Brandpunt

Zondag was er een uitzending van Brandpunt over de prostitutie en mensenhandel. Natuurlijk worden die altijd samen behandeld, want dat proberen ze ons te leren om met elkaar te verwarren en te verbinden. Toch keek ik ernaar terwijl ik nieuwsgierig was, en met een beetje hoop. Normaal heb ik dat niet, want dan weet ik vantevoren al dat het weer hetzelfde verhaal is over dat niemand vrijwillig prostitutie kan doen, en dat het alleen maar slavernij is, dus dat we maar verboden moeten worden en opgejaagd.

Deze keer had ik wat spannends gezien. Het zou het ervaren Brandpunt team zijn, die toch heel wat journalistieke ervaring hebben, en die het vertrouwen van de mensen hebben, waardoor ze meer te horen krijgen dan een naamloze reporter die voor een blad schrijft. En de tekst die ze als beschrijving geven voor de aflevering maakte een goede indruk op me, ik was verrast. Ze schreven:

Meisjes en vrouwen die achter rode ramen geld verdienen voor hun pooier, dat is het beeld dat de meeste mensen hebben van prostitutie. Maar meer dan de helft van alle prostituees werkt onder dwang in de seksbranche. Hoe strakker de overheidsregels worden, des te meer criminelen zoeken hun heil in de circuits waar geen enkel zicht op is. Aart Zeeman over hoe de strijd tegen gedwongen prostitutie, door allerlei goedbedoelde maatregelen van de overheid, de afgelopen jaren steeds lastiger is geworden.

Wat een veelbelovend stukje tekst! De zin over meer dan de helft van de vrouwen die gedwongen werkt is de gewone onzin, maar het kritisch bekijken van de maatregels vond ik erg fijn klinken. Ik kon me niets anders voorstellen dan dat ze wakker waren geworden, en het zou een mooie eerste stap zijn om eens aan de tand te gaan voelen of al die hype nou gewerkt heeft. De strijd tegen mensenhandel is natuurlijk veel moeilijker geworden, nou dat alles mensenhandel wordt genoemd, en overal achterheengezeten wordt. Voor de echte gevallen is geen mankracht meer.

Ik ging er dus goed voor zitten, en natuurlijk ben ik teleurgesteld. Het was ook te mooi om waar te zijn. Het was niet eens journalistiek, het zag eruit als zo'n gelikt reclameding dat ze op een reportage willen laten lijken. Er was niets kritisch aan. Het was gewoon het herhalen van wat ze verteld werd. Er was geen wederhoor, en ze hadden ook geen moeite gedaan om zelf ergens achter te komen.

Het begint al lekker tendentieus. Er komen meisjes aan het woord die gruwelverhalen te vertellen hebben, en dan is er de stem van een vrouw die vertelt dat de happy hooker niet bestaat. Aart Zeeman komt met een opruiende soundbite dat we denken dat het allemaal zo goed geregeld is, met de gelegaliseerde prostitutie. Maar meer dan de helft werkt onder dwang, stelt hij.

Dat opzetje waar ik eerder zo blij om was, bleek erover te gaan dat we het gelegaliseerd hebben, en dat het nu moeilijk blijkt om de mensen achter prostituees te veroordelen omdat ze niet altijd duidelijk een wet overtreden. Luister maar goed naar wat hij zegt. Hij gebruikt het woord mensenhandelaar, maar dat is gewoon verboden, en heeft niets met een grijs gebied te maken. Hij denkt net als Werson, die wil ook aanpakken en vervolgen, en is gefrustreerd dat hij zich aan de regels van de rechtsstaat moet houden.

Er komt wat soundbites, die zo gekozen zijn om niet het conflict te laten zien, maar om onrust te stoken. Er wordt samengevat dat we de mensen gaan zien die goede dingen doen, en dat de politiek achter de feiten aanloopt. Dat wordt in de rest van de reportage trouwens niet eerlijk weergegeven. De Eerste Kamer heeft alleen meer journalistiek werk gedaan dan Brandpunt, en is dus sceptisch. Gelukkig maar.

