was ook voor de Machas een (nare) verrassing en tegen hun belang. Daarmee vervloog immers ook alle hoop op een eigen boot. Hoe die beslissing tot stand is gekomen en welke rol de gemeente daarin precies heeft gespeeld is nog steeds gissen. Dat de gemeente die mogelijkheid onderzocht was geen geheim. Zeker is echter dat noch de Machas, noch de steungroep van de Machas daarin een rol hebben gespeeld of hierover van te voren op de hoogte waren. Het vervolg van de geciteerde email van oktober 2013 luidt: “Kortom, de gemeente voert geen procedure en heeft ook geen voornemen in die richting”. Dat was, voor zover wij toen wisten, de stand van zaken. Het is de vraag trouwens of de beslissing van het Waterschap juridisch houdbaar is.

Daarna, in januari 2014, bood Marc Kramer de Machas nog aan 2 boten van hem te huren in de hoop dat het Waterschap zijn beslissing niet door zou zetten. Opnieuw een sympathiek aanbod, dat echter alleen kans maakte als het waterschap van zijn voornemen af zag. We hebben daarom aan Marc voorgesteld om samen te lobbyen voor het in ieder geval tijdelijk openhouden van de boten: “Handel de aanvragen af die er liggen (Midned, Machas, Freya). Wie door de aanvraag komt kan tijdelijk de boten waarvoor de vergunning is aangevraagd exploiteren totdat de alternatieve locatie klaar is.” Ook dat lukte niet. Ondanks een grote raadsmeerderheid die wilde dat de burgermeester met het Waterschap onderhandelde over het handhaven van de ligplaatsen totdat de nieuwe locatie klaar zou zijn. De ramen waren dicht en bleven dicht.

Overigens hebben we ons inderdaad al vanaf de eerste sluitingen (intern) het hoofd gebroken over oplossingen om de boten toch open te houden, bijvoorbeeld via een interim bestuurder en het storten van de huurgelden op een derdenrekening zolang de juridische procedures tussen gemeente en eigenaren liepen. Dat idee leek echter niet realistisch.

Al met al lukte het de Machas niet om werkplekken te verwerven. Dit in tegenstelling tot Marc Kramer die al een contract met een aantal van de oude booteigenaren had. Daarom werd zijn aanvraag wel in behandeling genomen en werd hij wel door BIBOB gehaald, terwijl de aanvraag van de Machas bij gebrek aan werkplekken door de gemeente op non-actief werd gezet. Mijn indruk is trouwens dat de gemeente de BIBOB procedure inderdaad heeft misbruikt om zijn aanvraag voor een exploitatievergunning eindeloos te traineren. Om het nog ingewikkelder te maken wijzigde de gemeente de regels bovendien tijdens de rit.

Ondertussen had de gemeente ingezet op een alternatieve locatie: het Nieuwe Zandpad. Dat maakte het belangrijk om zo veel mogelijk druk op de gemeente te zetten om dit zo snel mogelijk te realiseren. Dat hebben we ook gedaan, tot en met het aanleveren van tekeningen waar dit op gemeentegrond zou kunnen (met hulp van de door schrijfster genoemde ingenieur), maten en prijzen van prefab units enz. Begin 2014 beloofde de burgermeester bovendien een tijdelijke noodlocatie. Een paar maanden later werd die belofte weer ingetrokken: het zou te duur zijn (450.000 euro!) en het verschil in tijd tussen het realiseren van de tijdelijk en definitieve locatie zou te klein zijn. Terecht was iedereen hier erg boos over.

Vanaf het moment dat de gemeente besloot voor een nieuwe locatie hebben de Machas en de steungroep ervoor gepleit om bouw en eigendom van het Nieuwe Zandpad niet onder te brengen bij een nieuwe commerciële partij, maar bij een maatschappelijke organisatie die het belang van de sekswerkers voorop stelt in plaats van winst maken. Daarmee wordt het risico op een herhaling van het oude Zandpad kleiner en wordt voorkomen dat de vrouwen in de toekomst dubbel moeten werken, én voor de winst van de nieuwe eigenaar én voor de winst van de nieuwe exploitant(en). De gemeente wilde echter geen enkele verantwoordelijkheid dragen of bemoeienis hebben en hield vast aan uitbesteding aan een commerciële partij. Dat mislukte: er was geen bouwer te vinden onder de voorwaarden van de gemeente (alle risico’s bij de bouwer, alle macht bij de gemeente). Dat betekende een nieuwe ronde, en vooral: weer verder uitstel. De steungroep heeft toen opnieuw gepleit voor een maatschappelijke organisatie in de notitie “Verder met het Zandpad” (www.vrouwenrecht.nl/2015/02/06/verder-met-het-zandpad/). Heel concreet: wij hebben een stichting gevonden die hiertoe bereid is en 4 miljoen wil investeren in de bouw van het Nieuwe Zandpad. Niet om winst te maken maar vanuit het belang van sekswerkers bij goede, veilige en betaalbare werkplekken. Had de gemeente deze kans gepakt, dan had het Nieuwe Zandpad er dit jaar kunnen staan. Dat heeft ze niet gedaan. Waarom niet? Gebrek aan visie, gebrek aan lef en gebrek aan gevoel van urgentie. De gemeente maakt liever 10.000 regeltjes, dan verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen van hun handelen en te zorgen dat de vrouwen zo snel mogelijk weer aan het werk kunnen. Als het dan mis gaat, hebben zij in ieder geval ‘schone handen’. En dus is de bouw van een nieuwe locatie weer verder uitgesteld: 2017 zeggen ze nu.

De Vereniging Vrouw en Recht ‘Clara Wichmann’ heeft als doel de rechtspositie van vrouwen te verbeteren. Daar horen ook sekswerkers bij. Daarom heeft ze van begin af aan de Machas gesteund en gezocht naar mogelijkheden om het Zandpad zo snel mogelijk weer open te krijgen. Om dezelfde reden heeft ze zich samen met het Platform positieverbetering sekswerkers, met succes, ingezet tegen verplichte landelijke registratie van sekswerkers. Zo heeft ze in 2011 een onderzoek laten doen naar mogelijke strijdigheid van verplichte registratie met de Nederlandse en Europese privacy wetgeving (http://www.vrouwenrecht.nl/2011/01/01/juridische-analyse-inzake-mogelijke-strijdigheid-van-de-voorgestelde-algehele-registratieplicht-voor-prostituees-met-de-wet-bescherming-persoonsgegevens-januari-2011/). Ook heeft ze in 2014 samen met het Platform een evaluatie van de opting-in regeling gemaakt (http://www.vrouwenrecht.nl/2014/04/08/evaluatie-opting-in-regeling-in-de-besloten-prostitutie-31-maart-2014/). Het Platform is een netwerk van sekswerkers, academici, hulpverleners, gezondheidswerkers, juristen en andere betrokkenen, ontstaan vanuit de strijd tegen verplichte registratie. Sinds kort is het een officiële vereniging met de naam Swexpertise. En ja, Swexpertise en haar leden steunen PROUD, de nieuwe sekswerkersorganisatie. En nog even voor de goede orde: zowel de Vereniging Vrouw en Recht als Swexpertise en PROUD zijn vrijwilligersorganisaties zonder een cent overheidssubsidie.

Met vriendelijke groet,

Marjan Wijers
13 maart 2015