Net als in een comedy op TV gebruiken ze meerdere verhaallijnen door elkaar, om het dynamischer te maken. Ik behandel ze wel apart, want als ik moet kiezen tussen duidelijkheid en spannend, dan kies ìk voor duidelijkheid. Ik moet ook oppassen dat ik niet àlles ga bespreken, want dan wordt het onleesbaar.

De nationaal rapporteur mensenhandel komt in beeld. Ze spreekt meteen de Eerste Kamer eropaan dat ze zich verzetten tegen de verplichtingen van de WRP. Dat vindt ze ten onrechte, want we moeten "zicht hebben op de groep vrouwen en meisjes die gedwongen worden in de prostitutie." Dat de WRP daar niets aan bijdraagt, weet ze dan niet of zegt ze niet. Dat is trouwens door de minister toegegeven, zie hier maar.

Aart komt met de mededeling dat de Eerste Kamer de nieuwe wet blokkeert omdat het de privacy aantast, met spot en verontwaardiging in zijn stem. Dat is natuurlijk niet waar, zoals iedereen heeft kunnen lezen, maar dat is wel hoe Dettmeijer het graag laat zien. Dettmeijer brengt het als een pietluttigheid dat de Eerste Kamer zich zorgen maakt over hoe de vrijwillige prostituees geschaad gaan worden. Zij maakt zich zorgen over de groep die gedwongen wordt, en daar moet de rest dan maar voor wijken.

Er wordt ook tussen neus en lippen door gezegd dat de gedwongen prostitutie steeds meer in de thuisontvangst zit. Vreemd hoor. Er bestaan geen goeie onderzoeken, alles is maar schattingen, en toch kan ze dat zeggen? Ik geloof het niet. Hoogstens hebben ze zoveel bot gevangen in de vergunde sector dat ze het nu maar bij de thuiswerkers gaan proberen. Het is gewoon misleidend, en dat is erg.

Dettmeijer haalt ook even tevoorschijn dat minister Leers de B9-regeling wil aanscherpen. Die regeling is om meisjes te verleiden voor een beloning, namelijk hulp en verblijfspapieren, aangifte te doen van mensenhandel. Omdat ze dat niet genoeg deden naar de zin van de overheid, was er een bedenktijd bedacht om op ze in te kunnen werken. Dat wordt natuurlijk misbruikt, en zelfs de minister ziet nu wel dat het niet volgehouden kan worden.

Dettmeijer is het er niet mee eens, natuurlijk. Ze vindt het een middel om meer mensen achter de tralies te krijgen, ook al werkt het niet, en ze denkt ook dat de rechten van de slachtoffers ermee geschonden worden. Ze denkt dat het op gespannen voet staat met een Europees verdrag, dat echter geen woord wijdt aan het klaarsudderen van getuigen zoals de uitsteltermijn voor de B9-regeling beoogt.

Dan komt er iets heel raars. Dettmeijer vertelt dat pooiers de politie te slim af zijn, en de mazen van de wet zullen zoeken. Daarom zullen ze, als de thuisontvangst niet vergunningplichtig wordt, daar hun gedwongen prostitutie plaatsen. Dettmeijer is rechter geweest, en die zou een wet moeten kunnen lezen. Want de wet is niet hinderlijk voor mensenhandelaren om een vergunning te krijgen, dus die hebben er toch al geen last van. Maar ook belangrijk, de thuisprostitutie gaat alleen over vrouwen die in hun eigen woning prostitueren. Iemand gewoon in een woonhuis zetten werkt dus gewoon niet. Dat Dettmeijer geen wetten kan lezen geloof ik niet, dus ze zal dit gewoon doen om de stemming te maken, en de hele branche tegelijk te pakken.

Dettmeijer komt op mij over als een type dat ik wel heb leren kennen. Ze heeft iets tegen prostitutie, zoals heel veel mensen, dus als ze een afweging moet maken tussen de belangen van de mensen in de branche, of een randverschijnsel zoals ze in de reportage naarvoren schuiven, dan verliest de branche het altijd, hoe draconisch de maatregel ook kan zijn. Als het aan haar lag bestonden we niet eens. Je moest eens weten hoeveel gemeenteambtenaren zo denken.

Er wordt een rondleiding door het opvangcentrum van Fier Fryslan gegeven, door Linda Terpstra, die daarbij werkt. Ze opent maar meteen met dat we qua geweld maar het topje van de ijsberg zien. Ik vind dat altijd zo raar, die mensen die geloven dat zulk misbruik gewoon nooit wordt aangegeven door mensen. Ik denk dat ze helemaal niet het topje van de ijsberg te zien krijgt, maar dat alles wat er in Nederland maar aan jonge slachtoffers is bij haar terechtkomt.

We krijgen te horen van meisjes die met geweld in "de thuisprostitutie" worden gedwongen. Ze lijken te denken dat de thuisprostitutie een soort van verenigde branche is. De verhalen van de meisjes zijn natuurlijk erg traumatisch, maar als je luistert, hoor je niets wat niet al verboden is. Extra wetten heb je daar echt niet voor nodig. En hoe registratie en andere stigmatisering die meisjes zou hebben geholpen, blijft ook een groot vraagteken.

We worden voorgesteld aan de veilige veste, van Fier Fryslan. Daar kunnen meiden sterk en weerbaar worden nadat ze vluchten van hun pooiers. Volgens Aart lopen ze groot gevaar, want de pooiers zijn boos. Beelden van meiden die met een poppenhuis spelen, begeleiden de woorden van Terpstra, als ze verontwaardigd vertelt over de verdachten, die "dure" advocaten inhuren om zich te verweren tegen de aanklachten, waarbij ze de onsamenhangendheden in de verhalen van de slachtoffers aanvoeren om zich vrij te pleiten. Ze vertelt bijvoorbeeld dat het kan gaan om het verschil tussen dertig of vijftig keer verkracht zijn. Ze vertelt er niet bij dat niemand ook door dàt soort tegenspraken is vrijgekomen.

Volgens Terpstra geven tegenstrijdigheden niet a priori aan dat de getuige onbetrouwbaar is. Ik vraag me af of dat wel waar is. Bovendien loopt ze zelf als hulpverlener aan jongeren extra kans om aangeklaagd te worden door een ontspoorde jongere die niet begrijpt hoe zwaar het middel is waarnaar ze grijpt, weet ik van klanten van me uit die wereld, en ik vraag me af of ze dan gaat weigeren om een dure advocaat de rechter op de tegenstrijdigheden te wijzen in het verhaal van haar aangeefster? Het is je recht in een rechtsstaat om je bij je strafproces te verdedigen tegen dingen die over je verklaard worden. Je kan dat niet kwalijk gaan nemen. Die rechtzaak is om te laten zien dat iemand echt straf heeft verdiend, en als er twijfel is, moet dat aangetoond kunnen worden, ook als dat kwetsend is.

Een meisje vertelt over haar positie dat ze geen geld had, en in Amsterdam niet bekend was, dus maar in de prostitutie moest werken. Dat klinkt voor veel mensen denk ik schrijnend, maar voor mij is het vooral raar. Om te prostitueren moet je aardig met jezelf om kunnen gaan, of het is heel erg zwaar. Veel zwaarder dan dan maar weglopen en als zwerver te leven. Ik vind het heel erg moeilijk om te geloven dat het zo loopt. Prostitutie is niet de makkelijke keuze. En om het vol te houden als je niet wil is nog veel zwaarder. Het klinkt niet geloofwaardig. Dat zeg ik als hoer. Dat meisje vertelt niet alles.

Nogzoiets, die tattoos van de naam van de pooier, dat zou zijn omdat je dan door andere pooiers met rust gelaten wordt. Dat wil zeggen dat de ene pooier zich netjes aan de regeltjes houdt van een andere pooier. Pooiers zijn niet allemaal bij één grote club, ze pakken wat ze pakken kunnen. Zo'n tattoo houdt een man die meisjes dwingt en de wet aan zijn laars lapt ook geen seconde tegen. En zonder tattoo ben je niet méér vogelvrij. Ze doen het vanwege hun machogevoel dat ze aan de wereld willen laten zien dat ze van hem zijn. Maar zij slikt dat fabeltje, en ik vind dat raar.

Volgens Terpstra ben ik, en alle meiden in het vak die ik ken, een illusie. De happy hooker, meiden die een goeie baan hebben, die bestaan niet. Domme trut. Hoe kan ik de rest van wat ze zegt dan nog serieus nemen. Ze zal best goed werk doen met die meiden, maar oh wat een domme dingen zegt ze over de branche. En ze wordt er zelfs mee op TV gezet. Daar zijn we dan weer klaar mee.

De film over de motortoertocht wordt opnieuw vertoond, dat hebben we al eerder gezien. Hoe dat relevant is voor het uitleggen over het onderwerp, dat zie ik niet. Ik denk dat het er eerder om gaat om het imago van de prostitutiebestrijders nog even extra wat op te poetsen.

We krijgen te zien hoe een hele groep rechercheurs, met Werson ertussen, meisjes gaat overvallen. Terwijl Aart Zeeman donker en gespannen vertelt, zien we hoe de agenten zich met kogelvrije vesten en pistolen uitrusten, met opmerkingen over dat je nooit weet wat je tegenstander gaat zijn, in vaag geluid in de achtergrond. Er wordt een beetje stoer mee gedaan zelfs. De briefing vindt plaats op een geheime locatie. Raar hoor. Zijn ze bang dat de mensenhandelaren ze terug gaan arresteren?

Het begint met een zin door één van de rechercheurs, "we zijn niet bezig met de bestrijding van thuiswerkers of wat voor vormen van prostitutie ook, het gaat erom dat we op basis van deze geselecteerde advertenties kijken of we slachtoffers mensenhandel kunnen vinden, en misschien wat of daaruit voortvloeit zien we dan wel weer." Maar later blijkt dat gewoon voor de bühne te zijn.

Er worden afspraken gemaakt met meisjes waarvan ze vinden dat er in de advertenties signalen van foute boel zijn. Bijvoorbeeld is pijpen zonder condoom geen teken van slechte voorlichting, maar van dwang. Volgens de agent zijn klanten erop gefixeerd. Alles om maar meer drama in het programma te brengen. Jong zijn is een teken, maar er zijn ook "andere signalen."

De agenten trekken er in een hele groep heen, een grotere groep dan wanneer ze bij mij binnenvallen om me te intimideren. Het meisje is echter slim genoeg om een foute klant, zoals die Taco overkomt, af te wimpelen. Zoals hij belt had ik ook de afspraak laten gaan, vooral als ze vlak vantevoren nog eens gespannen telefoontjes gaan plegen. Die meiden kunnen geen kant op als ze worden beroofd, dus die leren wel zien als een klant niet koosjer is. De agenten zien dat als een teken dat de omgeving van de werkplek in de gaten wordt gehouden door haar penoze. Er worden dus ook wat mensen die alleen maar in de buurt waren staande gehouden.

Op naar de volgende meid, en deze is minder oplettend. Ze wordt bij het opendoen van de deur bestormd door meerdere mannen, die zeggen dat ze niet bang moet zijn, en dat ze politie zijn. Mannen die zonder uniform zeggen dat ze politie zijn loopt in de landen waar die meiden vandaankomen niet goed af. Ze schrikt zich rot. Dat doe ik al iedere keer wanneer ze bij mij binnen komen duwen, dus voor zo'n meisje die toch op een plek is waar ze het niet kent, en niet weet wat haar rechten zijn, is het best erg.

De agenten zijn kennelijk nietzo ervaren, want ze vinden het raar als de garagebox waarvanuit ze werkt verbouwd blijkt te zijn om prettig te kunnen werken. Als je het flink wil aanpakken, moet je wel, want anders kan de klant nergens wassen of pissen. Misschien vinden ze het raar omdat ze niet vaak een prof hebben, en meestal hobbymeisjes komen intimideren. Weer geen vuurgevecht met de maffia, Aart zal wel teleurgesteld zijn.

Het meisje komt uit Moldavië, een land buiten de Schengenzone, en is de EU via Bulgarije binnengekomen. De agente die het meisje bewerkt heeft, zegt: "ze geeft zelf aan alles vrijwillig te doen" en ze pakken haar paspoort af. Als hij hoort dat het meisje zegt het boxje te hebben gevonden met hulp van iemand uit eigen land, pakt Werson meteen door en legt uit dat iemand helpen om in het buitenland seks voor geld te hebben, op zichzelf al genoeg is voor een strafbedreiging van tien jaar. Artikel 273f, zoals ik al wel vaker aangaf. Dwang is niet nodig voor mensenhandel, alleen seks.

Dit meisje werkt zonder werkvergunning, en die gaat worden aangepakt. Als ik haar was, zou ik de volgende dag mijn paspoort bij de politie terugvragen, mijn handtekening zetten onder de verklaring die ze me als voorwaarde daarvoor voor mijn neus leggen, en dezelfde avond nog in België beginnen. Ze vinden je toch niet meer terug, maar hier in Nederland word je na zoiets alleen maar verder onder druk gezet. Weer een cijfertje voor de mensenhandel-branche, dat wel.

Aart legt er zelf nog een schepje op, door te zeggen dat ze niet zelfstandig aan zo'n box kàn zijn gekomen, maar Werson is wel zo eerlijk om dat te beperken tot deze vrouw. Alles wijst op mensenhandel, vraagt Aart, en Werson zegt gretig: "absoluut." Er wordt hier weer gemengd tussen dwang en burocratische definities van mensenhandel.

Op alle tien adressen die zijn bezocht, worden sterke aanwijzingen voor mensenhandel gevonden. Dat is wat ze zeggen. Een meid die een foute klant weigert, en iemand die automatisch mensenhandelslachtoffer is omdat ze hulp heeft gehad. Die hulp kan alles zijn, daar zijn geen duidelijke grenzen voor. Alleen als je niemand vertelt wat je gaat doen, ben je honderd procent veilig, en bewijs dat maar eens als je zo onder druk wordt gezet. Dat zijn de twee gevallen die we zien, en de rest zal wel nog minder TV-waardig zijn. Ze vertellen over de andere meiden niet eens wat de tekens daar zijn.

Natuurlijk heb ik niets aan te merken op de stukjes waar wordt gepleit voor goede opvang van slachtoffers. Ik vind overigens dat dat wel beter mag voor alle slachtoffers, en niet alleen voor mensenhandel. De opvang is meestal toch meer een asiel, dan een ziekenhuis. Al die mensen die niet meer thuis kunnen blijven hebben hulp nodig om op de been te komen, en dat dat nodig is zal ik zeker niet ontkennen. Ik ben al blij dat ik er zelf nooit mee te maken heb gehad.

Ik vind het niet leuk om in deze positie te komen, waar ik moet afdingen op de verhalen van slachtoffers. Als mensen in de macht komen te staan van anderen, ben ik daar evenzogoed boos over als iedereen. Maar hier zetten ze een beeld neer wat niet klopt, en daar gebruiken ze slachtoffers voor, zodat tegenstanders eruitzien alsof ze het bagatelliseren dat mensen uitgebuit worden. Ik vind het een vuil spelletje van de media.

Mens wat is het weer lang geworden! Het was een gewoon stukje voor het naar Bouche ging, toen kwam het dubbel zo lang terug, en toen heb ik nog de stukken van Bouche overgedaan omdat ik het leesbaarder wou maken, maar dan wordt het nog langer. Ik ben blij dat mijn geldmannetje alleen maar dingen weghaalt! En ik moet nog beginnen aan mijn stukje over de toestand in de Eerste Kamer vanochtend!